Միխայիլ Բալուգյանսկի
| Միխայիլ Բալուգյանսկի Михайло Балудяньскый | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 26 (հոկտեմբերի 7), 1769[1][2] |
| Ծննդավայր | Vyšná Olšava, Stropkov District, Սլովակիա |
| Մահացել է | ապրիլի 3 (15), 1847 (77 տարեկան) կամ 1847 |
| Մահվան վայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  Հունգարիայի թագավորություն |
| Կրթություն | Բուդապեշտի համալսարան (1789), Royal Academy in Košice? և Վիեննայի համալսարան |
| Մասնագիտություն | պետական գործիչ, իրավագետ, գրող, տնտեսագետ և համալսարանի դասախոս |
| Աշխատավայր | Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարան |
| Պարգևներ և մրցանակներ |     և |
| Երեխաներ | Աննա Դարագան, Yelizaveta Balugyanskaya?, Mariya Balugyanskaya?, Aleksandra Balugyanskaya? և Q122043829? |
 Mikhail Balugjanskij Վիքիպահեստում | |
Միխայիլ Անդրեևիչ Բալուգյանսկի (ռուս.՝ Михаил Андреевич Балугьянский, ազգանունը սկզբնապես՝ Բալուդյանսկի, սեպտեմբերի 26 (հոկտեմբերի 7), 1769[1][2], Vyšná Olšava, Stropkov District, Սլովակիա - ապրիլի 3 (15), 1847 կամ 1847, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[1]), ռուս պետական գործիչ, իրավաբան և տնտեսագետ, Սանկտ Պետերբուրգի Կայսերական համալսարանի առաջին ռեկտորը, սենատոր (1839), գաղտնի խորհրդական (1828), պետքարտուղար (1827)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծննդով Հունգարիայից (այժմ՝ Արևելյան Սլովակիայի տարածք), հույն կաթոլիկ քահանայի որդի։ Բալուգյանսկին սկզբում կրթություն է ստացել Կաշաուի Հունգարիայի թագավորական ակադեմիայում (1797), այնուհետև՝ Վիեննայի համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետում (1789)։
Համալսարանն ավարտելուց հետո Բալուգյանսկին հրավիրվել է Քաղաքացիական ակադեմիա (Գրոս-Վարդեյն), որտեղ դասավանդել է քաղաքագիտություն, վարչական, առևտրային և ֆինանսական իրավունքին վերաբերող դասընթացներ։
1796 թվականից եղել է իրավագիտության դոկտոր և Պեստի համալսարանի պրոֆեսոր, ղեկավարել է պատմության, վիճակագրության, հասարակական և ժողովրդական իրավունքի ամբիոնը։
1803 թվականին հրավիրվելով Ռուսաստան (Պ. Դ. Լոդիի և Վ. Գ. Կուկոլնիկի հետ), երբ Սանկտ Պետերբուրգի ուսուցչական ճեմարանը վերածվեց Ուսուցչական գիմնազիայի կամ Մանկավարժական ինստիտուտի, Բալուգյանսկին ստացավ քաղաքական տնտեսության ուսուցչի պաշտոն։
1804 թվականի հունիսին Բալուգյանսկին հրավիրվել է մասնակցելու օրենսդրության համակարգման աշխատանքներին։
1806 թվականից եղել է օրենքների մշակման հանձնաժողովի 4-րդ բաժնի վարիչ, 1812 թվականից՝ այս հանձնաժողովի 5-րդ բաժնի վարիչ, 1811 թվականի օգոստոսի 21-ից կոլեգիալ խորհրդական։
Զբաղվել է վարչական և ֆինանսական իրավունքի արդիականացման և զարգացման հարցերով, պատրաստել է մի շարք առաջարկություններ նախարարությունների վերակազմավորման, ֆինանսական գործունեության, ոստիկանության, հանրային իրավունքի, գյուղական օրենսդրության մի շարք դրույթների նախագծեր։
1813 թվականից եղել է Գլխավոր մանկավարժական ինստիտուտի փիլիսոփայության և իրավագիտության ֆակուլտետի դեկան։ Երբ ինստիտուտը 1819 թվականի մայիսի 8-ին վերածվեց Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի, Բալուգյանսկուն տրվեց իրավաբանական և քաղաքական գիտությունների և քաղաքատնտեսության հանրագիտարանի ամբիոնը։
Համալսարանի բացման ժամանակ նրա ռեկտոր է ընտրվել Բալուգյանսկին։
Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբան Վ.Վ.Գրիգորիևը մեջբերում է Բալուգյանսկու ուսանողներից մեկի կարծիքը.
«Նա ոգևորված և հետաքրքրաշարժ ուսուցիչ էր՝ հսկայական ու բազմազան գիտելիքներով»։
1813-1817 թվականներին Բալուգյանսկին իրավագիտություն է դասավանդել մեծ իշխաններ Նիկոլայ և Միխայիլ Պավլովիչներին։
1817 թվականից եղել է ֆինանսների նախարարության պետական պարտքերի մարման հանձնաժողովի տնօրեն։
1821 թվականի հոկտեմբերին, ի նշան բողոքի Դ. Պ. Ռունիչի գործողությունների և պրոֆեսորներ Կ. Ֆ. Գերմանի, Կ. Ի. Արսենևի, Ա. Ա. Ի. Գալիչի, Է. Բ. Ս. Ռաուպախի աշխատանքից ազատելու պատճառով` հեռացավ համալսարանի ռեկտորի պաշտոնից։ Սակայն նույնիսկ որպես պրոֆեսոր, որպես Ռունիչի նախագահությամբ պրոֆեսորների հետաքննություն անցկացնող գիտաժողովի անդամ, Բալուգյանսկին չկարողացավ հանգիստ մնալ։
Կոնֆերանսի նիստում, որտեղ որոշվել է այս դասախոսների մեղավորության հարցը, նա հայտարարություն է տարածել, որ «արձանագրությունների շարադրանքը սխալ է, պայմանական քվեարկությունները կցվել են, այլ բան է մտցվել, այլ բան. վերաիմաստավորվել է արձանագրությունները կազմողների կողմից», և 1821 թվականի նոյեմբերի 8-ի հանդիպմանը նա այնքան ցնցվեց մեղադրյալ դասախոսներին հարցեր առաջարկելու ինկվիզիտորական ձևից, որ ուշագնաց եղավ։ Բալուգյանսկին թողել է դասավանդումը համալսարանում, թեև մինչև 1824 թվականը հաշվառվել է որպես համալսարանի պրոֆեսոր։
1825 թվականին Ա. Մայբորդը նրան իր պախարակման մեջ անվանել է գաղտնի դեկաբրիստական հասարակության անդամ, ինչը չի հաստատվել հետաքննության կողմից։
1826-1847 թվականներին եղել է երկրորդ բաժանմունքի վարիչ, կազմակերպել նրա աշխատանքները։ Սպերանսկու ամենամոտ գործակիցը է «Օրենքների» ամբողջական ժողովածուի պատրաստման գործում (1837 թվականին այս աշխատանքի համար նա բարձրացավ ազնվականությունում, զինանշանում` «XV» թվի ընդգրկմամբ, որը խորհրդանշում է 15 հատոր օրենսգիրքը։
Մշակել է Ռուսաստանի իրավական համակարգի վերաբերյալ տեսական դրույթներ, պատրաստել նյութեր օրենսդրության վիճակի կատարելագործման վերաբերյալ, ներառյալ քրեական դատավարական իրավունքը։ Նիկոլայ I-ի անձնական խնդրանքով նա պատրաստել է 4 հատորանոց նախագիծ՝ ճորտատիրության և գյուղական իրավունքի աստիճանական վերացման համար (մի շարք դրույթներ օգտագործվել են Պ. Դ. Կիսելևի բարեփոխման ժամանակ)։
1845 թվականին հիվանդության պատճառով թոշակի է անցել։ Մահացել է 1847 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում՝ թոքերի կաթվածից[3], թաղվել է Սերգիուս անապատում։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Սուրբ Ալեքսանդր Նևսկու շքանշան (04/14/1841)
- Սպիտակ արծվի շքանշան (01/29/1833)
- Վլադիմիրի 2-րդ աստիճանի շքանշան (02/04/1826)
- Սուրբ Աննայի 1-ին աստիճանի շքանշան (01/19/1828)
- Վլադիմիրի 3-րդ աստիճանի շքանշան (04.14.1819)
Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կինը` 1802 թվականից եղել է Անտոնիա-Աննա-Ջուլիա (Աննա կամ Անտուանետա Իվանովնա) ֆոն Գեգերը (Հեգեր)։ Երեխաներ են.
- Իոսիֆ (1803-1807)
- Մարիա (09/26/1804-1894) - ամուսնացած էր գեներալ բարոն Ն. Վ. Մեդեմի հետ
- Աննա (02/23/1806 - 08/11/1877) - մանկագիր, ամուսնացած էր գեներալ Պ. Մ. Դարագանի հետ
- Ալեքսանդրա (04/14/1808 - 08/24/1877) ամուսնացած էր սենատոր Ի. Խ. Կապգերի հետ
- Ելենա (02/06/1810 - 07/31/1877) ամուսնացած էր գեներալ Ֆ. Ֆ. Բորտոլեմեի հետ.
- Եկատերինա (09/18/1814 -?) - ամուսնացած էր Ալեքսանդր Սոլոմոնովիչ Գալպերտի հետ
- Էլիզաբեթ (02/20/1816 - 03/18/1904) ամուսնացած էր գեներալ Ն. Ա. Ստոլպակովի հետ
- Օլգա (05/12/1817 -?) - ամուսնացած էր Կոնստանտին Օսիպովիչ Կոմարի հետ
- Ալեքսանդր (1818 — ոչ շուտ, քան 1852), գվարդիայի կապիտան
- Անդրեյ (11/01/1819[4] ոչ շուտ, քան 1852), Մեծ Դուքս Միխայիլ Պավլովիչի և գեներալ Ի. Պասկևիչի սանիկ, գվարդիայի կապիտան։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Балугьянский, Михаил Андреевич // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Декабристы. Биографический справочник / Под редакцией М. В. Нечкиной. — М.: Наука, 1988. — С. 12. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-009485-4.
- Б. К. Тебиев. Первый ректор Петербургского университета // Высшее образование в России. — 2004. — № 11. — С. 139—145.
- Коркунов Н. М. М. А. Балугьянский: Проект судебного устройства 1828 года // Журнал Министерства юстиции. — С.-Петербург: Типография Правительствующего Сената. — № 7, Май — № 8, Июнь. 1895. — № 8. — С. 47—54.
- Фатеев А. Н. Академическая и государственная деятельность М. А. Балугьянского в России. —Ужгород, 1931.
- Косачевская Е. М. Михаил Андреевич Балугьянский и Петербургский университет первой четверти XIX в. — Л., 1971.
- Тебиев Б. К. Михаил Андреевич Балугьянский (1769-1847) [Они служили России] // Тебиев Б. К. Россия на перепутье эпох. Избранные социально-экономические исследования и статьи. Т. I. С. 326-336. – М.: МРСЭИ, 2021. ISBN 978-5-9142-2079-9
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Wurzbach D. C. v. Bałudjanski, Michael (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 1. — S. 139.
- ↑ 2,0 2,1 Большая российская энциклопедия (ռուս.) — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ ЦГИА СПб. Ф. 19. — Оп. 124. — Д. 695. — С. 567. Метрические книги Симеоновской церкви.
- ↑ ЦГИА СПб. Ф. 19. — Оп. 111. — Д. 191. — С. 91 Метрические книги Казанского собора.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միխայիլ Բալուգյանսկի» հոդվածին։ |
| ||||||||||
- Հոկտեմբերի 7 ծնունդներ
- 1769 ծնունդներ
- Սլովակիայում ծնվածներ
- Ապրիլի 15 մահեր
- 1847 մահեր
- Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում մահացածներ
- Վիեննայի համալսարանի շրջանավարտներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ռուսաստանի իրավաբաններ
- Ռուս մանկավարժներ
- Ռուս տնտեսագետներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Բուդապեշտի համալսարանի շրջանավարտներ
- Հունգարացի մանկավարժներ
- Ռուս պետական գործիչներ