Եվրիպիդեսի քարանձավ

Եվրիպիդեսի քարանձավ
	Σπήλαιου του Ευριπίδη
	Քարանձավի ընդհանուր տեսքը
Տեսակ	քարանձավ
Երկիր	Հունաստան
Վարչատարածք	Պելոպոնեսյան տարածաշրջան
Աշխարհագրական տեղադրություն	Սալամին, Պելոպոնես, Հունաստան
Անվանված է	Եվրիպիդես

Եվրիպիդեսի քարանձավ (հունարեն՝ Σπήλαιου του Ευριπίδη), քարանձավ Հունաստանի արևելքում՝ Սալամին կղզու հարավում գտնվող Պերիստերիա գյուղի շրջակայքում^[1]։ Քարանձավը տեղակայված է Սարոնիկոսյան ծովածոցին զուգահեռ նայող բլրի վրա։ Անվանակոչված է ի պատիվ հին աշխարհի ականավոր հույն ողբերգակ Եվրիպիդեսի։

Ըստ մեզ հասած պատմագիտական վկայությունների՝ Եվրիպիդեսը հենց այս վայրում է գրել իր ականավոր տրագեդիաները։ Հին հույն հեղինակներ Ֆիլոխորսն ու Սատիրոսը Եվրիպիդեսին բնութագրել են որպես «մի չարագործի, որը խուսափում էր հասարակությունից՝ թաքնվելով այս քարանձավում»։ 2-րդ դարի հռոմեցի գրող Ավլուս Գելլիուսն իր «Ատտիկյան գիշերներ» աշխատությունում Եվրիպիդեսի քարանձավը բնութագրել է որպես «չար ու մռայլ մի վայր»։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրիպիդեսի քարանձավում պեղումներ անցկացվել են դեռևս 1990-ական թվականներին^[2]։ Այդ հետազոտողների շարքում առաջիններից էր Յանինայի համալսարանի նախապատմական հնագիտության ամբիոնի պրոֆեսոս Յանիս Լոսոսի գլխավորած մասնագիտական խումբը^[3], որը գործողություններն իրականացնում էր Հունաստանի մշակույթի նախարարության պալեոանթրոպոլոգիայի բաժանմունքի հետ համագործակցության շրջանակներում։

Հայտնաբերված գտածոները թվագրվում են ուշ նեոլիթի ժամանակաշրջանին և դրան հաջորդած դարերին։ Գտածոները ներառում են քարե գործիքներ, նետ ու աղեղ, կերամիկական այլ իրեր, հռոմեական մետաղադրամներ, ֆրանկական ժամանակաշրջանի զարդեր և այլն։ Այս ամենը խոսում է այն մասին, որ վայրը երկար ժամանակ տեղացիների կողմից օգտագործվել է որպես ապաստարան և կրոնական կառույց (երկրպագության վայր)։

Առավել ուշագրավ հայտնագործությունների թվին է պատկանում մ․թ․ա․ 5-րդ դարին թվագրվող սկիֆոսը (հին հունական ըմպանակի տեսակ), որի վրա հստակորեն նշված են Եվրիպիդեսի անվան տառերը («ΕΥΡΙΠΠ»): Կա կարծիք, որ Եվրիպիդեսի քարանձավը որոշ ժամանակ օգտագործվել է նաև որպես թատրոնի հովանավոր աստծո՝ Դիոնիսոսի սրբավայր։