Գույքահարկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Գույքահարկ կամ գանձման տոկոսադրույք[1], գույքի արժեքի հիման վրա գանձվող հարկատեսակ։

Հարկը գանձվում է, վերջինիս իրավասություն ունեցող տեղական կառավարման այն մարմնի կողմից, որտեղ գտնվում է գույքը։ Որպես այդպիսի կառույց կարող է հանդիսանալ ազգային կառավարությունը, վարչական մարզի կամ աշխարհագրական մարզի կառավարման մարմինը կամ քաղաքապետարանը։ Մի քանի իրավասու մարմիններ կարող են հարկման ենթարկել նույն գույքը։

Հիմնականում գույքահարկ գանձվում է անշարժ գույքի համար։ Այն կարող է գանձվել տարեկան պարբերականությամբ, կամ անշարժ գույքի գործարքի կնքման պահին, ինչպիսին է օրինակ անշարժ գույքի փոխանցման հարկը։ Այս հարկատեսակին կարող է հակադրվել վարձակալության հարկը, որը հիմնվում էվարձակալական եկամուտ ցուցանիշի և հողի վարձակալության արժեքի վրա, չբացառելով շենքերի արժեքը և այլ բարելավումները։

Գույքահարկի գանձման համակարգի ներդրման արդյունքում կառավարությունները պահանջում են, որպեսզի յուրաքանչյուր գույք գնահատվի, իսկ հարկատեսակի չափը սահմանվի համաձայն գույքի գնահատման արժեքի։

Դասակարգում ըստ իրավասությունների շրջանների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառավարության ընդհանուր եկամուտները, գույքահարկից մուտքերը ՀՆԱ-ի ցուցանիշում՝ տոկոսով արտահայտված։

Գույքի դասերը, հարկատեսակի գանձման դրույքաչափերը, գնահատման ընթացակարգերը և արժեքները տարբերվում են ըստ իրավասությունների տարբեր շրջանների դեպքում։

Հայաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի Հանրապետությունը միջազգային մակարդակում գույքահարկ-ՀՆԱ հարաբերակցության ցուցանիշով համեմատաբար ցածր դիրք է զբաղեցնում։ Ներկայումս, այն կազմում է 0,2 տոկոս, ի համեմատ 2 տոկոս համաշխարհային միջին ցուցանիշի։ Համաձայն 2021 թվականին Հարկային օրենսգրքում կատարված փոփոխությունների, գույքահարկը այժմ հաշվարկվում է հիմքում ունենալով գույքի շուկայական արժեքը՝ առանձին բնակարանների ու բնակելի տների համար։ Նոր փոփոխությամբ հանվել է նախկինում գործող գույքի չհարկման շեմը, սահմանելով առնվազն 0,05 տոկոս գույքահարկ[2]։

Անշարժ գույքի հարկման դրույքաչափերը բնակարանների ու բնակելի տների համար[2]՝

  • Մինչև 7 մլն դրամ ներառյալ - 0.05%
  • 7 - 23 մլն դրամ ներառյալ - 3.500 AMD + 0.1% գերազանցող հարկային բազայի չափը 7 մլն ՀՀ դրամ
  • 23 - 50 մլն դրամ ներառյալ - 19.500 AMD + 0.2% գերազանցող հարկային բազայի չափը 23 մլն ՀՀ դրամ
  • 50 - 85 մլն դրամ ներառյալ - 73.500 AMD + 0.4% գերազանցող հարկային բազայի չափը 50 մլն ՀՀ դրամ
  • 85 - 120 մլն դրամ ներառյալ - 213.500 AMD + 0.6% գերազանցող հարկային բազայի չափը 85 մլն ՀՀ դրամ
  • 120 - 200 մլն դրամ ներառյալ - 423.500 AMD + 1% գերազանցող հարկային բազայի չափը 120 մլն ՀՀ դրամ
  • 200 մլն դրամ և ավելի - 1.223.500 AMD + 1.5% գերազանցող հարկային բազայի չափը 200 մլն ՀՀ դրամ

Անշարժ գույքի հարկի դրույքաչափը բազմաբնակարան շենքերի, բնակարանների և ոչ բնակելի տարածքների համար[2]՝

  • մինչև 10 մլն դրամ ներառյալ - 0.05%
  • 10 - 25 մլն դրամ ներառյալ - 5.000 AMD + 0.1% գերազանցող հարկային բազայի չափը 10 մլն ՀՀ դրամ
  • 25 - 47 մլն դրամ ներառյալ - 20.000 AMD + 0.2% գերազանցող հարկային բազայի չափը 25 մլն ՀՀ դրամ
  • 47 - 75 մլն դրամ ներառյալ - 64.000 AMD + 0.4% գերազանցող հարկային բազայի չափը 47 մլն ՀՀ դրամ
  • 75 - 100 մլն դրամ ներառյալ - 176.000 AMD + 0.6% գերազանցող հարկային բազայի չափը 75 մլն ՀՀ դրամ
  • 100 - 200մլն դրամ ներառյալ - 326.000 AMD + 1% գերազանցող հարկային բազայի չափը100 մլն ՀՀ դրամ
  • 200 մլն դրամ և ավելի - 1.326.000 AMD + 1.5% գերազանցող հարկային բազայի չափը 200 մլն ՀՀ դրամ

Ավստրալիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրալիայում գույքահարկը գանձվում է ինչպես պետական այնպես էլ ավագանու ինստիտուտի՝ տեղական մակարդակով։ Գույքահարկը վճարվում է գույքի սեփականատերերի կողմից, իսկ վարձակալողներից գույքահարկ չի գանձվում։

Պետական հարկը, որը հաճախ անվանում են նաև «դրոշմանիշային պարտավորություն», որոշվում է գույքի գնման կամ փոխանցման ժամանակ։ Այն սովորաբար կազմում է գնման գնի 5 տոկոսը և վճարվում է գնորդի կողմից։ Գույքի փոխանցման այլ վճարներ ևս հնարավոր է գանձվեն, օրինակ հատուկ լրացուցիչ վճարներ օտարերկրյա ներդրողների համար[3]։

«Հողի հարկը», որը նույնպես պետական հարկ է համարվում հաշվարկվում է ամեն տարի՝ կախված գույքի արժեքից։ Ավստրալիացիների մեծ մասը չի վճարում հողի հարկ, քանի որ ռեզիդենտների համար հողի հարկի գծով կիրառվում են կամ հարկից ազատումներ, կամ խոշոր զեղչեր։ Այնուամենայնիվ, կախված նահանգներից, կարող են սահմանվել լրացուցիչ հավելավճարներ, այդ թվում տուգանքներ հողի հարկի հետ կապված[4]։

«Տեղական հարկեր», որոնք գանձվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից։ Վերջինս հաշվարկվում է յուրաքանչյուր տարվա կտրվածքով, հիմք ընդունելով գույքի արժեքը։ Տեղական հարկերը ավստրալիական ոչ խոշոր տնային տնտեսությունների համար տարեկան միջինում կազմում են 1300 ԱՄՆ դոլար[5]։

Բրազիլիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրազիլիան Դաշնային Հնարպաետություն է, և վերջինիս կազմում գտնվող սուբյեկտները, ներառյալ ներքին նահանգներ և քաղաքապետարաններ, ինչպես նաև Դաշնային կառավարությունը իրավասություն ունեն գույքահարկի գծով գանձումներ իրականացնելու։ Այդ բոլոր դրույթները ամրագրված են Դաշնային Սահմանադրությամբ։

Ստորև Բրազիլիայում ներկաումս գործող գույքահարկի տեսակները՝

  • Գյուղական տարածքային սեփականության հարկ- դաշնային հարկատեսակ,
  • Հարկ քաղաքային տարածքային սեփականության համար- համայնքային հարկատեսակ,
  • Շարժիչային տրանսպորտային միջոցների գույքահարկ- պետական հարկատեսակ,
  • Հարկ մեծ շահումների համար- դաշնային հարկատեսակ։

Կանադա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանադայում շատ մարզեր գանձում են գույքահարկ հիմնվելով անշարժ գույքի արժեքի կամ օգտագործման վրա։ Սա հանդիսանում է շատ համայնքային իշխանությունների եկամտի հիմնական աղբյուրը։ Չնայած գույքահարկի դրույքաչափերը ըստ տարբեր համայնքապետարանների սահմանման տարբերվում են միմյանցից, այնուամենայնիվ համայնքային օրենսդրության մեջ հստակորեն ամրագրվում են գույքի գնահատման չափանիշները։ Միտումն այն է, որ երկրի ներսում գործեն գույքի գնահատման միևնույն չափանիշները, որպեսսզի ապահովվի համադրելիությունը տարբեր հատվածների գույքահարկերի դրույքաչափերի միջև։ Ինչ վերաբերում է վերագնահատման ցիկլերին, ապա կարող ենք նշել, որ որոշ նահանգներ ունեն երկարաժամկետ վերագնահատումների մեխանիզմներ, իսկ որոշները՝ կարճաժամկետ։ Ըստ էության, Կանադայում սահմանվում են 2 տեսակի գույքահարկեր՝ հողի փոխանցման հարկ և տարեկան կտրվածքով վճարվող գույքահարկ։

Բրիտանական Կոլումբիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրիտանական Կոլումբիայում գույքի փոխանցման հարկը հավասար է գնման գնի առաջին 200,000 ԱՄՆ դոլարի 1 տոկոսի հարկման գնին, 2 տոկոսին՝ մինչև 2մլն ԱՄՆ դոլար գնի և 3 տոկոս մնացածի գումարի դեպքում[6]։ 2016 թվականի օգոստոսի 2-ից ի վեր գործում է հավելյալ 15 տոկոս հարկ ոչ ռեզիդենտ արտասահմանյան գնորդների համար, ովքեր ցանկանում են ձեռք բերել անշարժ գույք Վանկուվերում։ Արտասահմանյան գնորդ հասկացությունը իր մեջ ներառում է նաև միջազգային ուսանողներին և ժամանակավոր օտարերկրյա աշխատողներին։ Նման դեպքերի ի հայտ գալուց խուսափելու նպատակով նշանակված են տուգանքներ՝ 100,000 ԱՄՆ դոլար ֆիզիկական անձանց և 200,000 ԱՄՆ դոլար իրավաբանական անձանց դեպքում[7]։

Առաջին անգամ տան գնորդների ծրագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին անգամ տների գնորդներին ծրագիրը առաջարկվել է Բրիտանական Կոլումբիայի կառավարության կողմից, որն առաջարկում է առաջին անգամ տան գնորդներին տրամադրել գույքի փոխանցման հարկի դրույքաչափի նվազեցում կամ ազատում[8]։

Առաջին անգամ տան գնորդներ ծրագիրը հասանելի է նաև Օնտարիոյում, որն առաջարկում է 750 դոլլար հարկային զեղչ առաջին ագնամ տուն գնողներին։ 2017 թվականին Օնտարիոյի կառավարությունը հայտարարեց նաև հողի փոխանցման հարկի զեղչման մասին, ինչը հնարավորությւոն տվեց մինչև 4,000 ԱՄՆ դոլար զեղչ կիրառելու, այդպիսով առաջին անգամ գնորդները տների համար, որոնց արժեքը կազմում էր մինչև 368,000 ԱՄՆ դոլար, այլևս չէին վճարելու հողի փոխանցման հարկ[9]։

Նորակառույց տների հարկերից ազատում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորակառույց տների հարկերից ազատումը ծրագիր է, որը հնարավորությւոն է տալիս նորակառույց բնակարաններ ձեռք բերողներին չվճարել փոխանցման գույքահարկ կամ վճարել չնչին գումարի չափով։ Ծրագրի շահառու են հանդիսանում նրանք, ովքեր Կանադայի քաղաքացիներ են կամ նրանց մշտական բնակության վայրը համարվում է Կանադան։ Որպեսզի ծրագրի մասնակից դառնա գնորդը, ապա գնման առարկան պետք է գտնվի Բրիտանական Կոլումբիայում, ինչպես նաև նրա շուկայական արժեքը չպետք է գերազանցի 750,000 ԱՄՆ դոլարը, լինի փոքր քան 1,25 արկը և օգտագործվի որպես հիմնական բնակավայր[10]։

Եգիպտոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եգիպտոսում օրենքը հարկ է սահմանում յուրաքանչյուր գույքի համար։ Հասարակական շինությունները, ներառյալ պետական կառույցները, կրոնական կառույցները՝ եկեղեցիներ և մզկիթներ, ազատված են գույքահարկից։ Այն տնային տնտեսությունները, որոնց սեփականության արժեքը չի գերազանցում 2 միլիոն LE-ն կամ որ նույնն է 290,000 ԱՄՆ դոլարը ազատված են գույքահարկից, իսկ այն տարածքները, որոնք օգտագործվում են առևտրային նպատակներով և տարեկան վարձավճարը կազմում է 1,200 LE և ավելի՝ չեն ազատվում[11]։

Ֆրանսիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանսիայում գույքահարկը համարվում է տեղական հարկ, որը վճարվում է Ֆրանսիայում գտնվող յուրաքանչյուր գույքի համար։ Այն հնարավորություն է տալիս ֆինանսավորելու տեղական իշխանությունների բյուջեները։ Ֆրանսիայում տարբերում են գույքահարկի հետևյալ երեք տեսակները՝ հարկ կառուցված շինությունների համար, կիսակառույց շենքերի հարկ և տնային տնտեսությունների թափոնների հեռացման հարկ։

Գույքահարկ կառուցված գույքի համար

Սա Ֆրանսիայում ամենատարածված հարկատեսակն է։ Այն մանրամասն ներկայացված է Ֆրանսիայի հարկային օրենսգրքի 1380-րդ հոդվածում։ Քանի որ վերջինս տեղական հարկ է, այն միաժամանակ որոշակիորեն կատարում է սեփականատերերի հաշվառման գրանցամատյանի դեր։ Հարկային գանձումներ իրականացրող մարմինները ամեն տարի հաշվառում են նոր սեփականատերերին։ Որպեսզի օբյեկտը Ֆրանսիայում դառնա հարկման ենթակա անհրաժեշտ է հետևյալ երկու պայմանների առկայությունը՝ գույքը պետք է լինի անշարժ և դասվի անշարժ շինությունների դասին։

Այս հարկատեսակը վերաբերում է հետևյալ խմբերին՝

- Տեղադրումներ, որոնք նախատեսված են մարդկանց ապաստանելու համար՝ տնակ, վերնահարկ, վիլլա և այլն,

- Արդյունաբերական կամ առևտրային կայանքներ՝ արհեստանոցներ, խանութներ և այլն,

- Արվեստի գործեր,

- Հեռահաղորդակցման ալիքներ,

- Նշված տարածքներում նավակների օգտագործումը։

Գույքահարկ կիսակառույց գույքի համար

Այս հարկը վերաբերում է այն հողին, որը չի օգտագործվում բնակելի նպատակներով։

Հարկատեսակը վերաբերում է հետևյալ խմբերին՝

- Գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքներ և ջերմոցային տնտեսություններ,

- Ճահիճներ, աղուտներ,

- Քարհանքներ, հանքեր,

- Գյուղական շենքեր, բակեր,

- Գոլֆի խաղադաշտեր՝ առանց կոնստրուկցիաների, անկախ այն բանից առևտրային նպատակով է օգտագործվում, թե ոչ,

- Մասնավոր ճանապարհներ, այգիներ, զբոսայգիներ և այլն,

- Երկաթուղիների զբաղեցրած հողեր։

Գույքահարկի համար պատասխանատու

Գույքահարկի համար պատասխանատու հանդիսանում է այն անձը, ում պատկանում է գույքը և ով կատարում է գույքահարկի գծով վճարումներ, ներառյալ, երբ գույքը վարձակալության է տրված։ Այսպիսով, գույքի հարկի համար պատասխանատու կարող են համարվել, ինչպես ֆիզիկակակն անձիք, այնպես էլ իրավաբանական անձիք, առևտրային կազմակերպություններ։ Գույքահարկն ամեն տարի վճարվում է գույք ունեցողների կողմից, ովքեր հարկային տարվա հունվարի 1-ի դրությամբ ունեն սեփականություն հանդիսացող գույք։ Եթե հարկման ենթակա օբյեկտը վաճառվում է տարվա ընթացքում, վաճառողը իրավունք ունի պահանջելու, որպեսզի գույքահարկի բաժանվի 2 կողմերի միջև։

Առանձնահատուկ դեպքեր՝

  • Գույքի իրավունքի մասնատման դեպքում գույքի համար պատասխանատվություն է կրում վաշխառու անձը,
  • Համատեղ սեփականության դեպքում, գույքահարկը սահմանվում է բոլոր համասեփականատերերի անունով,
  • Եթե համատիրության անշարժ գույքի ընկերությունը պատասխանատվություն է կրում գույքահարկի վճարման տեսանկյունից, ապա հարկման չափը սահմանվում է յուրաքանչյուր բաժնետիրոջ գծով՝ բաժնեմասին համապատասխան։

Գույքահարկի հաշվարկ և վճարում

Գույքահարկի հաշվարկը կատարվում է հետևյալ բաղադրիչների հիման վրա՝

  • Կադաստրային վարձակալության արժեքը՝ այս արժեքը, տեսականորեն համապատասխանում է այն արժեքին, որը կստացվի գույքը վարձակալության հանձնելու դեպքում։
  • Վերագնահատման գործակից՝ այս գործակիցն ամեն տարի հաստատվում է կառավարության կողմից։
  • Տեղական իշխանությունների կողմից հաստատված հարկի դրույքաչափը, այս դրույքն ամեն տարի հաստատվում է տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից։

Գույքահարկի չափը որոշվում է հետևյալ բանաձևի միջոցով՝ հարկման բազա*ՏԻ կողմից սահմանված հարկման դրույքաչափ։

Հարկման բազան հավասար է գույքի կադաստրային վարձակալության արժեքի 50 տոկոսին, իսկ կիսակառույց շինությունների դեպքում՝ 80 տոկոս-ին։ Այս ցուցանիշին հետագայում ավելացվում է վերագնահատման գործակիցը, 2020 թվականի դրությամբ վերջինս կազմում էր 1,012։

Գույքահարկի գծով վճարումները հիմնականում կատարվում են մինչև հոկտեմբերի կեսն ընկած ժամանակամիջոցում։ Հարկային վճարման ծանուցագիրը կազմվում է գույքի սեփականատիրոջ անունով, ով հանդիսանում է գույքահարկի վճարումների գծով պատասխանատուն։ Գույքահարկի վճարման ճշգրիտ ժամանակամիջոցը կարող է ենթարկվել տատանումների կախված նաև վճարման եղանակի ընտրությունից։

Գույքահարկից ազատում

Որոշ դեպքերում գույքահարկի վճարումների գծով հնարավոր են նաև բացառություններ։ Գույքահարկից ազատման պայմանները կարող են կախված լինել գույքի կամ գույքի սեփականատիրոջ վիճակից։

  • Նորակառույց բնակարանի ժամանակավոր հարկազատում՝ 2 տարվա կտրվածքով,
  • 15 տարվա ժամանակավոր հարկազատման են ենթակա նորակառույց շինությունները, որոնք ցածր գներով տրվել են վարձակալության,
  • 5 տարվա ժամանակավոր ազատման են ենթակա հին շինությունները, որոնք անցել են էներգո-նորոգում,
  • 75 տարեկանից բարձր տարիքի տարեցները ցմահ ազատված են գույքահարկի գծով վճարումների կատարումից, քանզի նրանց հարկային եկամուտները սահմանափակ են։

Որոշ գույքեր ընդմիշտ ազատված են հարկման օբյեկտ դասակարգվելուց՝

  • Հանրային և պետական նշանակության գույք,
  • խմելու ջրի բաժանման համար նախատեսված կառույցներ,
  • երկրպագության համար օգտագործվող պետական կառույցներ,
  • ֆոտովոլտային կայաններից էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար նախատեսված հիմնական միջոցներ։

Որոշակի բացառություններ առկա են նաև կիսակառույց շենքերի դեպքում։

Օրինակ ցանված․ տնկված հողը 100 տոկոսով կարող է ազատվել հարկային վճարումներից կախված տնկարկների առանձնահատկություններից՝ 5-10 տարի ժամկետով։

1999 թվականին Ֆրանսիան հարկ սահմանեց թափուր աշխատատեղերի գույքի համար, կարճ ժամանակամիջոցում համալրվեց թափուր աշխատատեղերի 13 տոկոսը[12]։

Զուտ գնահատված արժեք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաձևը՝

Զուտ գնահատված արժեք = գնահատված արժեքի 80%
Վճարման ենթակա գույքահարկ = Զուտ գնահատված արժեք X գույքահարկի ստանդարտ դրույքաչափ
Գնահատված արժեք =Վարձակալական եկամուտ + Հավելավճար - սեփականատիրոջ կողմից կատարված վճարումներ

Ճամայկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այստեղ հարկատեսակը վճարվում է տարեկան կտրվածքով և հիմնվում է գույքի չբարելավված արժեքի տոկոսաի վրա։

Լիտվա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարկի վճարման ժամանակահատված է համարվում 1 օրացուցային տարին։ Գույքահարկի դրույքաչափը սահմանվում է 0,3-1 տոկոսի սահմաններում, անշարժ գույքի արժեքը հաշվարկվում է քաղաքապետարանի կողմից։

Սկսած 2015 թվականի հունվարի 1-ից եթե անձին պատկանող գույքի արժեքը բարձր է 220,000 եվրոյից, ապա վերջինիս գերազնացող մասի նկատմամբ գործում է ևս 0,5 տոկոս լրացուցիչ գույքահարկի դրույքաչափ։

Սլովակիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սլովակիայում օրենքը տարբերակում է անշարժ գույքի հարկի 3 հիմնական տեսակներ՝ հողի հարկ, կառույցների հարկ, բնակարանների և ոչ բնակելի տարածքների հարկ։

Անշարժ գույքի հարկի գծով վարչարարությունն իրականացվում է այն քաղաքապետարանի կողմից, որի տարածքում գտնվում է անշարժ գույքը։ Այն քաղաքներում, որտեղ թաղամասերը բազմաթիվ են, գույքահարկի գծով հարկային վարչարարությունն իրականացվում է տեղական հարկերի և տուրքերի վարչության կողմից, այլ ոչ թե քաղաքային թաղամասերի։ Այսպիսի մոդելներով են առաջնորդվում օրինակ Բրատիսլավան և Կոշիցեն[13]։

Հարկային պարտավորության ծագումը և դադարումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարկային պարտավորությունը ծագում է օրացուցային տարվա հունվարի 1-ին, երբ հարկ վճարողը դառնում է սեփականատեր կամ գույքի օգտագործող և ավարտվում է նույն օրացուցային տարվա դեկտեմբերի 31-ին, երբ հարկ վճարողը դադարում է գույքի սեփականատեր, օգտագործող հանդիսանալուց։ Եթե հարկ վճարողը դառնում է սեփականատեր կամ գույքի օգտագործող ընթացիկ տարվա օրինակ հունվարի 1-ին, ապա հարկային պարտավորությունը ծագում է հենց այդ պահին։ Հարկային գանձումների տեսանկյունից կարևորվող փաստերի փոփոխությունները, որոնք տեղի են ունենում հարկային տարվա ընթացքում հաշվի չեն առնվում, մինչև հաջորդ հարկային տարվա սկիզբ։

Հարկային հայտարարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարկային հայտարարագիրը ներկայացնում է հարկ վճարողը, իսկ չափանիշները սահմանվում են ըստ օրենքի, հետևյալ դասակարգմամբ՝ հողի, շինությունների, բնակարանների և ոչ բնակելի տարածքների հարկ։ Հարկ վճարողը հարկային հայտարարագիր է ներկայացնում այն հարկային ժամանակահատվածի համար, երբ ինքը կրել է հարկային պարտավորություն։ Հարկ վճարողը, պարտավոր է վճարել անշարժ գույքի հարկը համապատասխան հարկային կառավարչին, օրինակ քաղաքապետարաններին մինչև հարկային օրացուցային տարվա նույն ժամանակահատվածի հունվարի 31-ը, երբ նա դարձել է սեփականատեր։ Հարկային տարվա այլ ժամանակահատվածներում, հարկ վճարողը հայտարարգիր չի ներկայացնում, այլ ստանում է որոշում հարկային կառավարչի կողմից։ Օրինակ, եթե դուք գույքը ձեռք եք բերել 2019 թվականի օգոստոսի 25-ին, ապա դուք պարտավորվում եք կատարել ձեր հարկային վճարումները մինչև 2020 թվականի հունվարի 31-ը։ Իսկ այն դեպքում, երբ հարկ վճարողը գույքը ձեռք է բերել աճուրդի միջոցով, ապա նա պարտավոր է հարկային հայտարարագիր ներկայացնել գույքի ձեռքբերման պահից 30 օրվա ընթացքում[13]։

Համատեղ սեփականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եթե հողամասի, բնակարանի, ոչ բնակելի տարածքի նկատմամբ գործում է համասեփականության իրավունք, ապա վերջինիս գծով առանձին հայտարարագիր ներկայացվում է յուրաքանչյուր ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի կողմից։ Մասնավորապես յուրաքանչյուր համասեփականատեր, պետք է հայտարարագիր ներկայացնի սեփականության իր բաժնեմասին համապատասխան չափով։ Սակայն, եթե համասեփականատերերը համաձայն են հայտարարագիրը ներկայացնում է ընտրված ներկայացուցիչը։ Եթե դա տեղի է ունենում, ապա բոլոր սեփականատերերը այդ մասին պետք է նշում կատարեն հայտարարգրում։ Վերոնշյալը չի տարածվում ամուսինների դեպքում, երբ գործում է ոչ բաժնային սեփականության իրավունք, այս պարագայում հայտարարագիր ներկայացնում է ամուսիններից մեկը[13]։

Էլեկտրոնային ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես այդպիսին, օրենքը չի սահմանում քաղաքապետարանների կողմից մատուցվող էլեկտրոնային ծառայությունների շրջանակը կապված հարկային վարչարարության գործընթացի հետ։ Անկախ այն հանգամանքից, հնարավոր է հարկային կառավարչի հետ հաղորդակցվել էլեկտրոնային եղանակով թե ոչ, այնուամենայնիվ քաղաքապետարանները իրենց կայքէջերում պետք է հրապարակեն վերջինս կարգավորող կանոնակարգերը, եթե այդպիսիք առկա են՝ ուղեկցվող համապատասխան մեկնաբանություններով և մանրամասներով[13]։

Հարկի վճարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորաբար մինչև մայիսի 15-ը հարկային կառավարիչը ուղարկում է հարկային վճարումների ժամանակահատվածում կուտակված հարկային պարտավորությունների վերաբերյալ հայտարարությունը։ Անշարժ գույքի համար գանձվող հարկը ենթակա է վճարման որոշման ընդունումից 15 օրվա ընթացքում[13]։

Նկատենք, որ հարկային կառավարիչը կարող է նաև համապատասխան ծանուցագրում նշում կատարել, համաձայն որի ընդունելի են նաև հարկային պարտավորությունների մաս-մաս կատարումը։ Եթե գանձման ենթակա պարտավորության չափը գերազանցում է 33,000 եվրոն, ապա քաղաքապետարանները վճարումները վերջինիս գծով պետք է ընդունեն առնվազն 2 անգամյա կտրվածքով։ Նույն պարտավորությունը, որը գերազանցում է 33,000 եվրոն կարող է վճարվել նաև միանգամից, սակայն միայն առաջին վճարման համար նախատեսված ժամանակամիջոցում[13]։

Սանկցիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եթե դուք չեք կատարում սահմանված ժամկետում անշարժ գույքի հարկի գծով պարտավորությունները, ապա հարկային կառավարիչը կարող է նշանակել տուգանք գանձման ենթակա գույքահարկի գումարի չափով, ոչ պակաս քան 5 եվրո և ոչ ավելի քան 3,000 եվրո[13]։

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում գույքահարկի գծով գանձումները իրականացվում են հիմնականում տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից։ Կառավարության կողմից գանձվում է ո՛չ անշարժ գույքի հարկը, ո՛չ սեփականության գույքահարկը։ Կառավարության կողմից հավաքագրվում է ամբողջ գույքահարկի միայն 3 տոկոսը։ Մնացած 97 տոկոսը հավաքագրվում է կոմսությունների, քաղաքապետարանների, դպրոցների, համայնքային քոլեջների և պետական նշանակության այլ կառույցների, այդ թվում թանգարանների, գրադարանների, զբոսայգիների կողմից[14]։ Գույքահարկի դրույքաչափերը տարբերվում են ըստ նահանգների․ 0-4 տոկոս գույքի արժեքի սահմաններում[15]։ Գույքի գնահատումը իրականացվում է կամ կառույցի արժեքի կամ տարածքի արժեքի հիման վրա։

Գույքահարկը համայնքային բյուջեների եկամուտների համալրման հիմնական աղբյուրն է, որը հնարավորություն է ընձեռում ապահովելու կրթական ծառայություններ, անվտանգություն, բարվոք ճանապարհներ և ենթակառուցվածքներ։ Պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման իրավասու շատ մարմիններ կարող են նաև ավելացնել անհատների գծով հարկային պարտավորությունների դրույքաչափերը։

Գույքահարկի պատմությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարկեր հասկացությունը գործնականում հայտնվել է ավելի վաղ, քան ձևավորվել են կառավարությունները։ Ի սկզբանե, նախքան դրամավարկային համակարգի ներկայիս զարգացումը, հարկերը գանձվում էին, որպես տոկոսային վճար ստացված բերքից։ Հետագայում, հին աշխարհում, միջնադարյան Եվրոպայում և ամերիկյան գաղութներում ներմուծեցին գույքահարկ հասկացությունը, որի հիմքում ընկած էր ոչ թե կառույցի-գույքի արժեքը, այլ տարածքի արժեքը[16]։ Երկարամյա զարգացման արդյունքում գույքահարկը ձեռք բերեց իր ներկայիս տեսքը և դրսևորման ձևերը։

Հին ժամանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարկման վերաբերյալ առաջին հիշատակությունները թվագրվում են ավելի քան 6,000 տարի Ք․ ա․, Լագաշում, ներկայիս Իրաքի տարածքում։ Համակարգը կոչվում էր ռոտացիա։ Համակարգը թույլ էր տալիս ամեն ամիս հարկման ենթարկել տարածքի մի մասը, այդպիսով ավելի հեշտացնելով գանձումների գործընթացը։ Հին Եգիպտոսում հարկերի չափերը սահմանվում էին հացահատիկի, եղջերավոր անասունների, յուղի և գարեջրի արժեքի հիման վրա։ Նկատենք, որ այս ժամանակաշրջանում գրագետ էր համարվում 100-ից միայն մեկը։ Հենց նրանք էլ հանդիսանում էին գույքի արժեք գնահատողներ։ Նրանք ունեին տեղեկատվություն յուրաքանչյուր սեփականատիրոջ և նրա սեփականության վերաբերյալ։ Տարեկան կտրվածքով նրանք թարմացնում էին առկա տվյալները և նշումներ կատարում ստացված բերքի վերաբերյալ։ Եթե հարկ վճարողը ի վիճակի չէր լինում կատարելու իր հարկային պարտավորությունը, նրան բերման էին ենթարկում դատարան։ Նկատենք, որ իրենց հմտությունների ու ունակությունների շնորհիվ գնահատողները համարվում էին շատ հարգված մարդիկ[17]։

Միջնադարյան ժամանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

11-րդ դարում, Անգլիայում հողահարկը վճարում էին գյուղացիները, ովքեր այդ տարածքները վարձակալել էին սեփականատերերից։ Բարձր արտադրողականություն ունեցող հողերը վարձակալության էին տրվում առավել բարձր գներով։ 1070-ականներին նվաճող Ուիլյամը հաստատեց հողի հարկման գործընթացի սկզբնական մոդելը։ Ավելի ուշ, 1215 թվականին, Ջոն թագավորի կողմից սահմանափակվեց հարկային վարչարարությունը և հարկերը կարող էին հավաքագրվել միայն բարոնների թույլտվության պայմաններում։ 1290 թվականին բանական մարդիկ սկսեցին վճարել հարկի այս տեսակով նախատեսված գումարները, որը հիմնվում էր սեփականության գտնվելու վայրի վրա, տրամաբանորեն քաղաքներում ավելի բարձր, գյուղական բնակավայրերում ավելի ցածր սահմանաչափերով, ավելին 16-րդ դարում թագավորի սեփական հողերը ևս սկսեցին հարկվել։ 1689 թվականից հետո թագավորի հզորությունը հարկային վարչարարության հետ կապված ավելի թուլացավ, երբ ընդունվեց նոր օրենք համաձայն որի նա իրավասու չէր այլևս իրականցնելու հարկում, եթե բացակայում էր Խորհրդարանի թույլտվությունը[18]։

20-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

20-րդ դարի սկզբում հայտնի դարձավ, որ ԱՄՆ-ում բարդ տնտեսական իրավիճակի պայմաններում արդարացի չի լինի համահարթ հարկումը։ Մի շարք բարեփոխումներ իրականացվեցին՝ նվազեցնելու գույքահարկից կախվածության մակարդակը։ Կառավարությունները հիմնականում խրախուսում էին գույքահարկի նվազեցումը և եկամտային հարկերից մուտքերի աճը։ 20-րդ դարում Մեծ դեպրեսիայի ժամանակ իջեցվեցին գույքահարկի դրույքաչափերը, քանի որ մարդկանց եկամուտները կտրուկ նվազեցին։ Մեծ դեպրեսիայից հետո շատ շարժումներ դիմեցին Կառավարությանը՝ իրական հարկային բարեփոխումներ իրականացնելու նպատակով։ Այդ բարեփոխումներից շատերը այսօր էլ արդիական են և գործող օրենքի մի մասն են կազմում[19]։

Ապագա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զարգացած և քիչ զարգացած երկրներում կա զգալի ներուժ մեծացնելու գույքահարկի գծով եկամուտների ծավալը, և երկրները քաջ գիտակցում են այս հանգամանքը։ Շարունակաբար նոր ռազմավարություններ են մշակվում և քննարկվում։ Նոր տեխնոլոգիաները և համակարգերը ունեն կարևոր նշանակություն, վերջիններս զգալիորեն բարելավել են հարկային վարչարարության գործընթացը։ Այնուամենայնիվ, եթե քայլեր են ձեռնարկվում մեծացնելու հարկային եկամուտների ծավալը, անհրաժեշտ է նաև հարկ վճարողների աջակցությունը։ Հարկ վճարողների աջակցությունը ստանալու համար, նախ նրանք պետք է ստանան բարելավված տեղական ծառայություններ, բարձր թափանցիկություն, ներառյալ պարտավորության գումարի հաշվարկի վերաբերյալ մեկնաբանություններ և այլն։

Բավարար մարդկային և ֆինանսական ռեսուրսներ պետք է տրամադրվեն հարկային վարչարարությանը, և վերջապես պետք է ապահովել բավարար քաղաքական կամք՝ հարկային բարեփոխումներ իրականացնելու համար[20]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ "Millage Rate" at Investopedia.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Legislation: National Assemly of RA». www.parliament.am.
  3. ↑ Office, Australian Taxation. «State and territory taxes». www.ato.gov.au (ավստրալիական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 8-ին.
  4. ↑ «Land tax surcharge». www.revenue.nsw.gov.au (անգլերեն). 2016 թ․ նոյեմբերի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 8-ին.
  5. ↑ Australia, Local Government Association of South. «Council Rates» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 8-ին.
  6. ↑ «B.C. to hit foreign buyers of Metro Vancouver homes with 15% property tax».
  7. ↑ «Ontario considers following B.C. on taxing foreign real estate investors» – via The Globe and Mail.
  8. ↑ «First Time Home Buyers' Program – Housing Action». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
  9. ↑ «Land Transfer Tax Refunds for First-Time Homebuyers». www.fin.gov.on.ca.
  10. ↑ «Newly Built Home Exemption – Housing Action». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
  11. ↑ «Egypt's amended property tax law to take effect in July: Finance ministry – Economy – Business – Ahram Online». english.ahram.org.eg (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 27-ին.
  12. ↑ Segú, Mariona (2020 թ․ մայիսի 1). «The impact of taxing vacancy on housing markets: Evidence from France». Journal of Public Economics (անգլերեն). 185: 104079. doi:10.1016/j.jpubeco.2019.104079. ISSN 0047-2727.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 «Daň z nehnuteľností» [Real estate tax] (սլովակերեն).
  14. ↑ «State, Federal and Local Taxes» (PDF). ncsl.org (անգլերեն). National Conference of State Legislatures. էջ 3. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
  15. ↑ «The Tax Foundation — Property Taxes on Owner-Occupied Housing by State, 2004–2009». 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  16. ↑ Adams, Charles. Those Dirty Rotten Taxes. New York, NY: Simon and Schuster,1998
  17. ↑ By the history of Ancient world, https://www.historyoftheancientworld.com/2013/04/a-brief-history-of-property-tax/
  18. ↑ History of taxation in United kingdom, https://www.familymoney.co.uk/uk-tax/uk-tax-essentials/history-taxation-united-kingdom/
  19. ↑ A Brief History of Property Tax, https://www.iaao.org/uploads/A_Brief_History_of_Property_Tax.pdf
  20. ↑ «Property tax» (անգլերեն).

Ընթերցանության համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գույքահարկ&oldid=9491573» էջից