Կովկասյան IV բանակային կորպուս
IV Կովկասյան բանակային կորպուս | |
---|---|
Ընդհանուր տեղեկություն | |
Տեսակ | ռազմական կազմավորում |
Զորքերի տեսակ | ցամաքային զորքեր |
Երկիր | Ռուսաստան, Ռուսական կայսրություն |
Ենթարկոում | Կովկասյան ռազմական օկրուգ, Կովկասյան ռազմաճակատ |
Գործառույթ | ռազմական պաշտպանություն և անվտանգություն |
Թվակազմ | 30.000-40.000 (?) |
Հրամանատարներ | |
Հայտնի հրամանատարներ |
|
IV Կովկասյան բանակային կորպուս (IV Կովկասյան ԲԿ), IV Ка́вказский арме́йский ко́рпус (IV Ка́вказский АК), ռուսական բանակի կորպուս՝ օպերատիվ-մարտավարական միավորում, որը կազմավորվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։
Այս կորպուսի կազմում էր գտնվում հայկական կամավորական ստորաբաժանումներից մեկը՝ 2-րդ Հայկական գումարտակը, որը 1917 թվականի դրությամբ ուներ ռուսական բանակի կադրային զորամասի կարգավիճակ։
Մարտնչել է Կովկասյան ռազմաճակատում, Արևմտյան Հայաստանում։
Կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարտական կազմը 1917 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ հետևյալն էր.
- LXVI (66-րդ) հետևակային դիվիզիա
- 261-րդ հետևակային Ախուլգինյան զորագունդ
- 262-րդ հետևակային Գրոզնու զորագունդ
- 263-րդ հետևակային Գունիբյան զորագունդ
- 264-րդ հետևակային Գեորգիևսկյան զորագունդ
- 66-րդ հրետանային բրիգադ
- II Կովկասյան հրաձգային դիվիզիա
- 5-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
- 6-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
- 7-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
- 8-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
- 2-րդ րդ Կովկասյան հրաձգային հրետանային բրիգադ
- 2-րդ Հայկական գումարտակ
- 3-րդ Կովկասյան առանձին հրետանային դիվիզիոն
- 2-րդ Կովկասյան առանձին հաուբիցային մարտկոց
- 9-րդ հրասանդային դիվիզիոն
- II Կովկասյան կազակական դիվիզիա
- 1-ին Լաբայի կազակական զորագունդ
- 1-ին Սևծովյան կազակական զորագունդ
- 3-րդ Վոլգյան կազակական զորագունդ
- 3-րդ Ղզլար-Գրեբենյան կազակական զորագունդ
- 3-րդ Սունժենյան-Վլադիկավկազյան կազակական զորագունդ
- 2-րդ Կովկասյան կազակական հրետանային դիվիզիոն
- 2-րդ Կովկասյան սահմանապահ հեծյալ զորագունդ
- 13-րդ օսական Կուբանյան հարյուրյակ
- 4-րդ Կովկասյան սակրավոր գումարտակ
Հրամանատարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Օգանովսկի Պյոտր Իվանի (24.1.1915 — 19.12.1915)
- Դե-Վիտտ Վլադիմիր Վլադիմիրի (19.12.1915-ից)
Մասնակցությունը Մանազկերտի ճակատամարտին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանազկերտի ճակատամարտը Կովկասյան ճակատի խոշոր ռազմագործողություններից մեկն էր Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ Ռազմաբեմը Արևմտյան Հայաստանն էր, որը կազմում է ներկայիս Թուրքիայի արևելյան մասը։ Չնայած ծանր կորուստներին, որոնք եղել են ինչպես ռուսական, այնպես էլ թուրքական կողմից, ճակատամարտից հետո ռազմական իրավիճակի առումով գրեթե ոչինչ չի փոխվել. Ռուսաստանը ձեռք է բերել մարտավարական մի փոքր առավելություն։
1915 թվականի հուլիսի 10-ին IV կովկասյան բանակային կորպուսը գեներալ Պյոտր Օգանովսկու գլխավորությամբ սկսում է հարձակումը Մանազկերտից արևմուտք ընկած բարձունքները գրավելու համար։ Սակայն նրանց դիմագրավում է թուրքական մի քանի դիվիզիա` մոտ 40.000 մարդ, որոնց մասին ի սկզբանե տեղեկություն չկար։ Հուլիսի 16-ին օսմանյան բանակը Աբդուլքերիմ փաշայի գլխավորությամբ հակահարձակման է անցնում։ Հակամարտող կողմերից թուրքական կողմի զինվորների քանակը մոտ երեք անգամ գերազանցում էր ռուսական ուժերին։ Օգանովսկու կորպուսի զորքերը ստիպված էին նահանջել Մանազկերտից` կորցնելով զինամթերքով գնացքը։ Հուլիսի 20-ին թուրքերը հետ են վերցնում Մանազկերտը, իսկ հուլիսի 27-ին ռուսական զորքերին դուրս են մղում Մուշից[1]։ Ռուսական հաղորդակցության վատ պայմանների պատճառով Նիկոլայ Յուդենիչը, ով Կովկասյան ռազմաճակատի գլխավոր հրամանատարն էր, տեղյակ չէր, որ ռուսական բանակը հարաբերական կայունություն է ձեռք բերել ճակատում մինչև հուլիսի 22-ը. Յուդենիչը թուրքերի հարձակման մասին իմացել է միայն հուլիսի 22-ին։
Հասկանալով, որ եթե օսմանցիները շարունակեն հարձակումը, իր բանակը կոչնչանա, Յուդենիչը հրամայում է նահանջել։ Ռուսական զորքերը նահանջում են Մանազկերտից` լքելով Վանի վիլայեթը։
Նահանջից հետո ռուսական զորքերը արագ վերախմբավորվում են և անցնում հակահարձակման, որին մասնակցում էին 22.000 հետևակ և հեծելազոր։ Նահանջի ժամանակ կազակական հեծելագունդը գերի է վերցնում 6.000 թուրք։ Ռուսական կողմի կորուստը կազմում էր 7.000-10.000 մարդ, թուրքական կողմի կորուստն անհայտ է։ Մանազկերտը գրավվում է, սակայն Յուդենիչը ժամանակ չուներ հաջողությունը զարգացնելու։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Falls, Cyril (1959). The Great War. New York: G.P. Putnam's & Sons. էջեր 158–160. Կաղապար:Ottoman battles in the 20th century
- Юрий Асадов. Армянский генеральский корпус царской России. Историко-биографические очерки (1724-1921). – Москва: Издательство «Перо», 2016. С.56-59 ISBN 978-5-906871-34-3
- Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան։ 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 321։ ISBN 978-9939-53-105-2
- Меружанян А. Маршалы, генералы и адмиралы армянского происхождения в Санкт-Петербурге. - Санкт-Петербург: третье издание, издательство "Роза ветров", 2014, с.201 ISBN 978-5-906634-11-5
- Асадов Ю.А. Армянские офицеры – на царской службе. М.: Интер-Весы, 1999.ISBN 5-86490-082-6
- Асадов Ю.А. 1000 офицерских имен в армянской истории. Историко-биографические очерки. Пятигорск. 2004. ISBN 5-98072-003-4
- Российская Императорская Армия
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կաղապար:Grwar.ru
- Огановский Петр Иванович. Энциклопедия фонда «Хайазг». [1]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Battle of Manzikert (1915)(անգլ.) // Wikipedia, the free encyclopedia. — 2016-06-11.