Բենջամին Հարիս
| Բենջամին Հարիս | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1647[1] |
| Մահացել է | 1720 |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Տասներեք գաղութներ |
| Մասնագիտություն | լրագրող, տպագրիչ, խմբագիր և հրատարակիչ |
Բենջամին Հարիս (անգլ.՝ Benjamin Harris, 1647[1] - 1720, հրատարակչի գործունեություն 1673-1716 թվականներին), անգլիացի խմբագիր, հրատարակիչ և լրագրող։ Հրատարակել է առաջին ամերիկյան բազմալեզու թերթը՝ «Publick Occurrences Both Forreign and Domestick»-ը, և առաջին ամերիկյան դասագիրքը՝ «Նոր Անգլիայի այբբենարանը»։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpg)
Բենջամին Հարիսը ծնվել է մոտ 1647 թվականին Լոնդոնում, վարսահարդար Ուիլյամ Հարիսի ընտանիքում։ 1663 թվականի ապրիլի 6-ից մինչև 1670 թվականի օգոստոսի 1-ը եղել է գրավաճառի աշակերտ[2]։
Բենջամին Հարիսի առաջին հայտնի հրատարակությունը (Ռոբերտ Կլավելի հետ համատեղ), որը լույս է տեսել 1673 թվականին, բապտիստ քահանա Բենջամին Քիչի տեքստն է, որի կրոնական համոզմունքների հետ Բենջամինը համամիտ էր[2]։
1673 թվականից հրատարակել է գրքեր, բրոշյուրներ և թերթեր։ Անգլիայում ունեցել է իր տպարանը։ Հրապարակումների մեծ մասը հակակաթոլիկ էին։ 1679 թվականին Հարիսի հրատարակչությունը հրատարակել է Չարլզ Բլաունթի ընդդիմադիր թերթը՝ «Դիմում երկրից քաղաք»։ Բրոշյուրում հեղինակները դեմ էին, որ անգլիական գահը ժառանգի Ջեյմս II-ը, ինչը դիտվում էր որպես ապստամբության հրահրում։ Հարիսը դատապարտվել է տուգանքի, որը չէր կարող իրեն թույլ տալ։ Բանտից դուրս գալուց հետո շարունակել է իր հակակաթոլիկ արշավը։ 1679-ից 1681 թվականներին թողարկել է նորությունների «The Loyal protestant and true domestick intelligence, or, News both from city and countrey» բրոշյուրը։ 1686 թվականին տեղափոխվել է Լոնդոն՝ սրճարան բացելու նպատակով, որը ինչպես տղամարդկանց, այնպես էլ կանանց օգտվելու հնարավորություն էր տալիս արտասահմանյան թերթերից և գրքերից։ Հետագայում անգլիական իշխանությունների կողմից բռնաճնշումներից փախել է Ամերիկա։ Ներգաղթից հետո բնակություն է հաստատել Բոստոնում։ 1688 թվականին (ըստ որոշ աղբյուրների՝ 1690 թվականին) հրատարակել է Բրիտանական Ամերիկայի առաջին դասագիրքը՝ «Նոր Անգլիայի այբբենարանը»[3]։ 1690-1695 թվականներին ղեկավարել է իր սրճարանը և շարունակել գրքեր հրատարակել։ 1692 թվականին ստացել է Մասաչուսեթսի նահանգի ակտերն ու օրենքները տպագրելու պաշտոնական հանձնարարություն[4][5][6]։
1695 թվականին վերադարձել է Լոնդոն, որտեղ շարունակել է թողարկել նորությունների բրոշյուրներ։ 1699 թվականին հրատարակել է «London Post» թերթը («Լոնդոն փոստ»), որը լույս է տեսել մինչև 1706 թվականը։ Տպագիր ալմանախները, թերթերն ու գրքերը վաճառել է տպարանում և իր խանութում։ Բենջամին Հարիսի մահվան ամսաթիվը և վայրը անհայտ են (աղբյուրներում նշված է 1716[7] կամ 1720 թվականները)։ Ամուսնացած էր և ուներ երկու որդի։ Նաև աջակցել է բարեգործությանը՝ հովանավորել է անօթևանների կացարաններն ու մանկատները[2]։
«Publick Occurrences Both Forreign and Domestick»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարիսը ամերիկյան առաջին բազմալեզու թերթի՝ «Publick Occurrences Both Forreign and Domestick»-ի («Հասարակական իրադարձություններ ինչպես արտասահմանյան, այնպես էլ տեղական») հրատարակիչն ու խմբագիրն էր, որը լույս է տեսել 1690 թվականի սեպտեմբերի 25-ին Բոստոնում։ Թերթը բաղկացած էր չորս էջից. առաջին երեքը պարունակել են տպագիր տեքստ՝ նորություններ և բամբասանքներ, չորրորդը մնացել է դատարկ։ Այն թողել են, որպեսզի այն մարդիկ, ովքեր թերթ են գնել, կարողանան վերջին էջում հետաքրքիր նորություններ գրել և փոխանցել իրենց ծանոթներին։ Առաջին թողարկումը վերաբերել է Ամերիկայի բնիկ բնակչության նկատմամբ դաժան վերաբերմունքին, գաղութային իշխանությունների քննադատությանը և Ֆրանսիայի դեմ պատերազմի մասին բացասական արտահայտություններին։ Նույն օրը թերթը փակվել է Մասաչուսեթսի նահանգապետի որոշմամբ։ Փակման հիմնական պատճառը պաշտոնական լիցենզիայի բացակայությունն էր, ինչը օրենքի լուրջ խախտում էր։ Իշխանության ներկայացուցիչներին զայրացրել են նաև տարբեր «կասկածելի և անհուսալի հաղորդագրությունները», որոնք պարունակվում էին այդ թերթում[8][9]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Mindich, 1999
- ↑ Смит, 2018, էջ 26
- ↑ Vaughn, 2007, էջ 83
- ↑ IsaiahThomas, 1874, էջ 93—95
- ↑ Маршуба, 2021, էջ 347
- ↑ «First Publisher Harris». www.mparaschos.com. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 6-ին.
- ↑ Лучинский, 1996
- ↑ Георгиева, 2015, էջ 68
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Георгиева Е. С., Быков А. Ю., Михайлов С. А История зарубежной журналистики / Михайлов С. А.. — М.: Юрайт, 2015. — 366 с. — ISBN 9785040261246
- David T. Z. Mindich Harris, Benjamin. — Oxford University Press, 1999. — ISBN 9785040261246.
- Isaiah Thomas The History of Printing in America: With a Biography of Printers, and an Account of Newspapers. — J. Munsell, 1874. — Т. 5.
- Лучинский Ю. В. Очерки истории зарубежной журналистики. — Краснодар: Кубан. гос. ун-т., 1996. — 140 с. — ISBN 5-230-21777-4
- Маршуба Д. А. Рождение американской прессы: исторический опыт и проблемы развития // Известия Саратовского университета : журнал. — 2021. — Т. 21. — № 3. — С. 345—352.
- Stephen L. Vaughn Encyclopedia of American Journalism. — Routledge, 2007. — 664 с. — ISBN 978-0415999083
- Сэмюэл Джеймс Смит Букварь Новой Англии // Время науки : журнал. — 2018. — № 3—4. — С. 26—30.