Կովկասյան IV բանակային կորպուս

IV Կովկասյան բանակային կորպուս
Ընդհանուր տեղեկություն
Տեսակ	ռազմական կազմավորում
Զորքերի տեսակ	ցամաքային զորքեր
Երկիր	Ռուսաստան, Ռուսական կայսրություն
Ենթարկոում	Կովկասյան ռազմական օկրուգ, Կովկասյան ռազմաճակատ
Գործառույթ	ռազմական պաշտպանություն և անվտանգություն
Թվակազմ	30.000-40.000 (?)
Հրամանատարներ
Հայտնի հրամանատարներ	Օգանովսկի Պյոտր Իվանի (24.1.1915 — 19.12.1915) Դե-Վիտտ Վլադիմիր Վլադիմիրի (19.12.1915-ից)

IV Կովկասյան բանակային կորպուս (IV Կովկասյան ԲԿ), IV Ка́вказский арме́йский ко́рпус (IV Ка́вказский АК), ռուսական բանակի կորպուս՝ օպերատիվ-մարտավարական միավորում, որը կազմավորվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։

Այս կորպուսի կազմում էր գտնվում հայկական կամավորական ստորաբաժանումներից մեկը՝ 2-րդ Հայկական գումարտակը, որը 1917 թվականի դրությամբ ուներ ռուսական բանակի կադրային զորամասի կարգավիճակ։

Մարտնչել է Կովկասյան ռազմաճակատում, Արևմտյան Հայաստանում։

Կազմ

Մարտական կազմը 1917 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ հետևյալն էր.

• LXVI (66-րդ) հետևակային դիվիզիա
  • 261-րդ հետևակային Ախուլգինյան զորագունդ
  • 262-րդ հետևակային Գրոզնու զորագունդ
  • 263-րդ հետևակային Գունիբյան զորագունդ
  • 264-րդ հետևակային Գեորգիևսկյան զորագունդ
  • 66-րդ հրետանային բրիգադ
• II Կովկասյան հրաձգային դիվիզիա
  • 5-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
  • 6-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
  • 7-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
  • 8-րդ Կովկասյան հրաձգային զորագունդ
• 2-րդ րդ Կովկասյան հրաձգային հրետանային բրիգադ
• 2-րդ Հայկական գումարտակ
• 3-րդ Կովկասյան առանձին հրետանային դիվիզիոն
• 2-րդ Կովկասյան առանձին հաուբիցային մարտկոց
• 9-րդ հրասանդային դիվիզիոն
• II Կովկասյան կազակական դիվիզիա
  • 1-ին Լաբայի կազակական զորագունդ
  • 1-ին Սևծովյան կազակական զորագունդ
  • 3-րդ Վոլգյան կազակական զորագունդ
  • 3-րդ Ղզլար-Գրեբենյան կազակական զորագունդ
  • 3-րդ Սունժենյան-Վլադիկավկազյան կազակական զորագունդ
• 2-րդ Կովկասյան կազակական հրետանային դիվիզիոն
• 2-րդ Կովկասյան սահմանապահ հեծյալ զորագունդ
• 13-րդ օսական Կուբանյան հարյուրյակ
• 4-րդ Կովկասյան սակրավոր գումարտակ

Հրամանատարներ

• Օգանովսկի Պյոտր Իվանի (24.1.1915 — 19.12.1915)
• Դե-Վիտտ Վլադիմիր Վլադիմիրի (19.12.1915-ից)

Գեներալ Դե-Վիտտը 39-րդ հետևակային դիվիզիայի շտաբի հետ, Սարիղամիշ քաղաքում:

Մասնակցությունը Մանազկերտի ճակատամարտին

Առաջին համաշխարհային պատերազմի Արևմտյան Հայաստանի ռազմաբեմի քարտեզ:

Մանազկերտի ճակատամարտը Կովկասյան ճակատի խոշոր ռազմագործողություններից մեկն էր Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ Ռազմաբեմը Արևմտյան Հայաստանն էր, որը կազմում է ներկայիս Թուրքիայի արևելյան մասը։ Չնայած ծանր կորուստներին, որոնք եղել են ինչպես ռուսական, այնպես էլ թուրքական կողմից, ճակատամարտից հետո ռազմական իրավիճակի առումով գրեթե ոչինչ չի փոխվել. Ռուսաստանը ձեռք է բերել մարտավարական մի փոքր առավելություն։

1915 թվականի հուլիսի 10-ին IV կովկասյան բանակային կորպուսը գեներալ Պյոտր Օգանովսկու գլխավորությամբ սկսում է հարձակումը Մանազկերտից արևմուտք ընկած բարձունքները գրավելու համար։ Սակայն նրանց դիմագրավում է թուրքական մի քանի դիվիզիա` մոտ 40.000 մարդ, որոնց մասին ի սկզբանե տեղեկություն չկար։ Հուլիսի 16-ին օսմանյան բանակը Աբդուլքերիմ փաշայի գլխավորությամբ հակահարձակման է անցնում։ Հակամարտող կողմերից թուրքական կողմի զինվորների քանակը մոտ երեք անգամ գերազանցում էր ռուսական ուժերին։ Օգանովսկու կորպուսի զորքերը ստիպված էին նահանջել Մանազկերտից` կորցնելով զինամթերքով գնացքը։ Հուլիսի 20-ին թուրքերը հետ են վերցնում Մանազկերտը, իսկ հուլիսի 27-ին ռուսական զորքերին դուրս են մղում Մուշից։ Ռուսական հաղորդակցության վատ պայմանների պատճառով Նիկոլայ Յուդենիչը, ով Կովկասյան ռազմաճակատի գլխավոր հրամանատարն էր, տեղյակ չէր, որ ռուսական բանակը հարաբերական կայունություն է ձեռք բերել ճակատում մինչև հուլիսի 22-ը. Յուդենիչը թուրքերի հարձակման մասին իմացել է միայն հուլիսի 22-ին։

Հասկանալով, որ եթե օսմանցիները շարունակեն հարձակումը, իր բանակը կոչնչանա, Յուդենիչը հրամայում է նահանջել։ Ռուսական զորքերը նահանջում են Մանազկերտից` լքելով Վանի վիլայեթը։

Նահանջից հետո ռուսական զորքերը արագ վերախմբավորվում են և անցնում հակահարձակման, որին մասնակցում էին 22.000 հետևակ և հեծելազոր։ Նահանջի ժամանակ կազակական հեծելագունդը գերի է վերցնում 6.000 թուրք։ Ռուսական կողմի կորուստը կազմում էր 7.000-10.000 մարդ, թուրքական կողմի կորուստն անհայտ է։ Մանազկերտը գրավվում է, սակայն Յուդենիչը ժամանակ չուներ հաջողությունը զարգացնելու։

Գրականություն

Falls, Cyril (1959). The Great War. New York: G.P. Putnam's & Sons. էջեր 158–160. Կաղապար:Ottoman battles in the 20th century

• Юрий Асадов. Армянский генеральский корпус царской России. Историко-биографические очерки (1724-1921). – Москва: Издательство «Перо», 2016. С.56-59 ISBN 978-5-906871-34-3
• Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան։ 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 321։ ISBN 978-9939-53-105-2
• Меружанян А. Маршалы, генералы и адмиралы армянского происхождения в Санкт-Петербурге. - Санкт-Петербург: третье издание, издательство "Роза ветров", 2014, с.201 ISBN 978-5-906634-11-5
• Асадов Ю.А. Армянские офицеры – на царской службе. М.: Интер-Весы, 1999.ISBN 5-86490-082-6
• Асадов Ю.А. 1000 офицерских имен в армянской истории. Историко-биографические очерки. Пятигорск. 2004. ISBN 5-98072-003-4
• Российская Императорская Армия

Արտաքին հղումներ

• Կաղապար:Grwar.ru
• Огановский Петр Иванович. Энциклопедия фонда «Хайазг». [1]

Աղբյուրներ

• Е. А. Масловский Мировая война на Кавказском фронте 1914—1917 г. Париж, 1933.
• Կաղապար:Книга:Залесский К.А.:Кто был кто в ПМВ