Ազատություն և համաձայնություն (կուսակցություն)
| Ազատություն և համաձայնություն թուրքերեն՝ Hürriyet ve İtilaf Fırkası | |
|---|---|
| Տեսակ | կուսակցություն |
| Երկիր | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Առաջնորդ | Դամաթ Ֆերիդ Փաշա |
| Հիմնադրված | 1911 |
| Լուծարված | 1919 |
| Գաղափարախոսություն | Ապակենտրոնացում, սահմանադրականություն և ազատականություն |
| Քաղաքական հայացք | ցենտրիզմ |
| Շտաբ | Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն |
 Freedom and Accord Party Վիքիպահեստում | |
Ազատություն և համաձայնություն (թուրքերեն՝ Hürriyet ve İtilâf Fırkası), իթիլաֆ, թուրքական քաղաքական կուսակցություն (իթիլաֆականներ)։ Ստեղծվել է 1911 թ.՝ 1908-ի սահմանադրության հռչակումից հետո առաջացած ընդդիմադիր մանր կուսակցությունների և խմբավորումների հիմքի վրա։ Այդ կուսակցությանը միացել են ազգային փոքրամասնությունների համարյա բոլոր քաղաքական կազմակերպությունները։ Նրանց աջակցությունը ստանալու և նրանց հետ դաշինքը պահպանելու նպատակով «Ազատություն և համաձայնություն» կուսակցությունն իր ծրագրում ներառել է ազգային մարզերի ինքնավարության և Օսմանյան կայսրության վարչական ապակենտրոնացման սկզբունքը՝ տարածքային ամբողջականության պահպանմամբ։ 1911 թ. դեկտեմբերի հրապարակված ծրագրում (71 հոդված) հռչակվում էր սահմանադրության պաշտպանություն, լիբերալ կարգերի ամրապնդում, ապակենտրոնացման և մասնավոր նախաձեռնության սկզբունքների իրականացում։ Գլխավոր նպատակը երիտթուրքերի բռնապետության տապալումն էր։
1912-13 թթ. Թուրքիայում իշխանության գլուխ կանգնած էին իթիլաֆականների աջակցությունը վայելող կառավարություններ։ 1913 թ. հունվարի 23-ի երիտթուրքերի զինված խռովությունից հետո «Ազատություն և համաձայնություն»-ը տրոհվել Է երեք մասի։ Արմատական թևը մի շարք մահափորձեր է կազմակերպել երիտթուրքերի առաջնորդների դեմ. 1913 թ. հունիսի 11-ին սպանել են մեծ վեզիր Մահմուդ Շևքեթ փաշային, որից հետո երիտթուրքերը զանգվածային հալածանք են սկսել ընդդիմության դեմ, բանտարկել 300 հայտնի գործիչների։ Առաջին աշխարհամարտի ավարտին, երբ Թալեաթի կառավարությունը հրաժարական Է տվել, իթիլաֆականների ազդեցությունը վերստին մեծացել Է։ Նրանց ստեղծած կառավարությունը Կ. Պոլիսում կազմակերպել է երիտթուրքերի դատավարությունը (1919-20 թթ.)։ Քեմալական շարժման հաղթանակից և հանրապետության հռչակումից հետո «Ազատություն և համաձայնություն»-ն ինքնալուծարվել է։
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ազատություն և համաձայնություն (կուսակցություն)» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|