Գրադարանային հավաքածու

Գրադարանային հավաքածու կամ գրադարանային ֆոնդ, տեղեկատվական նյութական տարբեր կրիչների ամբողջություն^[1], որը նախատեսված է պահպանման և հանրային օգտագործման այն է՝ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց գիտական, մշակութային և կրթական կարիքները բավարարելու համար։ Գրադարանային ֆոնդը տարբեր նպատակների և կարգավիճակ ունեցող փաստաթղթերի ամբողջություն է, իսկ գրադարանային փաստաթուղթը՝ ելից տեղեկույթ ունեցող` պահպանության, հանրային օգտագործման, փոխանցման ենթակա տեքատային, թվանշանային, պատկերային, տեսա- և (կամ) ձայնաշարային կամ համակցված նյութ պարունակող կրիչ^[2]։

Գրադարանային ֆոնդի հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրադարանային ֆոնդի հատկություններն են ամբողջականությունը, բաց լինելը, բազմազանությունը, դինամիզմը, տեղեկատվության բովանդակությունը, վերահսկելիությունը, կուտակայինությունը, ստոխաստիկությունը, տարասեռությունը և հուսալիությունը։

Գրադարանային ֆոնդերի համալրման տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրադարանային ֆոնդերի համալրման տեսակներն են։

նախնական համալրում։ Սա նշանակում է նոր բացվող գրադարանի կամ գրադարանային ֆոնդի համար նախնական ֆոնդի ստեղծում։ Այն կատարվում է հաշվի առնելով ֆոնդի առջև դրվող խնդիրները և պահանջները։
ընթացիկ համալրում։ Սա նշանակում է տվյալ ժամանակահաշրջանում լույս տեսնող գրականության ձեռքբերում գրադարանային ֆոնդի համար։
հետադարձ համալրում։ Սա նախկինում լույս տեսած ու գրադարանին անհրաժեշտ գրականության և հրատարակությունների ձեռքբերումն է^[3]։

Գրադարանային ֆոնդերի համալրման աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրադարանային ֆոնդերը անհրաժեշտ հրատարակություններով և փաստաթղթերով համալրման հիմնական աղբյուրներն են.

գնումները,
բաժանուրդագրություն,
նվիրատվությունները,
գրքափոխանակությունը,
վճարովի և անվճար պարտադիր օրինակները,
ընթերցողներից կորցրած կամ վնասված գրքերի փոխարեն ստացվող գրքերով^[4]։

Գրադարանային ֆոնդի կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական ֆոնդ։ Սա գրադարանի ֆոնդերի հիմնական մասն է, այն պարունակում է իր ուղղվածության (պրոֆիլի) փաստաթղթերի առավել ամբողջական փաթեթը։ Նախատեսված է մշտական (երկարաժամկետ) պահպանման համար՝ տրամադրելով ընթերցողներին նրանց ցանկությամբ։ Այն կարելի է բաժանել մի քանի մասի` կենտրոնական ֆոնդ (հիմնական պահուստային ֆոնդ) և մասնագիտացված ֆոնդեր` ըստ փաստաթղթերի տեսակների (գրառումների գրադարան, արտոնագրային ֆոնդ և այլն); ըստ փաստաթղթերի բովանդակության (արդյունաբերություն, մասնագիտացված գրականություն, տեղեկատու և մատենագիտական ֆոնդ, տեղական պատմության ֆոնդ և այլն); ըստ պահպանման կարգավիճակի (արխիվային ֆոնդ, հազվագյուտ և արժեքավոր հրատարակությունների ֆոնդ, պատմահիշատակային հավաքածուներ)։
Փոխանակման ֆոնդ։ Սա օժանդակ հավաքածու է, որը կազմվում է հիմնական ֆոնդից բացառված ոչ հիմնական և կրկնօրինակների հաշվին. ինչպես նաև փոխանակման նպատակով հատուկ ձեռք բերված փաստաթղթերից։ Փոխանակման ֆոնդն օգտագործվում է այլ գրադարանների հետ փոխադարձ փոխանակման, գրադարաններին և սոցիալական այլ հաստատություններին անհատույց փոխանցման, իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց վաճառքի համար։
Պահուստային ֆոնդ։ Սա գրադարանային ֆոնդի օժանդակ մասն է, որը նախատեսված է գրադարանի (մասնաճյուղերի) հիմնական ֆոնդը համալրելու մշտական պահանջարկ ունեցող փաստաթղթերի կորստի (ամբողջական մաշվածության) դեպքում, ինչպես նաև նոր մասնաճյուղերի ստեղծման դեպքում։ Գրանցված է առանձին կատալոգում, որը գտնվում է գրապահոցում, չի օգտագործվում ընթերցողներին սպասարկելու համար։

Ամենամեծ հավաքածուներով գրադարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրիտանական գրադարան (150,000,000 միավոր)^[5]
Կոնգրեսի գրադարան (155,000,000 միավոր)^[6]
Ռուսաստանի պետական գրադարան (42 000 000 միավոր)^[7]
Ֆրանսիայի ազգային գրադարան (30,000,000 միավոր)^[8]
Գերմանիայի ազգային գրադարան (23,500,000 միավոր)
Չինաստանի ազգային գրադարան (22,000,000 միավոր)^[8]
Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի գրադարան (20,000,000 միավոր)
Ուկրաինայի ազգային գրադարանի անվ. Ի.Վերնադսկի (15,000,000 պահեստային միավոր)
ԳՊՀ պետական հանրային գիտատեխնիկական գրադարան (14,000,000 հատ)^[9]
Լեհաստանի ազգային գրադարան (7,900,000 միավոր)
Ավստրիայի ազգային գրադարան (7,400,000 միավոր)

Հայաստանի մեծ հավաքածու ունեցող գրադարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի ազգային գրադարան (6509350միավոր)^[10]
ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան (3062821միավոր)^[11]
ԵՊՀ Մարի և Սարգիս Իզմիրլյանների անվան գրադարան^[12]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ www.arlis.am https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=75198. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
↑ «Figure 21 from: Miller J, Griswold C, Scharff N, Rezac M, Szuts T, Marhabaie M (2012) The velvet spiders: an atlas of the Eresidae (Arachnida, Araneae). ZooKeys 195: 1-144. https://doi.org/10.3897/zookeys.195.2342». dx.doi.org. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
↑ Библиотечные фонды и каталоги,под ред.Ю.В.Григорьева. М.,. 1961.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
↑ Справочник библиотекаря, под ред. А.Н Ванеева. СПБ. 2004. էջեր 75:.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
↑ Веб-сайт Британской библиотеки Արխիվացված 2010-07-24 Wayback Machine (անգլ.)
↑ «Годовой отчет Библиотеки Конгресса США за 2011 г.». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
↑ Веб-сайт Российской государственной библиотеки Արխիվացված 2012-07-17 Wayback Machine (անգլ.)
↑ ^8,0 ^8,1 «Веб-сайт Национальной библиотеки Франции». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
↑ «Веб-сайт ГПНТБ СО РАН». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
↑ «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԳՐԱԴԱՐԱՆ». ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԳՐԱԴԱՐԱՆ. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
↑ «https://www.flib.sci.am/». Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
↑ «ԵՊՀ Գրադարան». lib.ysu.am. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

Արտաքին աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Швецова-Водка Г. М. Загальна теорія документа і книги. — Киев: Знання. — 405 с. — ISBN 978-966-346-642-2
Сергеева Ю.С. Библиотечное дело и библиотековедение: учебное пособие. — М.: Приор-издат, 2009. — С. 32-37. — 171 с. — ISBN 978-5-9512-0848-4

[1] www.arlis.am https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=75198. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 20-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)

[2] «Figure 21 from: Miller J, Griswold C, Scharff N, Rezac M, Szuts T, Marhabaie M (2012) The velvet spiders: an atlas of the Eresidae (Arachnida, Araneae). ZooKeys 195: 1-144. https://doi.org/10.3897/zookeys.195.2342». dx.doi.org. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[3] Библиотечные фонды и каталоги,под ред.Ю.В.Григорьева. М.,. 1961.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)

[4] Справочник библиотекаря, под ред. А.Н Ванеева. СПБ. 2004. էջեր 75:.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)

[5] Веб-сайт Британской библиотеки Արխիվացված 2010-07-24 Wayback Machine (անգլ.)

[6] «Годовой отчет Библиотеки Конгресса США за 2011 г.». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.

[7] Веб-сайт Российской государственной библиотеки Արխիվացված 2012-07-17 Wayback Machine (անգլ.)

[fr-8] 8,0 ^8,1 «Веб-сайт Национальной библиотеки Франции». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[9] «Веб-сайт ГПНТБ СО РАН». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.

[10] «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԳՐԱԴԱՐԱՆ». ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԳՐԱԴԱՐԱՆ. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[11] «https://www.flib.sci.am/». Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[12] «ԵՊՀ Գրադարան». lib.ysu.am. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]