Մասնակից:Բարսեղյան Անի/Ավազարկղ6

Ամենակարող Փրկիչը կամ Պանտոկրատորը (հուն․՝ παντοκράτωρ - ամենակարող, ամենազոր) Քրիստոսի պատկերագրության կենտրոնական կերպարն է, որը ներկայացնում է նրան որպես Երկնային Թագավոր և Դատավոր: Ամենակարող Տերը բազմիցս անվանված է Հին և Նոր Կտակարաններում: Փրկիչը կարող է պատկերվել ամբողջ հասակով, նստած գահի վրա, մինչև գոտկատեղը կամ մինչև կիսանդրին: Ձախ ձեռքում մագաղաթ կամ Ավետարան է, աջը սովորաբար օրհնության ժեստ է պատկերում:

Անվանման ծագումն ու նշանակությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ամենակարող» մակդիրը, որը գրված է Հիսուս Քրիստոսի անվան կողքին, արտահայտում է, ի թիվս այլ բաների, մարմնավորման դոգման։ Այն հունարեն παν - ամեն ինչ, իսկ κρατος - ուժ բառերի բաղադրիչն է։ Մակդիրը ամենից հաճախ հասկացվում է ամենազորություն իմաստով, այսինքն՝ բացարձակապես ամեն ինչ ստեղծելու կարողություն, որն Աստծո իրավասություններից է։ Այլ կերպ ասած, παντοκρατωρ բառի ոչ այնքան գրագետ թարգմանությունը կլինի «Ամեն ինչի Տեր», «Աշխարհի տիրակալ»։

Պատմականորեն, տերմինը հայտնվել է վաղ քրիստոնեական հասարակության մեջ, երբ Սուրբ Գրքի ավելի ու ավելի շատ թարգմանիչներ զգում էին, որ անհրաժեշտ է հունարեն թարգմանել Աստծո եբրայերեն անուններից մեկը, որը գտնվում է Հին Կտակարանում (տե՛ս օրինակ՝ Սաղմոս 67.21 և այլ Սուրբ գրություններ) - Էլ Շադայ (եբրայերեն אל שדי‎‎): Անվանելով հին հունարեն Κύριος παντοκράτωρ բազմիցս հանդիպում է Հին Կտակարանում. «Տեր Ամենակարող, Իսրայելի Աստված»: (Բար. 3:1), «Թագավորը ամենակարող է, ամենաբարձր, Աստված Ամենակարող» (3 Մակ. 6:2), «Մահվան դարպասները Ամենակարող Տիրոջ զորության մեջ են» (Սաղմ. 67: 21):

Վաղ քրիստոնեական ավանդույթում Նոր Կտակարանում «Ամենակարող» անունը մատնանշում է Երկրորդ Գալուստի Քրիստոսին. օրինակ՝ Պողոս առաքյալը Կորնթացիներին ուղղված 2-րդ նամակում գրում է. «Ես կլինեմ ձեր Հայրը, և դուք կլինեք Իմ որդիները և դուստրերը, ասում է Ամենակալ Տերը» (Բ Կորնթացիս 6.18): Այս անունը երկու անգամ օգտագործվում է Հովհաննես Աստվածաբանի Հայտնությունում.

Ես եմ Ալֆան եւ Օմեգան [սկիզբը եւ վերջը] ասում է Տէրը, նա, որ է եւ որ էր եւ որ գալու է, Ամենակալը։

^[1]

Սուրբ, Սուրբ, Սուրբ, Տէր զօրութեանց,լի են երկինք եւ երկիր փառօք քո. օրհնութիւն ի բարձունս:

Օրհնեալ որ եկիր եւ գալոցդ ես անուամբ Տեառն. ովսաննա ի բարձունս:

^[2]

Պատկերագրական ավանդույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բյուզանդիայում Քրիստոս Պանտոկրատորի պատկերագրական նկարը հայտնվում է մոտավորապես 4-6-րդ դարերից։ Նրա հայտնի սրբապատկերներից ամենահինը Սինայի վանքից Քրիստոս Պանտոկրատորի պատկերակն է (VI դարի կեսեր)։

Ամենակարող Քրիստոսի պատկերն օգտագործվում է միայնակ սրբապատկերներում, որպես դեզիս կոմպոզիցիաների մաս, պատկերապատումներում, պատի նկարներում և այլն: Այսպիսով, այս պատկերն ավանդաբար զբաղեցնում է ուղղափառ եկեղեցու կենտրոնական գմբեթի տարածքը: Ամենակարող Քրիստոսին պատկերելու ամենակայուն և հնագույն սխեմաներից մեկը «Փրկիչը գահինն» է ^[3]։ Քրիստոսը պատկերված է ճակատում՝ գահին նստած՝ պարտադիր բարձով։ Հագուստը սովորաբար ավանդական է։Գահի վրա Փրկչի պատկերները դեռևս հանդիպում են հռոմեական կատակոմբներում (10-րդ դարում):

Գահը հասկացվում է որպես թագավորական արժանապատվության հատկանիշ, Աստված հայտնվեց գահին նստած Հին Կտակարանի մարգարեներին. Գահի վրա նստած Տերը կկատարի Վերջին դատաստանը (Մատթ. 25:31-34, 41):Գահի վրա Փրկչի տարբերակներից մեկը՝ այսպես կոչված. «Մանուել Փրկիչն» է - ըստ լեգենդի, այն վերագրվում է բյուզանդական կայսր Մանուելի վրձինին և առանձնանում է աջ ձեռքի հատուկ ժեստով, որը ցույց է տալիս բացված Ավետարանը։Ամենակարող Քրիստոսի կերպարի տեսակներից մեկը «Փրկիչն է զորությամբ», ավանդական ռուսական սրբապատկերի կենտրոնական կերպարը: Քրիստոսը նստում է գահին լիարժեք աճով, շրջապատված հրեշտակային զորքով՝ «Երկնքի զորություններով», այստեղից էլ կոչվում է «Փրկիչ զորություններում»: Այլ տարբերակներն են Psychososter (Հոգու Փրկիչ), Oleem he (Ողորմած):