Երևանյան ջոկատ
| Երևանյան ջոկատ | |
|---|---|
| Ընդհանուր տեղեկություն | |
| Տեսակ | ռազմական կազմավորում |
| Երկիր |  Ռուսական կայսրություն |
| Ճակատամարտեր | Ռուս-թուրքական պատերազմ (1877-1878), Q4438388?, Q18400921?, Siege of Bayazet?, Q3655985? և Q21635939? |
Երևանյան ջոկատ (1877-1878), ռուսական բանակի զորամիավորում գեներալ-լեյտենանտ Տեր Ղուկասովի հրամանատարությամբ։ Կազմավորվել է 1877 թվականի ապրիլի սկզբին և կազմել է Կովկասյան ռազմաճակատում գործող ձախ թևը գեներալ Լոռիս-Մելիքովի ընդհանուր հրամանատարության ներքո 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ։
Նպատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1877 թվականի ապրիլի 29-ի գլխավոր հրամանատարի հրամանով Կովկասում գործող կորպուսի զորամիավորումներին (գլխավոր ուժերին՝ Ախալցխայի և Երևանյան ջոկատներին) հանձնարարվել է կենտրոնանալ Թուրքիայի հետ սահմանի երկայնքով և պատրաստ լինել մի քանի կետից միաժամանակ հարձակողական գործողությունների անցնելու համար։ 1877 թվականի ապրիլի 6-ի (18) դրությամբ բոլոր զորամասերն ու ռազմական ուժերը տարակենտրոնացվել են եղել ողջ ռազմավարական ճակատով։ Երևանյան ջոկատը կազմել է գործող կորպուսի ձախ թևը[1]։
Մարտական գործողությունների սկսվելուն պես Երևանյան ջոկատի գլխավոր օպերացիոն ուղղությունը Էրզրումն էր, որի վրա հարձակումը տեղի է ունեցել Ալաշկերտի հովտով (Կարսի շրջակայքում)՝ Բայազետի և Դայարի միջով[2]։ Երևանյան ջոկատի հաղորդակցման ուղու վրա ծայր հարավարևելյան ռազմակետը համար Բայազետը, որտեղ թողնվել է կայազոր՝ Ֆյոդոր Շտոկվիչի գլխավորությամբ[3]։
Ջոկատի կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երևանյան ջոկատի կազմը[4].
- Հետևակ - 19-րդ հետևակային դիվիզիայի առաջին բրիգադ,
- Ղրիմի 73-րդ հետևակային Մեծ Իշխան Ալեքսանդր Միխայլովիչի գունդ։
- Ստավրոպոլի 74-րդ հետևակային գունդ
- Կովկասի երրորդ հրաձգային գումարտակ
- Կովկասի սակրավորական գումարտակի երկրորդ վաշտ
- Հեծելազոր - Երրորդ համահավաք հեծյալ դիվիզիա
- Պերեյասլավսկի 18-րդ դրագունյան գունդ
- Կուբանի կազակական զորքերի Ումանյան առաջին հեծյալ գունդ
- Կուբանի կազակական զորքերի երկրորդ հեծյալ գունդ
- Կուբանի կազակական զորքերի Կովկասյան հեծյալ գունդ
- Սունժենյան երկրորդ հեծյալ գունդ
- Կուրտինյան հեծյալ անկանոն դիվիզա
- Հրետանի
- 19-րդ հրետանային բրիգադի առաջին, չորրորդ, հինգերորդ մարտկոցներ,
- Կուբանի կազակական զորքերի հեծյալ-հրետանային բրիգադի առաջին մարտկոց։
Հրամանատարական կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երևանյան ջոկատի հրամանատարական կազմը[5].
- Երևանյան ջոկատի ղեկավար, գեներալ-լեյտենանտ Արշակ Տեր-Ղուկասով[Ն 1], 1878 թվականի հունվարի 7-ից (19)՝ գեներալ-լեյտենանտ Իվան Լազարև։
- Շտաբի պետ՝ գլխավոր շտաբի գնդապետ Վլադիմիր Նիկոլաևիչ Ֆիլիպով
- Հետևակ - 19-րդ հետևակային դիվիզիայի առաջին բրիգադ
- Բրիգադի հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Իվան Նիկոլաևիչ Բրոնևսկի
Ղրիմի 73-րդ հետևակային գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ գնդապետ Ալեքսեյ Անդրեևիչ Սլյուսարենկո
- Առաջին գումարտակի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Գրիգորի Պացևիչ
- Երկրորդ գումարտակի հրամանատար՝ մայոր Իվան Իվանովիչ Կրապիվնի
- Երրորդ գումարտակի հրամանատար՝ մայոր Ստեփան Գուրով
- Չորրորդ գումարտակի հրամանատար՝ մայոր Եվգենի Լուկին
Ստավրապոլի 74-րդ հետևակային գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ գնդապետ Ադոլֆ ֆոն Շակ
- Առաջին գումարտակի հրամանատար՝ մայոր Իվան Իվանովիչ Լիպովեցկի
- Երկրորդ գումարտակի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Ալեքսանդր Կովալևսկի
- Երրորդ գումարտակի հրամանատար՝ մայոր Նիկոլայ Դեմենտևիչ Ցեպրինսկի-Ցեկավի
- Չորրորդ գումարտակի հրամանատար՝ մայոր Իվան Եֆիմովիչ Կարպինսկի
Կովկասյան Երրորդ հրաձգային գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Եվգենի Բորդել ֆոն Բորդելիուս
Կովկասյան սակրավորական գնդի երկրորդ վաշտ
- Վաշտի հրամանատար՝ կապիտան Վլադիսլավ Տարնեցկի
- Հեծելազոր – Երրորդ համահավաք հեծելազորային գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Իվան Ամիլախորի
- Դիվիզիայի շտաբի պետի պաշտոնակատար՝ գլխավոր շտաբի կապիտան Ալեքսեյ Իվանովիչ Դոմոնտովիչ
Պերեյասլավյան 18-րդ գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ Գնդապետ Միտրոֆան Զերնով
Առաջին Ումանյան գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ գնդապետ Տեմիրխան Շիպշյով
Երկրորդ գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Անտոն Պեդին
Կովկասյան կազակական գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ գնդապետ Միխայիլ Կիրյակով
Երկրորդ Սունժենյան գունդ
- Գնդի հրամանատար՝ Սավենկո
- Հրետանի
- Հրետանային գնդի հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Ալեքսանդր Բարսով
19-րդ հրետանային բրիգադ
- Առաջին գնդի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Իվան Վարշամով
- Չորրորդ գնդի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Ալեքսանդր Ալեքսանդրովիչ Պարչևսկի
- Հինգերորդ գնդի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Միտրոֆան Ժուկևիչ-Ստոշ
Առաջին հեծյալ հրետանային բրիգադ
- 5-րդ գնդի հրամանատար՝ փոխգնդապետ Ստեպան Շարապ
Թվային կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ 1877 թվականի ապրիլի 12 (24)-ի տվյալների՝ Երևանյան ջոկատն ունեցել է 10616 զինվոր (6602 հետևակ և 4014 հրետանի), 32 թնդանոթ[1]։ Սակայն սա դեռ ջոկատի վերջնական կազմը չի։ Մինչև ապրիլի 15-ը զինվորների թիվը հասել է 11697 (ավելացրած ևս 771 երաժիշտներ և ապաշարային զինվորներ)[4]։
| Ստորաբաժանում | Ռազմական միավոր | Սպաներ | Ցածրաստիճան սպաներ | Ապաշարային զինվոր և երաժիշտ | Ընդհանուր |
|---|---|---|---|---|---|
| Գլխավոր շտաբ | — | 6 | — | 14 | 20 |
| Ղեկավարում | — | 2 | — | 4 | 6 |
| Ղրիմի 73-րդ հետևակային ջոկատ | 4 գումարտակ | 52 | 2726 | 157 | 2935 |
| Ստավրոպոլի 74-րդ հետևակային ջոկատ | 4 գումարտակ | 51 | 2766 | 133 | 2950 |
| Կովկասի երրորդ հրետանային գումարտակ | 1 գումարտակ | 16 | 939 | 47 | 1002 |
| Կովկասի երկրորդ սակրավորական գնդի երկրորդ վաշտ | 1 վաշտ (¼ գումարտակ) | 3 | 203 | 9 | 215 |
| Շտաբ | — | 3 | — | 4 | 7 |
| Պերեյասլավսկի 18-րդ դրագունյան գունդ | 4 էսկադրոն | 25 | 689 | 74 | 788 |
| Ումանի առաջին կազակական գունդ | 6 հարյուրյակ | 17 | 794 | 27 | 838 |
| Խոյորի երկրորդ կազակական գունդ | 6 հարյուրյակ | 17 | 807 | 19 | 843 |
| Կովկասյան կազակական գունդ | 6 հարյուրյակ | 18 | 771 | 117 | 906 |
| Սունժենյան երկրորդ կազակական գունդ | 4 հարյուրյակ | 13 | 564 | 18 | 595 |
| Կուրտինյան հեծյալ անկանոն դիվիզա | 2 հարյուրյակ | 6 | 216 | 5 | 227 |
| Ղեկավարում | — | 5 | — | 13 | 18 |
| 19-րդ հրետանային բրիգադ | 8 թնդանոթ | 5 | 241 | 22 | 268 |
| 19-րդ հրետանային բրիգադի 4-րդ մարտկոց | 8 թնդանոթ | 4 | 178 | 22 | 204 |
| 19-րդ հրետանային բրիգադի 5-րդ մարտկոց | 8 թնդանոթ | 4 | 185 | 34 | 223 |
| Հեծելազորային բրիգադի առաջին մարտկոց | 8 թնդանոթ | 6 | 245 | 41 | 292 |
| Կովկասյան հեծելազոր | — | 2 | 128 | 1 | 131 |
| 9 գումարտակ+ 1 վաշտ, 28 հեծելավաշտ և հարյուրյակ, 4 միավոր (32 թնդանոթ) | 255 | 11452 | 771 | 12468 | |
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Томкеев, 1904—1911, էջ 88—89 / Т. 1
- ↑ Колюбакин, 1906, էջ 22—26
- ↑ Томкеев, 1904—1911, էջ 199—202 / Т. 4
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Томкеев, 1904—1911, էջ 6—7, 13—14; Прилож. 7 / Т. 4
- ↑ Томкеев, 1904—1911, էջ 1—3; Прилож. 1 / Т. 4
- ↑ Томкеев, 1904—1911, էջ 326
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Георгиев Г. Освободителната война 1877—1878 (Енциклопедичен справочник)(բուլղ.). — София: Държ. изд. «Д-р Пъетр Берон», 1986. — С. 92—93. — 190 с.
- Hozier H. M. The Russo-Turkish war: including an account of the rise and decline of the Ottoman power and the history of the Eastern question : in 2 Vol.(անգլ.). — L.: William Mackenzie, 1877. — 954 p. — ISBN 978-1-1785-3142-8
- Norman C. B. Armenia and the Campaign of 1877(անգլ.). — 2-е изд. — L., N. Y.: Cassell, Petter & Galpin, First Edition edition, 1878. — 484 p. — ISBN 1-402169-80-9
- Беляев Н. И. Наступление русских войск на Кавказском театре военных действий // Русско-турецкая война 1877—1878 гг / Под ред. Д. В. Панкова. — М.: Воениздат, 1956. — 463 с.
- Колюбакин Б. М. Русско-Турецкая война 1877—1878 гг. на Кавказе и в Малой Азии: в 2-х частях (очерки). — СПб.: Типо-литогр. А. Г. Розена, 1906.