Հովհաննես Ակունյան

Հովհաննես Ակունյան
Ծնվել է	դեկտեմբերի 30, 1868; Շամախի, Բաքվի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հուլիսի 16, 1947 (78 տարեկան); Բլագովեշչենսկ, Խաբարովսկի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	քիմիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Երևանի պետական համալսարան, Բլագովեշչենսկի մանկավարժական համալսարան, Խաչատուր Աբովյանի անվան թիվ 2 դպրոց, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան և Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան
Ալմա մատեր	Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան (1895)
Գիտական աստիճան	պրոֆեսոր (1935)

Հովհաննես Համբարձումի Ակունյան (դեկտեմբերի 30, 1868(1868-12-30)^[1]^[2], Շամախի, Բաքվի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1] - հուլիսի 16, 1947(1947-07-16)^[1]^[2], Բլագովեշչենսկ, Խաբարովսկի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]), հայ խորհրդային քիմիկոս, պրոֆեսոր 1935 թվականից։

Կենսագրություն

1888 թվականին ավարտել է Բաքվի ռեալական, իսկ 1895 թվականին՝ Մոսկվայի կայսերական տեխնիկական ուսումնարանը՝ ստանալով ինժեներ-քիմիկոս-տեխնոլագի կոչում։ 1895-1897 աշխատել որպես Բաքվի քաղաքային քիմիկոս, ապա մեկնել արտասահման՝ ուսումը շարունակելու (Դրեզդեն, Ցյուրիխ և Գյոտինգեն)։ 1901 թվականին «Ապակու տեխնոլոգի», «Նավթի տեխնոլոգիա» և «Գինու տեխնոլոգիա» գրքերի համար նրան երկու տարի ժամկետով նշանակվել է պետական թոշակ, և նա գործուղվել է արտասահման։ Շուտով հայտնի է դարձել, որ դեռևս 1898 թվականին նա Ժնևում եղել է սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության անդամ, որի պատճառով 1902 թվականին նրան զրկել են պետական թոշակից և բարձրագույն դպրոցներում դասախոսելու իրավունքից։

1907 թվականին վերադարձել է Թիֆլիս և մինչև 1918 վարել Թիֆլիսի Միխայելովսկու արհեստագործական ուսումնարանի տնօրենի պաշտոնը^[3]։ Ակունյանը «Կավկազսկայա շկոլա» («Кавказская школа») մանկավարժական հանդեսի հիմնադիրներից և խմբագիրներից էր 1913-1916 թթ.։

1919 թվականին տեղափոխվել է Հայաստան և խորհրդայնացումից հետո նշանակվել բանակի մատակարարման գծով առաջին արտակարգ լիազոր^[3]։ 1921 թվականին եղել է ՀԽՍՀ ժողտնտխորհի ժամանակավոր նախագահ։ 1922 թվականին անցել է մանկավարժական աշխատանքի Երևանի Խ. Աբովյանի անվան միջնակարգ դպրոցում, ինդուստրիալ տեխնիկուում և բանֆակում։ 1925 թվականին Խ. Աբովյանի անվան միջնակարգ դպրոցում ստեղծել է Հայաստանում առաջին քիմիական լաբորատորիան։ 1924 թվականից դասախոսել է Երևանի համալսարանում, բժշկական և գյուղատնտեսական ինստուտներում։

Անհիմն հալածանքների հետևանքով 1937 թվականի հուլիսից ընդհատվել է Ակունյանի աշխատանքահին գործունեությունը Երևանում։ Գտնվելով աքսորում՝ 1942-1944 թվականներին նա աշխատել է Սեմիպալատինսկի մարզի Կազան-Չոնկուր գյուղի միջնակարգ դպրոցում որպես ուսուցիչ, իսկ 1944 թվականից դասավանդել է Բլագովեշչենսկի (ՌԽՖՍՀ Ամուրի մարզ) մանկավարժական ինստիտուտում և մինչև կյանքի վերջը ղեկավարել ընդհանուր քիմիայի ամբիոնը^[3]։

Զբաղվել է քիմիական կինետիկայի և կատալիգի հարցերով։ Ակունյանը մի շարք գյուտերի հեղինակ է (հեղուկների ունիվերսալ խտաչափ, կարագի կեղծումը հայտնաբերող սարք և այլն)։ Հրատարակել է ուսումնական ձեռնարկներ («Ձեռնարկ քանակական անալիզի», 1928 թ., «Անօրգանական քիմիա։ Առաջադրություններ», 1-7, 1931–1935 թթ., «Որակական անալիզ», 1932 թ.)։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Կենսագրական հանրագիտարան, Ե., ԵՊՀ հրատ., 2009, էջ 70-71։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հովհաննես Ակունյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 235)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_7692284afc2863a3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.

[ԵՊՀ-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Կենսագրական հանրագիտարան, Ե., ԵՊՀ հրատ., 2009, էջ 70-71։

[1]

[2]

[3]