Մասնակից:Էլեն Ավետիսյան/Ավազարկղ16
ժան Շապլեն (ֆր.՝ Jean Chapelain, 4 դեկտեմբեր 1595, Փարիզ - 22 փետրվար 1674, ),ֆրանսիացի գրող և XVII դարի գրական քննադատ։
Նոտարի որդին է։ Պատանի տարիներին սովորել է լատիներեն և հունարեն, իսկ հետո իտալերեն և իսպաներեն։ Մեծ հռչակի և համակրանքի է հասել կարդինալ Ռիշելյեի շնորհիվ իր «Մարինո» Ադոնիս պոեմը ներկայացնելով և հրատարակելով 1623թվակնին։ Հետագայում, հաստատուն կանգնեց դասական դիրքորոշումների վրա՝ առաջնորդվելով «հաճույքի և օգուտ» առաջաբանով խնդրի փոխզիջումային լուծում արվեստում, Շապլենը ձգտում էր հրաժարվել։
Այցելեց Ռամբույե հյուրնոց՝ պահպանելով ընկերական հարաբերություններ Մոնտոզեի, Ռեցոմի, Մադամ դե Սեվինեի հետ։ Կարդինալի մահից հետո եղավ մոտիկ Կելբերիի հետ, ում տվեց ֆրանսիական և օտարազգի գրողների ցուցակը, ովքեր արժանի են թագավորական թոշակի։ 1634 թվականին ընտրվելով Ֆրանսիական ակադեիաի անդամ նա եկավ այն մտքին, որ անհրաժեշտ է կազմել ֆրանսերեն լեզվի բառարան, կազմել ակադեմիկական բառարանի պլան, որի կատարումը հռչակ կբերի ակադեմիային։ Շապլենի «Քսանչորս ժամվա կանոնի հիմնավորում» տրակտատ-նամակը (emonstration de la Regle du vingt-Quatre heures, 1630) կարևոր փուլ է դարձել նորմատիվ դասական էսթետիկայի ձևավորման համար։ Վալենտան Կոնարարի հանջնարարությամբ Րիշոլյոն ստեղծեց ակադեմիայի գրախոսություն Սիդե Կորնելի մասին(Sentiments de l’Academie Francoise sur la trage-comedie «Le Cid», 1637)։ Այդ գրախոսության մեջ Շապլենը ձգտում էր տալ պիեսին հաշվեկշիռ գնահատակն ( ինչը պահանջում էր Րիշոլյոն) ՝ բարձր գնահատակն տալով դրամատուրգին։ Շապլենը համարվում է նաև «Հին ռոմանների ընթերցումը» (De la lecture des vieux romans) տրակտատի հեղինակը, որը լույս է տեսել 1870 թվականին, ինչպես նաև Մատեո Ալեմանի «Գուսմանը Ալֆարեչեից» պլուտովյան ռոմանի ֆրանսերեն լեզվով թարգմանության հեղինակը։
Բանաստեղծական և նամակավեպ Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շապլեի գովերգը (այդ թվում « Րիշոլյոի գովերգ», Ode a Richelieu, 1633), 1633), սոնետները և գովերգերը ունեցան հատկանշական հաջոություն։ Անչափ գովերգերը (Շապլենին համեմատում էին Հոմերոսի և Վերգիլեսի հետ)ոգեշնչեցին գրողին, որպեզի նա գրի մի նոր հերոսական դյուցազներգություն, որի գլխավոր հերոս նա ընտրեց Ժաննա դ'Արկին
(La Pucelle ou la France delivree, Կարլ VII թագադրման ժմանակ։ Առաջին 12 երգերը հրապարակվեցին 1656 թվականին, իսկ մնացածը՝ 1882 թվականին։ Մի քանի ամսվա ընթացքում վեց հրատարակություն է բաժանվել, սակայն ընթերցողների հիասթափությունը հավասար էր նրանց սկզբնական անհամբերությանը, իսկ թունավոր Բուալոյի, Ռասինի, Լաֆոնտենի և Մոլիերի քննադատությունը հանգեցրեց դյութացզներգության մահվանը։ Շապլենի նմանակը հեգնական ներածությամբ) դարձել է Վոլտերի հանրահայտ "Օռլեանյան կույս" ֆրիվա-երգիծական նմանակը։ Շապլենի նմանակը ("այս հրաշագործ կույսի երգիչին" հեգնական ներածությամբ) դարձել է Վոլտերի հանրահայտ «Օռլեանյան կույս» ֆրիվա-երգիծական նմանակը։ Պուշկինը հիշատակեց Շապլենինին ուղիղ իմաստով, որպես կեղտոտ պոեզիայի սիմվոլ։ իմաստով անունը որպես Շապլենի գրական կարծիքը պահպանվեց նրա նամակներում,այդ թվում Նիդեռլանդ Նիկոլաս Գենզիուսի գրական դիպլոմատի և գրականաության մեջ, ով հանձնարարությամբ Մոսկվայում էր։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Շապլեն, Ժան». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Թալլեման դե Ռեո Շապլեն // Զվարճալի պատմություններ / թարգմ. с ֆր. Ա. Ա. Էնգելկե. — Լ: Գիտություն. Լենինգրադի բաժանմունք, 1974. — С. 164-173. — (Գրական հուշարձաններ).
- Շապլեն Ժ․ Քսանչորս ժամվա կանոնների հիմնավորումը և առարկությունների հերքումը Ֆրանսիական։ակադեմիայի կարծիքը «Սիդ» տրագիկոմեդիայի առումով։ Արևմտաեվրոպական դասականների գրական մանիֆեստները։ Մ․ ՄԳՈՒ- 1980 - 265—298.
- Collas J. Jean Chapelain, 1595—1674. Etude historique et littéraire d’après des documents inédits. — Paris: 1912; repr. Genève: 1970.
- Chapelain J. Les Lettres authentiques à Nicolas Heinsius, 1649—1672. — Paris: 2005.