Գունդ (Նյու Յորք)

Գունդ (Նյու Յորք);
Տեսակ	քանդակ
Քանդակագործ	Ֆրից Քյոնիգ
Ստեղծում	1971
Բարձրություն	760 սանտիմետր
Երկիր	ԱՄՆ
Քաղաք	Liberty Park?
Բնակավայր	Նյու Յորք շրջան
Նյութ	բրոնզ
Պատկանում է	Port Authority of New York and New Jersey?
Մասն է	artwork damaged or destroyed in the September 11 attacks?
	The Sphere Վիքիպահեստում

Գունդ (անգլ.՝ The Sphere), գերմանացի քանդակագործ Ֆրից Քյոնիգի մետաղյա քանդակը, որը գտնվում է Նյու Յորքում։ Նախկինում այն տեղակայված էր Օսթին Ժոզեֆ Տոբինի անվան հրապարակում՝ Մանհեթենի Համաշխարհային առևտրի կենտրոնի (ՀԱԿ) աշտարակների կողքին։ 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչություններից հետո այն դուրս է բերվել փլատակների տակից և ժամանակավոր պահպանման է ուղարկվել Ջոն Քենեդու անվան միջազգային օդանավակայանի մոտ գտնվող պահեստ։

Հարձակումից վեց ամիս անց, երբ ցուցադրվել է քանդակի մասին վավերագրական ֆիլմը, «Գունդը» ժամանակավորապես ուղարկվել է Բեթերի պարկ՝ առանց վերանորոգման։ Շուտով նրա ստորոտը լուսավորել է հավերժական կրակը՝ որպես 9/11 զոհերի հուշահամալիր։ «Գունդը» դարձել է գլխավոր զբոսաշրջային գրավչություն, մասամբ այն պատճառով, որ ահաբեկչությունը վերապրել է միայն փոքր փոս ընկած հատվածով և կորպուսի վրա անցքով։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Գունդը» 762 սմ բարձրությամբ մետաղական քանդակ է, որը բաղկացած է 52 բրոնզե հատվածներից: Այն ստեղծվել է Գերմանիայի Բրեմեն քաղաքում և ուղարկվել ստորին Մանհեթեն^[1]։ Գեղարվեստական ձևավորումը նպատակ ուներ խորհրդանշելու աշխարհը համաշխարհային առևտրի միջոցով։ Գունդը տեղադրված էր օղակի վրա՝ շատրվանի կենտրոնում, և ճարտարապետ Մինորու Յամասակիի մշակված դեկորատիվ տարրերի հետ պետք է ընդօրինակեր Մեքքայի մեծ մզկիթը՝ Մասջիդ Ալ-Հարամը, որտեղ քանդակը կանգնած էր Քաաբի տեղում^[2]։ Գունդն ինքնին 24 ժամվա ընթացքում մեկ ամբողջական պտույտ էր կատարում։ Լավ եղանակին շատրվանի մոտ գտնվող վայրերը հայտնի ճաշի վայր էին «WTC»-ի աշխատակիցների համար։

Սեպտեմբերի 11-ից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչություններից հետո քանդակը դուրս է բերվել փլատակների տակից և ժամանակավոր պահպանման ուղարկվել Ջոն Քենեդու անվան միջազգային օդանավակայանի մոտ գտնվող պահեստ։ Նրա դուրս բերումը լայնորեն լուսաբանվել է Նյու Յորքի ԶԼՄ-ներում, քանի որ «Գունդը» վերապրել է երկու աշտարակների անկումը գրեթե անվնաս^[3]։

Գերմանացի ռեժիսոր Պերսի Ադլոնը ֆիլմ է նվիրել «Գնդին», որտեղ պատմողն այցելում է Գրաունդ-Զիրո ահաբեկչությունից հինգ շաբաթ անց և պատմում քանդակի ստեղծման պատմությունը։ Ինքը՝ Քյոնիգը, սկզբում դեմ էր «Գունդի» վերատեղադրմանը՝ հուշարձանը համարելով «գեղեցիկ դիակ»^[4]։

Ի վերջո, քանդակը վերադարձել է Մանհեթեն, իսկ 2002 թվականի մարտի 11-ին տեղադրվել է «Battery Park»-ում^[5], իր նախկին գտնվելու վայրից չորս թաղամաս այն կողմ։

Աշխատանքը ղեկավարել է ինքը՝ «Գունդի» ստեղծողը։

2017 թվականի սեպտեմբերին «Գունդը» կրկին տեղափոխվել է՝ այս անգամ նորաստեղծ Լիբերթի այգի, որն ավելի մոտ է իր սկզբնական դիրքին^[6]^[7]։ 2021 թվականի հունիսին հրատարակվել է «The SPHERE - From Artwork to Memorial» գրքի սահմանափակ հրատարակությունը՝ քանդակի տեղադրման 50-ամյակի կապակցությամբ^[8]^[9]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գունդը 1998 թվականին
Գունդն իր սկզբնական տեղում՝ Համաշխարհային առևտրի կենտրոնի շենքերի միջև
Գունդը ՀԱԿ-ի բեկորների ֆոնին
Բաթթերի պարկում, 2010 թվական
Ազատության հրապարակում, 2017

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Percy Adlon (2001). «Koenig's Sphere» (անգլերեն). Leora Films, Inc. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 24-ին.
↑ Kerr, Laurie (2001 թ․ դեկտեմբերի 28). «The Mosque to Commerce: Bin Laden's special complaint with the World Trade Center». Slate (անգլերեն). The Washington Post Company. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 27-ին.
↑ Robert Kolker (2005 թ․ նոյեմբերի 28). «The Grief Police; No one says the 9/11 families aren't entitled to their pain. But should a small handful of them have the power to reshape ground zero?». New York Magazine (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 24-ին.
↑ Shapiro, Julie. «9/11 Family Members Start Petition to Save World Trade Center Sphere» (անգլերեն). DNAinfo.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.
↑ Haskell, Peter. «Effort Underway To Return Iconic Sphere Sculpture To World Trade Center» (անգլերեն). CBS. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 5-ին.
↑ «The Sphere, a Symbol of Resilience After 9/11, Is Unveiled at Liberty Park» (անգլերեն). 2017 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
↑ Warerkar, Tanay (2017 թ․ սեպտեմբերի 6). «World Trade Center's iconic 'Sphere' sculpture is now on view at Liberty Park». Curbed NY (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
↑ Freundeskreis Fritz Koenig e.V. (2021 թ․ հունիսի 11). «THE SPHERE - Vom Kunstwerk zum Mahnmal». Freundeskreis Fritz Koenig e.V. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 11-ին.
↑ Freundeskreis Fritz Koenig e.V. «THE SPHERE - From Artwork to Memorial». Freundeskreis Fritz Koenig e.V. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 11-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գունդ (Նյու Յորք)» հոդվածին։

[Adlon-1] Percy Adlon (2001). «Koenig's Sphere» (անգլերեն). Leora Films, Inc. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 24-ին.

[Mosque_of_Commerce-2] Kerr, Laurie (2001 թ․ դեկտեմբերի 28). «The Mosque to Commerce: Bin Laden's special complaint with the World Trade Center». Slate (անգլերեն). The Washington Post Company. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 27-ին.

[Newspaper-3] Robert Kolker (2005 թ․ նոյեմբերի 28). «The Grief Police; No one says the 9/11 families aren't entitled to their pain. But should a small handful of them have the power to reshape ground zero?». New York Magazine (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 24-ին.

[Shapiro-4] Shapiro, Julie. «9/11 Family Members Start Petition to Save World Trade Center Sphere» (անգլերեն). DNAinfo.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.

[5] Haskell, Peter. «Effort Underway To Return Iconic Sphere Sculpture To World Trade Center» (անգլերեն). CBS. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 5-ին.

[6] «The Sphere, a Symbol of Resilience After 9/11, Is Unveiled at Liberty Park» (անգլերեն). 2017 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.

[7] Warerkar, Tanay (2017 թ․ սեպտեմբերի 6). «World Trade Center's iconic 'Sphere' sculpture is now on view at Liberty Park». Curbed NY (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.

[THE_SPHERE_-_From_Artwork_to_Memorial-8] Freundeskreis Fritz Koenig e.V. (2021 թ․ հունիսի 11). «THE SPHERE - Vom Kunstwerk zum Mahnmal». Freundeskreis Fritz Koenig e.V. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 11-ին.

[9] Freundeskreis Fritz Koenig e.V. «THE SPHERE - From Artwork to Memorial». Freundeskreis Fritz Koenig e.V. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 11-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]