Մասնակից:Պավել Սահակյան/Ավազարկղ49
Ջոն Պեմբերթոն (անգլ.՝ John Stith Pemberton,), ամերիկացի դեղագործ, ակնաբույժ, նախկին Արմիի բանակի կոնֆեդերատիվ սպա, Կոկա-Կոլաի գյուտարար։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոն Պեմբերթոնը ծնվել է Ջորջիա նահանգի Նոկսվիլլ քաղաքում, նա՝ Ջեյմս Քլիֆորդ Փեմբերթոնի և Մարթա Գանթի որդին է։ Մի փոքր ուշ ընտանիքը տեղափոխվեց Կոլումբոս։ Նրա հորեղբայրը՝ Ջոն Կլիֆֆորդ Պեմբերթոնը, հետագայում դարձավ Արմիի Կոնֆեդերացիա բանակի գեներալ։ Մանկությունը և պատանեկությունը Պեմբերթոն անց է կացրել Կոլումբոսում, որտեղ և ավարտել է դեղագործական դպրոցի համալսարանը։
Միացյալ Նահանգներում Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում Պեմբերթոնը ծառայում էր կոնֆեդերացիայի բանակում: 1865 թվականի ապրիլին նա վնասվածք էր ստացել Կոլումբուսի ճակատամարտի ժամանակ, և հետագայում, ինչպես պատերազմի վետերաններից շատերը, կախվածության մեջ եղան մորֆինից։ Այս հակումից բուժվելու որոնման համար նա սկսեց փորձարկել կոկա և գինիներ, դրա հիման վրա ՝ ի վերջո ստեղծելով «Մարիանի գինի» ըմպելիքի իր տարբերակը, որը պարունակում է կոլա ընկույզ և դամիական, որը նա անվանել է Պեմբերթոնի ֆրանսիական գինու կոկա:
Հաջորդը՝ 1885-ին, Վրաստանի մի շարք շրջաններում մտցվեց «արգելքի» մասին օրենք։ Պեմբերթոնը ստիպված էր փոխել խմիչքի բանաձևը՝ վերացնելով ալկոհոլային բազան և այն փոխարինել այրված շաքարի օշարակով և սոդայով։ Նոր վարկածի համար Պեմբերթոնի հաշվապահ Ֆրենկ Մեյսոն Ռոբինսոնը անվանեց Կոկա-Կոլաի անունը անգլ.՝ «Coca-Cola»), (որը զուգորդվում էր խմիչքի երկու հիմնական բաղադրիչներին): Ռոբինսոնը, ով նաև գեղագրություն էր տիրապետում, գեղեցիկ կարմիր ձևավոր տառերով գրեց «Կոկա-Կոլա» բառերը: Բնօրինակ բանաձևը պարունակում էր 8,46 մգ կոկաին, բայց էֆեկտն էապես սրվել էր կոլայի ընկույզներից կոֆեինի առկայությամբ:
«Կոկա-Կոլան» սկզբնապես գովազդվել է որպես պատերազմի վետերանների համար մորֆին և ափիոն կախվածություն բուժելու դեղամիջոց, և այնուհետև առաջարկվել է կանանց շրջանում ընկճվածության, նյարդաստենիայի, ինչպես նաև ստամոքսի, աղիների և երիկամների հիվանդությունների համար:
1888 թվականին Պեմբերթոնը ըմպելիքի իրավունքներ վաճառեց գործարար Ասա Գրիգս Քենդլերին, որը 1892 թվականին գրանցեց «Կոկա-Կոլա» ընկերությունը:
Ջոն Պեմբերթոնը մահացավ աղքատության մեջ: 1888 թվականի օգոստոսին Ատլանտայում՝ 57 տարեկան հասակում: