Մոխրագույն սագ
| Մոխրագույն սագ | |
.jpg) Մոխրագույն սագ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Թռչուններ (Aves) |
| Կարգ | Սագանմաններ (Anseriformes) |
| Ընտանիք | Բադեր (Anatidae) |
| Ցեղ | Սագ (Anser) |
| Տեսակ | Մոխրագույն սագ (A. anser) |
| Միջազգային անվանում | |
| Anser anser | |
| Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ  Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Մոխրագույն սագ (լատին․՝ Anser anser), բադերի ընտանիքին պատկանող ջրլող թռչուն։ Նստակյաց է, տարածված։ Գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում։
Արտաքին կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարմնի երկարությունը 75-90 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 147-180 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 2,5-4,4 (հազվադեպ՝ 6) կգ։ Փետրածածկը դարչնագույն-մոխրագույն է, ոտքերը՝ վարդագույն, գլուխը և կտուցը՝ մեծ։ Թռչելիս վերևից ակնառու են բաց մոխրագույն դաստակաթևը և գոտկատեղը։ Կտուցը նարնջագույն է։ Երիտասարդը թվացյալ խայտավոր է, մեջքին և կողքերին ցայտուն բաց գույնի գծերը բացակայում են։
Կենսակերպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խիստ հնչեղ ձայնով թռչուն է, թռիչքի ընթացքում լսելի են եռահնչյուն ճիչեր։ Մոխրագույն սագերը թռչում են սեպաձև երամ կազմած (30-100 թռչուն)՝ սագերին բնորոշ կռնչոցով։ Բնակվում է եղեգի ու ջրեղեգի առկայությամբ ջրային տարածքներում, կեր է փնտրում դաշտերում։
Սննդառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սնվում է ջրային և դաշտային խոտաբույսերով, անողնաշարավորներով, սերմնահատիկներով։
Բնադրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բույնը բավական ծավալուն է (տրամագիծը՝ 110-180 սմ)՝ եղեգի ցողունների և այլ ջրային բույսերի կույտ՝ լճակների ափեզրի խիտ եղեգնուտում։ Ձվերը բներում հայտնվում են մարտի վերջից մայիսի առաջին կեսին։ Դնում է 86 մմ տրամագծով, սպիտակ 4-6 ձու (1 ձվի զանգվածը՝ 167,8-185 գ է՝ մայր թռչունի միջին կենդանի զանգվածի 5,3%-ը)։ Թխսակալում է էգը՝ 27-28 օր. բնից հեռանալիս ձվերը քողարկում է սեփական աղվափետուրներով ու եղեգի տերևներով։ Ձագերը բներում հայտնվում են մայիսի վերջ հունիսին։
Ներկայումս ՀՀ տարածքում մոխրագույն սագերի թվաքանակը և բնադրման համակեցությունները խիստ կրճատվել են։ 1998-2005-ին կենսապայմանների և պահպանության միջոցների բացակայության, որսագողության ու տնային պայմաններում բազմացնելու նպատակով ձվերը հավաքելու հետևանքով Արարատյան դաշտում բնադրումը խիստ կասկածելի է։ Կարիք ունի անհատական պաշտպանության։ Չուի ժամանակ հանդիպում է Ախուրյանի ջրամբարում հատկապես գարնանը։
Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հազվագյուտ տեսակ է։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։
Ներկայումս Արարատյան հարթավայրի գերխոնավ տարածքներում կարելի է հանդիպել մոխրագույն սագի 30-50 բնադրող զույգի։ Ձմեռող անահտների թիվը տատանվում է 50-150-ի սահմաններում։
Վտանգման հիմնական գործոններն են եղեգնուտների հրդեհումը, բնադրման շրջանում անհանգստացման գործոնը և որսագողությունը։
Գրանցված է Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2–ում[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մոխրագույն սագ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մոխրագույն սագ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|