Մասնակից:Armine Harutyunyan1/Ավազարկղ1

Armine Harutyunyan1/Ավազարկղ1;
Հիմնական տվյալներ

Ստուգված

Կարլայլի տաճար կամ Սուրբ և Անբաժանելի Երրորդության Մայր տաճար (անգլ.՝ Cathedral Church of the Holy and Undivided Trinity), Անգլիայի եկեղեցու եպիսկոպոսական նստավայրը Կարլայլ քաղաքում։ Գտնվում է հյուսիսարևմտյան Անգլիայի Կամբրիա նահանգում։ Սկզբից հիմնադրվել է որպես Ավգուստինյան մենաստան և միայն 1133 թվականին դարձել է տաճար^[1]։

Կարլայլի տաճարն իր մեծ կորուստների պատճառով համարվում է երկրորդ ամենափոքր անտիկ տաճարն Անգլիայում (Օքսֆորդի տաճարից հետո)։ Տաճարի ուշագրավ առանձնահատկությունները ներառում են մի քանի հրաշալի քարե փորագրություններ, երգչախմբի միջնադարյան տաղավարը և Անգլիայի ամենամեծ պատուհանը՝ կառուցված գոթական ճարտարապետության ոճով^[2]։

Պատմություն

Կարլայլի տաճարի ծառայությունը սկսվել է 1122 թվականին, Անգլիայի թագավոր Հենրի I-ի կառավարման օրոք, որպես եկեղեցական կանոնների կենտրոն, որը հետևում էր Ֆրանսիայի Արրոուաիսեի աբբայության բարեփոխումներին։ Աբբայությունը հետևում էր կանոնական կյանքի խիստ ձևին և շարժվում էր Ցիստերցիաններին հատուկ ասկետիզմով։ Կարլայլը Ավգուստինյան չորս եկեղեցիներից միակն է Անգլիայում, որ դարձել է Մայր տաճար։ 1133 թվականին Աթելվոլդ անունով մի անգլիացի դարձավ Կարլայլի առաջին եպիսկոպոսը։ 1233 թվականին տաճարին կից հիմնվել են Դոմինիկյան և Ֆրանցիսկյան միաբանությունները^[3]։ 13-14-րդ դարերում տաճարը վերանորոգվել է։

15-16-րդ դարերում վանական կառույցները կրկին վերանորոգվել են։ 1536 թվականին, երբ տեղի ունեցավ եկեղեցիների ավերումը, Հենրի VII-ի կողմից հիմնվեց Անգլիայի եկեղեցին՝ որպես երկրի պաշտոնական եկեղեցի, և Դոմինիկյան և Ֆրանցիսկյան միաբանությունները լուծարվեցին, իսկ Կարլայլը՝ մյուս վանական կառույցների հետ միասին, ինչպիսիք էին Լինքոլի և Յորքի տաճարները, սկսեցին վարել աշխարհիկ կյանք և այդպես էլ շարունակում են առ այսօր^[4]։ Անգլիական բուրժուական հեղափոխության ժամանակ շոտլանդական Քովենանտյան շարժման զինվորների կողմից տաճարի նավը քանդվել է՝ որպեսզի քարերը օգտագործվեն Կարլայլի ամրոցի ամրապնդման համար։ 1853-1870 թվականներին Կարլայլի տաճարը վերանորոգվել է բրիտանացի ճարտարապետ Էվան Քրիստիանի կողմից։ 19-րդ դարի սկզբին տաճարը դարձավ Ռոբերտ Ուիլյամի երկրաչափական վերլուծության թեման^[5]։

Ճարտարապետություն

Կարլայլի տաճարի կառուցումը սկսվել է 1123 թվականին, որպես վանական եկեղեցի՝ հավանաբար ավելի վաղ կառուցված եկեղեցու հիմքերի վրա։ Տաճարը կառուցվել է նորմանական ճարտարապետության ոճով՝ պինդ որմով, խոշոր, շրջանաձև ամբարտակներով, շրջանաձև կամարներով և փոքրիկ, կլոր պատուհաններով։ Թվարկված առանձնահատկություններով են կառուցվել տաճարի հարավային մասում գտնվող տրանսեպտը և նավը, որոնք այժմ օգտագործվում են որպես «Սահմանային գնդի» մատուռ^[1]։ Հիմնական քարը կարմիր ավազաքարն է, որը տաճարի արտաքին մասում գունաթափվել է և նմանվել սև քարի։

13-րդ դարում երգչախմբի տաղավարը վերանորոգվել է գոթական ճարտարապետության ոճով և դարձել ավելի ընդարձակ, քան նախնականը։ Այնուամենայնիվ նոր աշխատանքը 1292 թվականին հրդեհի պատճառով վնասվել է, և կրկին սկսվել են վերանորոգման աշխատանքներ։ 1322 թվականին ավարտվել են կամարների և տաճարի արևելյան մասում գտնվող որմնախորշի վերանորոգման աշխատանքները, իսկ 1350 թվականին՝ զարդաքանդակների և արևելյան պատուհանի տեղադրումը։ Պատերի աշխատանքը կատարվել է ճարտարապետ Ջոն Լևենի կողմից, ով մահացել է 1398 թվականին^[4]։ Գոթական ճարտարապետության ոճով կառուցված կամարաշարքը հարուստ է կամարներով, որոնք ձևավորված են «շների ատամներով», իսկ տասներկու տառերը փորագրված են բուսականության համադրությամբ, փոքրիկ պատկերների հետ միասին, որոնք ներկայացնում են ամիսների աշխատանքը։

14-րդ դարում կառուցվել է երգչախմբի տաղավարի տանիքը՝ նրբակերտ, փայտե կամարներով։ 1856 թվականին վերականգնվել և վերափոխվել է Օուեն Ջոնի նոր նախագծով։ Ենթադրվում է, որ Կարլայլի տաճարի արևելյան որմնախորշերը երբեք քարե կամար չեն ունեցել, քանի որ ըստ որոշ տեսակետի կենտրոնական ծայրաձողը փլուզվել է, և պահանջվել է միջոցներ, որպեսզի վերակառուցել վնասված աշտարակը և հյուսիսային տրանսեպտը։ Դրանց վերակառուցման աշխատանքներն ավարտվել են 1420 թվականին^[2]։

Կարլայլի տաճարի ամենաարտահայտիչ ճարտարապետական առանձնահատկությունն արևելյան պատուհանն է։ Պատուհանի զարդանկարներն արված են անգլիական գոթական ճարտարապետության ոճով։ Այն Անգլիայի ամենամեծ և ամենաբարդ պատուհանն է, որն ունի 51 ոտնաչափ բարձրություն և 26 ոտնաչափ լայնություն։ Պատուհանն ունի ինը լուսատու և զարդանկար, որն, ըստ հաշվարկների, ներառում է մոտ 263 կետ^[6]։ Պատուհանի զարդանկարները դեռևս ներառում են միջնադարյան ապակիներ^[2]^[4]։

Կարլայլի տաճարի երգչախմբի տաղավարն ունի շուրջ 46 փայտե նստարաններ, որոնք այնտեղ տեղադրվել են 15-րդ դարի սկզբին^[1]^[2]։

Կարլայլի տաճարի չափերը:
Ամբողջ երկաորւթյուն	239 ոտնաչափ	73մետր
Ամբողջ լայնություն	141 ոտնաչափ	43 մետր
Ներսի բարձրություն	72 ոտնաչափ	22 մետր
Աշտարակի բարձրություն	110 ոտնաչախ	33.5 մետր

Պատկերասրահ

Հնագույն կամարներ
Տաճարի հիմնական մուտք

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Tim Tatton-Brown and John Crook, The English Cathedral, New Holland (2002), 1-84330-120-2
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Alec Clifton-Taylor, The Cathedrals of England, Thames & Hudson (1967)
↑ «The friaries – Carlisle, Penrith and Appleby – British History Online». British-history.ac.uk. 22 June 2003. Վերցված է 14 April 2010-ին.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 John Harvey, English Cathedrals, Batsford (1961)
↑ Gentlemans Magazine, Printed by F. Jefferies (1840)
↑ Other large windows in this complex style are the 8-light window at York Minster and the 7-light windows at Selby Abbey.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կարլայլի տաճար կատեգորիայում։

[TTB-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Tim Tatton-Brown and John Crook, The English Cathedral, New Holland (2002), 1-84330-120-2

[ACT-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Alec Clifton-Taylor, The Cathedrals of England, Thames & Hudson (1967)

[3] «The friaries – Carlisle, Penrith and Appleby – British History Online». British-history.ac.uk. 22 June 2003. Վերցված է 14 April 2010-ին.

[JH-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 John Harvey, English Cathedrals, Batsford (1961)

[5] Gentlemans Magazine, Printed by F. Jefferies (1840)

[6] Other large windows in this complex style are the 8-light window at York Minster and the 7-light windows at Selby Abbey.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]