Մարիամ Մարգարեուհի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մարիամ Մարգարեուհի
Դիմանկար
Ծնվել էմ. թ. ա. 200
ԾննդավայրԱլեքսանդրիա[1]
Մահացել էանհայտ
Մահվան վայրԱլեքսանդրիա
Մասնագիտությունճարտարապետ, ալքիմիկոս և գրող
 Mary the Jewess Վիքիպահեստում

Մարիամ Մարգարեուհի (մ. թ. ա. 200, Ալեքսանդրիա[1] - անհայտ, Ալեքսանդրիա), առաջին կին ալքիմիկոսը, որը ենթադրաբար ապրել է I[2] կամ III[3] դարում, մ.թ.ա. Ալեքսանդրիայի ալքիմիական դպրոցի հիմնադիրը, մի շարք քիմիական սարքերի և գործընթացների գյուտարարը, որոնք օգտագործվում են մինչ օրս։

Ծագումնաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմաբանների մեծ մասը Մարիամին համարել են հրեա[4][5][6]։ Ալքիմիկոս Օլիմպիոդորը (Մ.թ. ա. 4-րդ դար) մեջբերում է հայտնի հատվածը, որի պատճառով Մարիամին սկսեցին հրեա անվանել։ Խոսելով իր գրքի «Սրբության» մասին («Վառարանների և սարքերի մասին» տրակտատը, որը պահպանվել է Զոսիմա Պանոպոլիտի վերապատմության մեջ), Մարիան նախազգուշացնում է. «Մի դիպչիր նրան (եթե դու Աբրահամի տոհմից չես), երբ իսկապես մեր տոհմից չես»։ Այս արտահայտության իմաստը լիովին պարզ չէ, քանի որ փակագծերում փակված հատվածը ոմանց թվում է, թե բառարան է, որը տեղադրված է տեքստում ավելի ուշ պատճենահանողի կողմից։

Ոմանք Մարիամ Մարգարեուհուն սխալմամբ նույնացրել են Միրիամի՝ մարգարեուհու (Մովսեսի քրոջ) կամ Մարիամ Մագդաղենացու հետ։

Շվեյցարացի հետազոտող Կուրտ Զելիգմանը կարծում է, որ Մարիամի «Հրեա» մականունը սխալ է՝ համարելով, որ ավելի շուտ նրան պետք է անվանել «հույն Մարիամ»։

Մարիամի հիշատակում է Զոսիմուս Պանոպոլիսցին 4-րդ դարում՝ մեր օրերում պահպանված ամենավաղ ալքիմիական տրակտատում[7], ինչպես նաև ալեքսանդրիացի ալքիմիկոս Օստանեսը[8]։

Բացահայտումններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարիամ Մարգարեուհին բենմարիի գյուտարարն էր՝ հատուկ դիզայնի ջրային բաղնիք, որն օգտագործվում էր ալքիմիայում և քիմիայում[9]։ Բաղնիքը թույլ էր տալիս շատ դանդաղ տաքացնել նյութերը, և այսօր այն օգտագործվում է խոհարարության մեջ սոուսները տաքացնելիս[10]։ Նա նաև կերոկատիսի ստեղծողն էր՝ փակ անոթ, որում ենթարկվում էին տարբեր մետաղների ամենաբարակ թիթեղների գոլորշու, և տրիբիկոս՝ թորման հիշեցնող սարք։ Այս սարքերի օգնությամբ, տարբեր հեղուկների տարբեր եռման կետերի մասին գիտելիքներ ունենալով, Մարիամ Մարգարեուհին սովորեց հեղուկ խառնուրդները բաժանել առանձին նյութերի։ Սրանք ուժեղ ալկոհոլի և էսենցիաների արտադրության առաջին քայլերն էին[11]։

Փիլիսոփայական հայացքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մեկը դառնում է երկու, իսկ երկուսը՝ երեք, և [շնորհիվ] երրորդի՝ մեկը չորրորդ»։ (Մարիամի աքսիոմ) Կ. Յունգը այս միտքը մեկնաբանեց որպես անհատականացման ուղի[12]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Patai R. Maria the Jewess--founding mother of alchemy // Ambix — Maney Publishing, Taylor & Francis, 1982. — Vol. 29, Iss. 3. — P. 187. — ISSN 0002-6980; 1745-8234 — doi:10.1179/AMB.1982.29.3.177 — PMID:11615909
  2. ↑ Maria the Jewess // World of Chemistry. — Thomson Gale[en], 2006.
  3. ↑ Chemical History Tour, Picturing Chemistry from Alchemy to Modern Molecular Science Adele Droblas Greenberg Wiley-Interscience 2000 ISBN 0-471-35408-2
  4. ↑ Иудейская Мария(չաշխատող հղում)
  5. ↑ Алхимия՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
  6. ↑ «Евреи в истории алхимии». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 25-ին.
  7. ↑ «José María de Jaime Lorén. 2003. Epónimos científicos. Baño María. María La Judía. Universidad Cardenal Herrera-CEU. (Moncada, Valencia)». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 23-ին.
  8. ↑ Berthelot, "La Chimie au Moyen-Âge, " iii. 125
  9. ↑ E.J. Holmyard, Alchemy, 1957 (New York: Dover, 1990), pp. 48f
  10. ↑ И.Лазерсон, С.Синельников, Т.Соломоник. За столом с Ниро Вульфом или секреты кухни великого сыщика [lib.ru/DETEKTIWY/STAUT/kulinarnyj_detektiw.txt]
  11. ↑ Ольга Лепеха. Съедобная бумага и спагетти из мозгов, или Зачем на кухне алхимия? [1] Արխիվացված 2010-01-26 Wayback Machine
  12. ↑ Юнг К. Г. Психология и алхимия.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիամ Մարգարեուհի» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարիամ_Մարգարեուհի&oldid=9433522» էջից