Թիկնոց
Թիկնոց, լայն հագուստի տեսակ, որը հիմնականում են կրում են հագուստի վրայից բայց ոչ միշտ որպես արտաքին հագուստ, որը ծառայում է նույն նպատակին ինչ վերարկուն, պաշտպանում է կրողին եղանակից։ Այն կարող էլ լինել համազգեստի մաս[1]։ Շատ տարբեր հասարակություններում մարդիկ կարող են թիկնոցներ կրել։ Ժամանակի ընթացքում թիկնոցների դիզայնը փոխվել է՝համապատասխանեցնելով նորաձևությանը և հասանելի տեքստիլներին[2]։
Թիկնոցները սովորաբար ամրացվում են պարանոցի կամ ուսի վրա և երկարությամբ տարբերվում են կնքից մինչև սրունքի միջնամասը, որը նորմալ երկարություն է։ Նրանք կարող են ունենալ ամրացված գլխարկ և կարող են ծածկել և ամրացնել առջևի կողմը, որի դեպքում նրանք ունեն անցքեր կամ բացվածքներ ձեռքերի միջով անցնելու համար։
Քրիստոնյա հոգևորականները կարող են կապպա կամ թիկնոց կրել՝ որպես պատարագի զգեստներ կամ որպես կրոնական սովորության մաս[3]։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թիկնոց բառը ծագել է հին հյուսիս ֆրասերեն cloque (հին՝ ֆրանսերեն cloche, cloke ) բառից, որը նշանակում է«ճանապարհորդող թիկնոց» միջնադարյան լատիներեն clocca «ճանապարհորդների թիկնոց» բառից, բառացիորեն «զանգ» այսպես կոչված հագուստի զանգ ձևից։ Այսպիսով բառը կապված է ժամացույց բառի հետ[4]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին հույները ու հռոմեացիները հայտնի էին իրենց թիկնոցներով։ Հույն տղամարդիկ և կանայք կրում էին հիմացիան՝ արխայակից մինչև հելլենիստական ժամանակաշրջան (մ.թ.ա. 750-30 թվականներին)[5]։ Հետագայում հռոմեացիները կրում էին հունական ոճով թիկնոց՝ պալիում[6], և այն նստում էր ուսերին ի տարբերություն հիմանի։
Հանրապետության Հռոմեացիները տոգան կրում էին որպես իրենց քաղաքացիության պաշտոնական ցուցադրում[7] և մագիստրատները կրում էին որպես պաշտոնի նշան։ Տոգան, իբր, ծագել է Նումա Պոմպիլուսից ՝ Հռոմի երկրորդ կիսալեգենդար թագավորից[8]։
Կիևյան Ռուսիայի նշանավոր դեմքերն ընդունեցին բյուզանդական քլամիդան մորթապատ կորզնոյի տեսքով (Մեծ Բրիտանիա)[9] (հին-ռուս.՝ кързно)[10]:
Ացտեկների կայսրության հզոր ազնվականներն ու էլիտար ռազմիկները կրում էին a tilmàtli Մեսոամերիկյան թիկնոց, որն օգտագործվում է` որպես իրենց վերին կարգավիճակի խորհրդանիշ։ Ավելի մշակված և գունեղ tilmàtlis խստորեն վերապահված էին էլիտար քահանայապետերին, կայսրերին,Արծիվ մարտիկներին ինչպես նաև Յագուար ասպետնեին[11]։
Օպերային թիկնոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արևմտյան երկրներում լիարժեք երեկոյան զգեստով տիկնայք և պարոնայք թիկնոցը հաճախ օգտագործում են որպես նորաձևության դրսևորում կամ երեկոյան հագուստի նուրբ գործվածքները տարրերից պաշտպանելու համար, հատկապես այնտեղ, որտեղ վերարկուն կթաքցներ հագուստը։ Օպերային թիկնոցները պատրաստված են որակյալ նյութերից ինչպիսիք են՝ բուրդը կամ կաշմիրը, թավշը և ատլասը։
Կանայք կարող են հագնել երկար (ուսերին կամ կոճերին) թիկնոց, որը սովորաբար կոչվում է թիկնոց կամ երկար թիկնոց։ Ջենթլմենները կրում են մինչև կոճ կամ երկար թիկնոց:Պաշտոնական թիկնոցները հաճախ ունենում են թանկարժեք, գունավոր աստառներ և զարդեր, ինչպիսիք են մետաքսը, ատլասը, թավշը և մորթին:Տերմինը 1942 թվականի օպերային կատակերգության անվանումն էր[12]։
Գրականության և արվեստի մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն Աստվածաշնչի Թագավոր Ջեյմս տարբերակի՝ Մատթեոսը գրի է առել Գալիլեացի Հիսուսին՝ ասելով Մատթեոս 5։ 40-ում Աստվածաշնչի Թագավոր Ջեյմս Տարբերակում բառերը մի փոքր այլ կերպ են գրված Ղուկաս 6.29-ում։
Ֆանտաստիկ թիկնոցները հաճախ կախարդական են։ Օրինակ՝ նրանք կարող են այն կրողին անտեսանելի դարձնել, ինչպես Ջ.Կ. Ռոուլինգի Հարի Փոթերի շարքում։ Նմանատիպ հագուստ կրում են Մատանու ընկերակցության անդամները Ջ. Ռ. Ռ. Տոլքինի «Մատանիների տիրակալը» ֆիլմում, թեև լիակատար անտեսանելիություն տալու փոխարեն Էլֆի կողմից պատրաստված թիկնոցները պարզապես փոխվում են ցանկացած բնական գույնի միջև (օրինակ՝ կանաչ, մոխրագույն, շագանակագույն) օգնելով կրողին միաձուլվել իր շրջապատի հետ։ Marvel-ի կոմիքսների պատմվածքներում և Marvel կինեմատոգրաֆիկ տիեզերքում կախարդ Դոկտոր Սթրենջը ասոցացվում է կախարդական թիկնոցի հետ, որը ոչ միայն հնարավորություն է տալիս այն կրողին վերելք բարձրանալ, այլև ունի այլ առեղծվածային ունակություններ։ Բժիշկ Սթրեյնջն այն նաև օգտագործում է որպես զենք։ Այլընտրանքորեն, fantasy-ի թիկնոցները կարող են չեզոքացնել կախարդական արկերը, ինչպես NetHack-ի «կախարդական դիմադրության թիկնոցը»։
Փոխաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փոխաբերական իմաստով՝ թիկնոց կարող է լինել այն, ինչը քողարկում կամ թաքցնում է ինչ-որ բան։ Շատ գիտաֆանտաստիկ ֆրանշիզներում, ինչպիսին է «Աստղային ճանապարհը», կան քողարկող սարքեր, որոնք հնարավորություն են տալիս խուսափել հայտնաբերելուց առարկաները դարձնելով անտեսանելի։ Իրական սարքը, թեկուզ սահմանափակ հնարավորություններով, ցուցադրվել է 2006թ[13]։
Քանի որ նրանք թաքցնում են մարդուն և թաքցնում զենքը, թիկնոց և դաշույն արտահայտությունը դարձել է լրտեսություն[14] «Թիկնոց և դաշույն» պատմություններն այսպիսով առեղծվածային, դետեկտիվ և հանցագործության պատմություններ են[15] Marvel Comics-ի վրիժառուների «թիկնոց և դաշույն» դուետը հղում է դրան։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Bernadine Morris (1981 թ․ մարտի 31). «Italian fashion's success: a fresh point of view». The New York Times. «a simple wrap .. extra layer of protection from the elements»
- ↑ Bess Liebenson (1991 թ․ փետրվարի 24). «Changing Shapes of Clothes: Little for Men, Lots for Women». The New York Times.
- ↑ «"cappa". Oxford English Dictionary (Online ed.). Oxford University Press. (Subscription or participating institution membership required.)».
- ↑ «cloak – Origin and meaning of cloak by Online Etymology Dictionary». www.etymonline.com.
- ↑ «Himation – clothing».
- ↑ Tertullian, De Pallio, I
- ↑ Suetonius, Divus Claudius, XV
- ↑ William Smith (lexicographer) |William Smith, LLD; William Wayte; G. E. Marindin, eds. (1890). «Toga». A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. London: John Murray.
- ↑ Stamerov, K. (1986). History of Ukrainian Costume: From the Scythian Period to the Late 17th Century. Ukrainian heritage library. Melbourne, Victoria: Bayda Books. էջ 21. ISBN 9780908480166. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 30-ին. «The prince's korzno cloak [...] was an exact copy of the Byzantine chlamys of a rectangular or semicircular cut. It was thrown over the left shoulder and fixed with a brooch (fibula) on the right shoulder.»
- ↑ корзно in Vasmer's Etymological Dictionary
- ↑ «Ancient Aztec clothing». www.aztec-history.com. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 18-ին.
- ↑ Olin Downes (1942 թ․ նոյեմբերի 4). «Double Bill Given by the New Opera: Damrosch's 'The Opera Cloak' Offered as Part of Program at Broadway Theatre». The New York Times. էջ 26. «Damrosch's operatic comedy, "The Opera Cloak"»
- ↑ John Schwartz (2006 թ․ հոկտեմբերի 20). «Scientists Take Step Toward Invisibility». The New York Times.
- ↑ Philip Taubman (1996 թ․ մայիսի 19). «Cloak and Dagger». The New York Times.
- ↑ «Cloak & Dagger». The New York Times. 2018 թ․ հունիսի 6. «... the comics company's .. live-action series»
Արտաքին աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Oxford English Dictionary
- Ashelford, Jane: The Art of Dress: Clothing and Society 1500–1914, Abrams, 1996. 0-8109-6317-5
- Baumgarten, Linda: What Clothes Reveal: The Language of Clothing in Colonial and Federal America, Yale University Press, 2016. 0-300-09580-5
- Payne, Blanche: History of Costume from the Stone Age to the Twentysecond Century, Harper & Row, 2965. No ISBN for this edition; ASIN B0006BMNFS
- Picken, Mary Brooks: The Fashion Dictionary, Funk and Bagnalls, 1957. (1973 edition 0-308-10052-2)