Մարս (ընկերություն)
Մարս | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | սնունդ արտադրող և Շոկոլադ արտադրող ընկերություն |
| Անվանված է ի պատիվ | Ջոն Ֆրանկլին Մարս[1] |
| Հիմնադրված է | 1911[2] |
| Հիմնադիր | Ֆրանկլին Քլարենս Մարս |
| Վայր | ՄաքԼին, ԱՄՆ և ԱՄՆ |
| Երկիր |  ԱՄՆ[3] |
| Արդյունաբերություն | food processing? |
| Հասույթ | 35 մլրդ $ (2017)[4][5] |
| Աշխատողների թիվ | 80 000 մարդ (2017)[4] |
| Ստորաբաժանումներ | Wrigley |
| Դուստր ընկերություններ | Banfield Pet Hospital?, Wrigley, Pedigree Petfoods?, Mars (France)?, Mars (United Kingdom)?, Iams? և Mars Chocolat France? |
| Կայք | mars.com(անգլ.) |
 Mars, Incorporated Վիքիպահեստում | |
Mars, ամերիկյան ընկերություն, երկարատև պահպանման սննդամթերք արտադրող ընկերություն, որն առավել հայտնի է շոկոլադե սալիկներով, նաև արտադրում է ընտանի կենդանիների կերեր, մաստակ, ըմպելիքներ, արագ պատրաստման սնունդ, պահածոյացված սոուսներ։ Հիմնական ապրանքանիշեր են՝ Mars, Snickers, Milky Way, Twix, Bounty, Pedigree, Uncle Ben's, ինչպես նաև կորպորացիան պատկանում է մի շարք ապրանքային նշանների կողմից կլանված Wrigley ընկերությանը։ Գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Մաքլեյն քաղաքում (Վիրջինիա նահանգ)։ 2017 թվականին եղել է աշխարհի խոշորագույն հրուշակեղենի ընկերությունը[6]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընկերությունը հիմնադրվել է 1911 թվականին Ֆրենկ Մարսի կողմից Վաշինգտոնի Տակոմա քաղաքում՝ Mar-O-Bar Company անվամբ։ 1920 թվականին ընկերությունը տեղափոխվել է Մինեսոտայի Մինեապոլիս քաղաք, այնտեղ մշակվել են Snickers-ի սալիկները (սկզբնապես առանց շոկոլադի փայլի) և Milky Way-ը։ 1924 թվականին վաճառքի ծավալը հասել է 700 հազար դոլարի։ 1926 թվականին Ֆրենկ Մարսը ընկերությունը վերանվանեց Mars Candies (հետագայում՝ Mars Incorporated), իսկ 1928 թվականին նոր ֆաբրիկա կառուցեց Չիկագոյի արվարձանում։Մեծ դեպրեսիայի տարիներին ընկերության վաճառքը քառապատկվել է, ի հայտ են եկել նոր ապրանքներ, ինչպիսիք են Mars Almond-ը (նուշով բատոնը), 3 Musketeers-ը, Snickers-ը (գլազուրով)[7]։
Ավարտելով Յելի համալսարանը՝ Ֆրենկ Մարս Ֆորեսթի որդին սկսել է աշխատել հոր ընկերությունում, սակայն նրանց հարաբերությունները հեշտ չեն դասավորվել և 1932 թվականին Ֆրենկը որդուն մի քիչ գումար և Milky Way ապրանքանիշի իրավունք է տվել և ուղարկել Մեծ Բրիտանիա։ 1940 թվականին նա վերադարձել է ԱՄՆ և Նյուարկում (Նյու Ջերսի) հիմնել նոր M&M Limited ընկերությունը (երկրորդ M-ը գործընկերոջ՝ Բրյուս Մյուրիի ազգանունից), որը շոկոլադե կոնֆետներ էր արտադրում M&M’s շաքարով պատված։ Շաքարի թաղանթը թույլ չէր տալիս որպեսզի շոկոլադը հալվեր, ինչը թույլ էր տալիս այն վաճառել տարվա շոգ եղանակին։ 1954 թվականից M&M’s-ը սկսել է թողարկվել նաև գետնանուշով[7]։
Մինչդեռ Ֆրենկ Մարսի ընկերությունը նույնպես շարունակել է զարգանալ՝ 1943 թվականից սկսելով բրինձ արտադրել տարբեր տեսակի փաթեթավորմամբ, մասնավորապես ԱՄՆ-ում ներդնել Մեծ Բրիտանիայում մշակված պարբոիլդի գոլորշիացված բրնձի տեխնոլոգիան։ Առաջին տարիներին բրնձի արտադրությունը հիմնականում ուղղված էր ԱՄՆ բանակի մատակարարումներին։ 1952 թվականին Uncle Ben ապրանքանիշի բրնձը առաջատար է դարձել ամերիկյան շուկայում։ 1958 թվականին Mars ընկերությունը նոր գործարան է կառուցել Հեքեթսթաունում (Նյու Ջերսի), 1960-ական թվականների սկզբին գործարան է բացվել Նիդեռլանդներում։ 1967 թվականին հոր և որդու ընկերությունները միավորվեցին Ֆորրեստ Մարի գլխավորությամբ[7]։
1968 թվականին Mars-ը, որն արդեն առաջատար տեղ է զբաղեցնում Եվրոպայում, Հարավային Ամերիկայում և Ավստրալիայում գործող ձեռնարկությունների հետ շների կերերի արտադրության աշխարհում, առաջ է անցել մեկ այլ խոշոր անասնակեր արտադրողի Kal Kan Foods, Inc.-ից․, որը թույլ է տվել ամրապնդել դիրքերը ամերիկյան շուկայում։ Ընկերության գործունեության մեջ զգալի տեղ է զբաղեցրել Մեծ Բրիտանիան, այստեղ 1960-ական թվականներին բացվել է կենդանիների կերերի մշակման Waltham Centre for Pet Nutrition կենտրոնը, որն այդ հարցի շուրջ միջազգային հեղինակավոր աղբյուր է դարձել։ Մեծ Բրիտանիայում 1969 թվականին ստեղծվել է Mars Electronics International-ի դուստր ընկերությունը, որը մշակել Է առևտրային ավտոմատներ և 1980-ական թվականների վերջին դարձել է համաշխարհային առաջատար այդ ոլորտում[7]։ 1967 թվականին Mars-ը կլանեց ավստրալիական Masterfoods ընկերությունը, այդ ժամանակից ի վեր Mars-ի բազմաթիվ ազգային ստորաբաժանումներ ներառվել են Masterfoods անունով (ԱՄՆ, Ավստրալիա, Ռուսաստան 1991-1996) ։ Ավելի ուշ կազմավորվել է Masterfoods-Pedigree մասնաճյուղը, որում միավորված են ընտանի կենդանիների համար անասնակերի արտադրության Pedigree և Royal Canin ակտիվները։
1973 թվականին Ֆորեսթ Մարսին ընկերության ղեկավարի պաշտոնում փոխարինեցին նրա երկու ավագ որդիները՝ Ֆորեսթ կրտսերը և Ջոնը, տասը տարի անց նրանց միացավ քույրը՝ Ջեքին։ Mars, Inc.-ը այդ ժամանակ վստահորեն զբաղեցնում էր առաջին տեղը ԱՄՆ հրուշակեղենի շուկայում՝ առաջ անցնելով իր հիմնական մրցակցից՝ Hershey Foods Corp.-ից։ 10 տարի անց, այդ բացը նրանց միջև հասել է 14% շուկայական մասնաբաժինը։ 1980-ականներին ընկերության արտադրանքի տեսականին համալրվեց Bounty, Combos, Holidays M&M's, Kudos, Starburst, Skittles և Twix ապրանքանիշերով։ 1986 թվականին Mars-ը դուրս եկավ պաղպաղակի շուկա՝ անցնելով Dove International-ին, Չիկագոյի այս ընկերությունը հիմնադրվել է 1956 թվականին Լեո Ստեֆանոսի կողմից, 1988 թվականին նրա գործունեությունն ընդլայնվեց դեպի Եվրոպա, ի հայտ եկան 3 Musketeers, Milky Way և Snickers պաղպաղակները։ 1988 թվականին Hershey Foods-ը հանեց Mars, Inc.-ին առաջին տեղից, գնելով Cadbury Schweppes ամերիկյան մասնաճյուղը, սակայն արդեն 1991 թվականին շնորհիվ նոր արտադրանքի, ինչպիսիք են M&M's գետնանուշով կարագը, սև շոկոլադե Dove բատոնները, անանուխով և նուշով M&M' s-ը, Mars-ը վերադարձրել է առաջատարի դիրքը[7]։
2008 թվականի ապրիլի վերջին Mars-ը հայտարարել էր Wrigley ընկերության կլանման մասին։ Գործարքի գումարը կկազմի 23 մլրդ դոլար, միացյալ ընկերության տարեկան վաճառքները, ինչպես սպասվում է, կկազմեն շուրջ 27 մլրդ դոլար[8]։
Սեփականատերեր և ղեկավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mars-ը՝ մասնավոր, ոչ հրապարակային ընտանեկան ընկերություն է։ Սեփականության բաժնեմասերը բաշխվել են Ֆրենկ Մարսի թոռների միջև (ունեցվածքի գնահատականները՝ Forbes ամսագրի տվյալներով, 2006 թվական)։
- Ջոն Մարս, կառավարման նախագահ՝ 10,5 միլիարդ դոլար,
- Ֆորեսթ Մարս (կրտսեր)՝ $10,0 միլիարդ դոլար,
- Ժակլին Մարս՝ $10,4 միլիարդ դոլար,
«Ֆորբս» ամսագրի վարկածով՝ Մարս ընտանիքի անդամները մոլորակի միլիարդատերերի ցուցակում զբաղեցնում են 27-րդ, 28-րդ և 46-րդ տեղերը։ Ընկերության գաղտնիությունը մամուլից թույլ չի տալիս հստակ պատկերացնել Մարս ընտանիքի անդամների ներգրավվածության աստիճանը բիզնեսի կառավարման մեջ, սակայն հայտնի է, որ բազմամյա կառավարիչները, Ջոն և Ֆորեսթ Մարսները պաշտոնապես հրաժարական են տվել և կառավարումը հանձնել գործող գլխավոր տնօրեն Փոլ Մայքլզին։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mars-ն ունի հետևյալ ապրանքանիշերը M&M’s, Snickers, Dove (շոկոլադ), Mars, Extra, Orbit: Կենդանիների կերերի արտադրության ոլորտում Pedigree, Royal Canin և Whiskas ապրանքանիշերից յուրաքանչյուրի արժեքը նույնպես գերազանցում է մեկ միլիարդ դոլարը։ Ընկերության պորտֆելի երեք բրենդերի՝ Mars, Juicy Fruit և Spearmint-ի տարիքը գերազանցում է 100 տարին։ Վեց ապրանքանիշերի տարիքը գերազանցում է 50 տարին՝ Milky Way, Snickers, M&M’s, Doublemint, Uncle Ben's և Whiskas։
Գլոբալ մասշտաբով կորպորացիան աշխատում է 6 ոլորտներում։
- շոկոլադ
- ընտանի կենդանիների սնունդ
- մաստակ և հրուշակեղեն (Wrigley-ի գծով)
- սննդամթերք
- խմիչքներ
- գիտական Symbioscience ստորաբաժանում։
Ընկերության միագումար վաճառքները 2006 թվականին կազմել են ավելի քան 20 մլրդ դոլար (2005 թվականին՝ ավելի քան 18 մլրդ դոլար)[9]։
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mighty Earth ոչ կառավարական կազմակերպության կողմից անցկացված հետաքննության համաձայն, որը հրապարակվել է 2017 թվականի սեպտեմբերին[10], Mars, Inc.-ը և շոկոլադի մյուս խոշոր արտադրողներն իրենց արտադրանքում օգտագործում են կակաո, որն ապօրինաբար աճել է Կոտ դ' Իվուարի և Գանայի ազգային պարկերում, կակաոյի հատիկներ արտադրող խոշորագույն երկրների և ագրոընկերությունների միջոցով գնվող կակաո, ինչպիսիք են Olam International-ը, Cargill-ը և Barry Callebaut-ը[11][12][13]։ Այդ երկրների որոշ ազգային պարկերում և օրենքով պահպանվող այլ տարածքներում հողերի ավելի քան 90 %-ը մշակվել է կակաոյի հատիկների աճեցման համար, ինչը հանգեցրել է շիմպանզեների և փղերի պոպուլյացիաների կտրուկ կրճատմանը[14]։ Բացի էկոլոգիական ասպեկտից, կազմակերպության զեկույցը նաև նշել է շոկոլադի վաճառքից ստացված հասույթի բաշխման անհավասարությունը՝ շոկոլադի արդյունաբերության 100 մլրդ դոլարից 44 %-ը բաժին է ընկնում մանրածախ առևտրին, 35 %-ը՝ շոկոլադի արտադրողներին, ինչպիսիք են՝ Mars-ը, Hershey-ը, Mondelēz International-ը, Ferrero-ը, Nestlé-ը և Cadbury-ը, 6,6 %-ը՝ կակաո-բոբի աճեցնող ֆերմերներին։
Արտադրանքի վերանայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2016 թվականի փետրվարին 55 երկրներում հետ են կանչվել Mars և Snickers-ի, ինչպես նաև Milky Way Minis-ի և Miniatures-ի ապրանքները, որոնց սպառման ամսաթիվը գտնվում է 2016 թվականի հունիսի 19-ի և 2017 թվականի հունվարի 8-ի միջև՝ պլաստիկի հնարավոր ներառումների պատճառով։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://notes.rolandcrosby.com/posts/unexpectedly-eponymous/
- ↑ ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
- ↑ Funder Registry — doi:10.13039/100007246
- ↑ 4,0 4,1 https://web.archive.org/web/20170531165611/http://www.mars.com/global/about.aspx
- ↑ https://web.archive.org/web/20121202045620/https://www.forbes.com/largest-private-companies/list/
- ↑ «2017 Global Top 100: Part 4 - Candy Industry» (անգլերեն). BNP Media. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 «Mars, Inc. - Company Profile, Information, Business Description, History, Background Information on Mars, Inc». Reference for Business (անգլերեն). NetIndustries, LLC. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 1-ին.
- ↑ Анфиса Воронина, Кирилл Корюкин. «Коркунов» на Mars Արխիվացված 2008-05-06 Wayback Machine // Ведомости, № 78 (2100), 29 апреля 2008
- ↑ Анфиса Воронина. Интервью: Ричард Смайт, генеральный директор ООО «Марс» // Ведомости, № 179 (1953), 24 сентября 2007
- ↑ «Chocolate's Dark Secret» (PDF). Mighty Earth. 2017-09.
- ↑ «Olam Livelihood Charter 2016: Equipping smallholders to secure their future» (PDF). Olam. 2016. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 7-ին.
- ↑ «Cocoa production in West Africa, a review and analysis of recent developments». NJAS Wageningen Journal of Life Sciences 74-75. 2015.
- ↑ «How Much Rainforest Is in That Chocolate Bar?». World Resources Institute. 2015 թ․ օգոստոսի 6.
- ↑ «Cocoa farming and primate extirpation inside The Ivory Coast's protected areas». Tropical Conservation Science 8.1. 2015.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարս (ընկերություն)» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||
