Թագավորական ընկերության փիլիսոփայական գրառումներ

Թագավորական ընկերության փիլիսոփայական գրառումներ; անգլ.՝ The Philosophical Transactions of the Royal Society և անգլ.՝ Philosophical transactions of the Royal Society of London
Տեսակ	գիտական հանդես
Լեզու	անգլերեն և լատիներեն
Հիմնադրվել է	մարտի 6, 1665
Հրատարակիչ	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն
Հրատարակման վայր	Լոնդոն
Լուծարվել է	1886
ISSN	0261-0523 և 2053-9223
OCLC	1697286
Կայք	royalsocietypublishing.org/journal/rstl
	Philosophical Transactions of the Royal Society Վիքիպահեստում

Թագավորական ընկերության փիլիսոփայական գրառումներ (անգլ.՝ The Philosophical Transactions of the Royal Society, կրճատ Phil. Տրանս.), գիտական հանդես, հրատարակվում է Լոնդոնի թագավորական ընկերությունը^[4]։ Աշխարհի ամենահին գիտական անգլալեզու ամսագիրն է և պատմության մեջ երկրորդը ֆրանսիական Ժուրնալ դե սավան ամսագրից հետո։ Ամսագիրն առանց ընդմիջման հրատարակվում է 1665 թվականի մարտի 6-ից, որի շնորհիվ այն հնագույն անընդմեջ հրատարակվող ամսագիրն է աշխարհում։ Վերնագրի փիլիսոփայական անվանումը նշանակում է բնափիլիսոփայություն, որն այն ժամանակ նշանակում էր բնական գիտություններ։

Հինադրում

Առաջին համարը, լույս է տեսել Լոնդոնում 1665 թվականի մարտի 6-ին^[5], խմբագրվել և հրատարակվել է Ընկերության առաջին քարտուղար Հենրի Օլդենբուրգի կողմից, Թագավորական ընկերության հիմնադրումից չորսուկես տարի անց^[6]։ Օլդենբուրգի հիմնադրած ամսագրի ամբողջական անվանումն էր` Փիլիսոփայական աշխատություններ, որոնք ներկայացնում են ներկայիս հանճարեղների ձեռնարկումները, ուսումնասիրությունները և աշխատանքները աշխարհի բազմաթիվ մասերում։ Ըստ Ընկերության խորհրդի 1664 թվականի մարտի 1-ի (հին օրացույցով, որը համարժեք է նոր օրացույցի 1665 թվականի մարտի 11-ին) արձանագրել է, որ «Փիլիսոփայական գրառումները, որոնք կազմված են պարոն Օլդենբուրգի կողմից, տպագրվեն յուրաքանչյուր ամսվա առաջին երկուշաբթի օրը, եթե նա ունի դրա համար բավարար նյութ, և որ այն լիցենզավորվեն այս Ընկերության խորհրդի կողմից՝ նախապես վերանայվելով նույն կազմակերպության որոշ անդամների կողմից»։ Օլդենբուրգը ամսագիրը հրատարակել է իր անձնական միջոցների հաշվին և կարծես թե համաձայնության է եկել Ընկերության խորհրդի հետ, որ իերն մնա ցանկացած ստացված շահույթ։ Սակայն նա պետք է հիասթափվեր, քանի որ նրա կյանքի օրոք ամսագիրը ֆինանսական տեսանկյունից շահութաբեր չէր. հազիվ էր բավարարում Պիկադիլիում գտնվող իր տան վարձը հոգալուն^[7]։ Օլդենբուրգը հրապարակեց Գրառումների 136 թողարկում մինչև իր մահը՝ 1677 թվականը^[8]։

Գիտական ամսագրի հիմնական գործառույթները՝ գրանցում (ամսաթվի դրոշմավորում և ծագում), հավաստագրում (համապատասխան ստուգում), տարածում և արխիվացում, ներդրվել են «Philosophical Transactions»-ի հենց սկզբում։ Այս գաղափարների սկիզբը կարելի է գտնել Օլդենբուրգից Ռոբերտ Բոյլին ուղղված նամակների շարքում^[9]։

Տպագիր ամսագիրը Օլդենբուրգի նամակագրության մեծ մասը փոխարինում էր թղթակցությանը, գոնե գիտական հարցերի վերաբերյալ, և որպես այդպիսին կարող է դիտվել որպես աշխատուժ խնայող միջոց։ Օլդենբուրգը նաև նկարագրել է իր ամսագիրը որպես «այդ փիլիսոփայական սովորական գրքերից մեկը», ինչը ցույց է տալիս գիտնականների միջև կոլեկտիվ նոթատետր ստեղծելու իր մտադրությունը^[10]։ Տարիների ընթացքում ամսագրում կատարվող գրառումների ձևը զարգանում էր ըստ համոզիչ գիտական պնդումների փոփոխվող ակնկալիքների և հրատարակման հարցում գիտնականների դերերի փոփոխության։

1-ին համարը պարունակում էր այնպիսի հոդվածներ, ինչպիսիք են.

Յուպիտերի մեծ կարմիր բծի մասին առաջին զեկույցը
Գիսաստղի (հավանաբար Օորտի ամպի) շարժման կանխատեսումը
Ռոբերտ Բոյլի Ցրտի փորձարարական պատմություն^[11] ակնարկը
Ռոբերտ Բոյլի սեփական զեկույցը դեֆորմացված հորթի մասին
«Գերմանական կապարի յուրօրինակ հանքաքարի մասին հաշվետվություն և դրա օգտագործումը»
«Հունգարական բոլուսի նույն ազդեցությունը Bolus Armenus-ի հետ»
«Բերմուդյան կղզիների նոր ամերիկյան կետորսության մասին»
«Պատմություն, որը վերաբերում է մեխանիկական ժամացույցների հաջողությանը ծովում երկայնությունը որոշելու համար»
Առաջին համարի վերջին հոդվածը վերաբերում էր «Ծովից այն կողմ վերջերս հրապարակված ականավոր կերպարին, որը վերջերս մահացել է Թուլուզում, որտեղ նա խորհրդարանի խորհրդական էր»։ Այդ նշանավոր մարդը Պիեռ դե Ֆերման էր, թեև համարում չէր նշվել Ֆերմայի վերջին թեորեմը^[12]։

Ամսագրի թողարկման առաջին տարում Ժակ դը Բիլլիի կողմից հրապարակվել է նաև Հուլյան ժամանակը որոշելու բանաձևը՝ հաշվի առնելով նրա բնույթը, որը ներառում է երեք քառանիշ թվեր։

Օլդենբուրգն իրեն անվանում էր Գրառումների «կազմող», իսկ երբեմն էլ «հեղինակ», և միշտ պնդում էր, որ ամսագիրն ամբողջությամբ իր միակ ձեռնարկումն է, թեև Ընկերության խրախուսմամբ և պարունակում է անդամներից շատերի զեկույցներ իրենց փորձերի մասին, որոնք իրականացվել և ի սկզբանե հաղորդվել են ընկերություններից շատերի կողմից։ Ընկերները, շատ ընթերցողներ ամսագիրը տեսնում էին որպես Ընկերության պաշտոնական օրգան^[13]։ Պնդվում է, որ Օլդենբուրգը օգուտ քաղեց այս երկիմաստությունից՝ պահպանելով և՛ իրական, և՛ ենթադրյալ անկախությունը (հրապարակմանը տալով իսկականության շունչ) և դրամական շահույթի հեռանկարը, միաժամանակ վայելելով ասոցիացիայի կողմից տրված վստահությունը։ Ընկերությունը նաև օգտվում էր երկիմաստության առավելություններից. այն կարող էր փոխանցել բնափիլիսոփայության առաջընթացները, որոնք ձեռնարկվել էին հիմնականում իր անունից, առանց անհանգստանալու, որ անմիջականորեն պատասխանատու է դրա բովանդակության համար։ Բրիտանիայում անիշխանության Interregnum շրջանից հետո (1660 թվականից Ստյուարտների միապետությունը վերականգնվել էր) գրաքննության ներուժը շատ իրական էր։ Անշուշտ, վաղ հատորներին ընթացք էր տվել Օլդենբուրգը, ով հաճախ վերապատմում էր այն, ինչ իրեն ասում էին իր ծանոթները, թարգմանում էր նամակներ և ձեռագրեր այլ լեզուներից և գրքերի գրախոսականներ էր գրում, միշտ անպայմանորեն մատնանշելով իր նյութի ծագումը և նույնիսկ օգտագործելով այն` ընթերցողի վրա տպավորություն գործելու ու համար^[4]։

Տես նաև

Լոնդոնի թագավորական ընկերություն

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 The ISSN portal — Paris: ISSN International Centre, 2005. — ISSN 0261-0523
↑ Mir@bel (ֆր.) — 2009. — ISSN 2678-0038
↑ ^3,0 ^3,1 Biodiversity Heritage Library — 2006.
↑ ^4,0 ^4,1 Publishing the Philosophical Transactions the economic, social and cultural history of a learned journal, 1665-2015
↑ David Banks. «The use of modality in the early academic article. The Journal des Sçavans and the Philosophical Transactions, 1665‐1700» (PDF). UCM. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 26-ին.
↑ «Philosophical Transactions of the Royal Society of London – History». Royal Society Publishing. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 6-ին.
↑ Bluhm, R. K. (1960). «Henry Oldenburg, F.R.S. (c. 1615–1677)». Notes and Records of the Royal Society. 15: 183–97. doi:10.1098/rsnr.1960.0018. S2CID 143757108.
↑ «Philosophical Transactions: 350 years of publishing at the Royal Society (1665–2015)» (PDF).
↑ Royal Society Archives
↑ Notebooks, Virtuosi and Early-Modern Science – Richard Yeo ^{[պարզաբանել]}
↑ Shachtman, Tom (2000 թ․ դեկտեմբերի 12). Absolute Zero and the Conquest of Cold. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-547-52595-2.
↑ «Table of Contents». Philosophical Transactions. Royal Society Publishing. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 15-ին.
↑ Kronick, David (1962). A History of Scientific and Technical Periodicals: the Origins and Development of the Scientific and Technological Press. Metuchen, NJ: Scarecrow Press.

Արտաքին հղումներ

Պաշտոնական կայք
Philosophical Transactions of the Royal Society, vol. 1–177 (1665–1886), and index of vol. 1–70 (1665–1780) in Biodiversity Heritage Library (BHL)
Royal Society (Great Britain) (1776-1886). «Philosophical transactions of the Royal Society of London». էջեր 112 v. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
List of freely accessible online archives that have the Transactions, Online Books Page, University of Pennsylvania
Henry Oldenburg's copy of vol I & II of Philosophical Transactions, manuscript note on a flyleaf, a receipt signed by the Royal Society's printer: "Rec. October 18th 1669 from Mr Oldenburgh Eighteen shillings for this voll: of Transactions by me John Martyn".

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թագավորական ընկերության փիլիսոփայական գրառումներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թագավորական ընկերության փիլիսոփայական գրառումներ» հոդվածին։

[_334a84d389851ce1-1] 1,0 ^1,1 The ISSN portal — Paris: ISSN International Centre, 2005. — ISSN 0261-0523

[_eef00bc8fb06d114-2] Mir@bel (ֆր.) — 2009. — ISSN 2678-0038

[_94e7c2048e818e98-3] 3,0 ^3,1 Biodiversity Heritage Library — 2006.

[:0-4] 4,0 ^4,1 Publishing the Philosophical Transactions the economic, social and cultural history of a learned journal, 1665-2015

[5] David Banks. «The use of modality in the early academic article. The Journal des Sçavans and the Philosophical Transactions, 1665‐1700» (PDF). UCM. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 26-ին.

[history-6] «Philosophical Transactions of the Royal Society of London – History». Royal Society Publishing. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 6-ին.

[Bluhm-7] Bluhm, R. K. (1960). «Henry Oldenburg, F.R.S. (c. 1615–1677)». Notes and Records of the Royal Society. 15: 183–97. doi:10.1098/rsnr.1960.0018. S2CID 143757108.

[pt350-8] «Philosophical Transactions: 350 years of publishing at the Royal Society (1665–2015)» (PDF).

[9] Royal Society Archives

[10] Notebooks, Virtuosi and Early-Modern Science – Richard Yeo ^{[պարզաբանել]}

[11] Shachtman, Tom (2000 թ․ դեկտեմբերի 12). Absolute Zero and the Conquest of Cold. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-547-52595-2.

[12] «Table of Contents». Philosophical Transactions. Royal Society Publishing. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 15-ին.

[13] Kronick, David (1962). A History of Scientific and Technical Periodicals: the Origins and Development of the Scientific and Technological Press. Metuchen, NJ: Scarecrow Press.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]