Յուվյասկուլյա

Բնակավայր
Յուվյասկուլյա
ֆիններեն՝ Jyväskylän kaupunki
Զինանշան
Երկիր	Ֆինլանդիա
Հիմնադրված է	1837 թ.
Մակերես	1171,03 կմ²
ԲԾՄ	90 մետր
Պաշտոնական լեզու	ֆիններեն
Բնակչություն	▲147 856 մարդ (փետրվարի 29, 2024)
Ժամային գոտի	UTC+2 և UTC+3
Փոստային դասիչ	40014 - 40740
Պաշտոնական կայք	jyvaskyla.fi​(ֆին.)​(անգլ.)
Յուվյասկուլյա (Ֆինլանդիա)
Յուվյասկուլյա Վիքիպահեստում

Յուվյասկուլյա, նախկինում Յուվյասկյուլյա և Յուվեսկուլյե (ֆիններեն՝ Jyväskylä [ˈjyvæsˌkylæ]), քաղաք և մունիցիպալիտետ կենտրոնական Ֆինլյանդիայում , Կենտրոնական Ֆինլանդիա մարզի վարչական կենտրոն։ Քաղաքի անվանումը թարգմանվում է որպես «հացահատիկի գյուղ»։

Ունի 128,2 հազար բնակչություն։

Քաղաքը գտնվում է Տամպերեից 147 կմ դեպի հյուսիս-արևելք և 270 կմ Հելսինկիից հյուսիս, Պյայանե և Կեյտելե լճերի մոտ։

Հիմնադրվել է Նիկոլայ 1-ին կայսրի հրամանով 1837 թվականի մարտի 22-ին։

Հասարակական կարծիքի հարցումների համաձայն 2012 թվականին Յուվյասկուլյան Ֆինլանդիայի քաղաքացիների շրջանում գրավել է երրորդ տեղը ապրելու գրավչության առումով։

Կրթություն

Վեսիլինա աշտարակից տեսարան դեպի Յուվյասկուլյա քաղաք

Յուվյասկուլյան հայտնի է որպես Ֆինլանդիայի Աթենք։

1858 թվականին այստեղ բացվել է առաջին ֆիննալեզու լիցեյը, որը համարվել է միջին բարձր մակարդակի առաջին ֆիննալեզու ուսումնական հաստատությունը։ 1863 թվականին բացվել է ֆիննական լեզվի ուսուցիչների պատրաստման առաջին ուսումնարանը, 1864 թվականին՝ առաջին ֆիննալեզու դպրոցը աղջիկների համար, 1914 թվականին՝ Ֆինլանդիայում առաջին ամառային համալսարանը։

1966 թվականից գործում է Ֆինլանդիայի խոշոր համալսարաններից մեկը՝ Յուվյասկուլյայի համալսարանը, որտեղ սովորում է մոտ 16 հազար ուսանող։ Համալսարանում կա յոթ ֆակուլտետ, այդ թվում երկրում միակ ֆիզիկական կուլտուրայի ֆակուլտետը։

Բոլոր ուսումնական հաստատություններում սովորում է ընդամենը 40 հազար մարդ։

Տրանսպորտ

Քաղաքով են անցնում E75 և E63 ավտոմայրուղիները։

Յուվյասկուլյայի երկաթուղային կայարանը միացած է միջազգային կայարանի հետ։

Կայարանից գնացքները շարժվում են դեպի ֆինլանդիայի Հելսինկի, Տամպերե, Տուրկու, Վաասա և այլ քաղաքներ։

Քաղաքի կենտրոնից դեպի հյուսիս գտնվող Տիկակոսկի շրջանում գտնվում է Յուվյասկուլյայի օդանավակայանը, որն իրականացնում է կանոնավոր ուղիղ չվերթեր դեպի Հելսինկիի և Կայանիի օդանավակայաններ։

Սպորտ

• «Յուվյասկուլյա» — ֆուտբոլային ակումբ
• ՅՈՒՊ — հոկեյի ակումբ

Տեսարժան վայրեր

Քաղաքում գտնվում են Ալվար Աալտոյի նախագծերով կառուցված շենքեր։ Քաղաքում անց է կացվում Ֆինլանդիայի ռալլին։

Քույր քաղաքներ

• Ռուսաստան, Օբնինսկ, Ռուսաստան
• Ռուսաստան, Սարատով, Ռուսաստան
• Ռուսաստան, Յարոսլավլ, Ռուսաստան

Հայտնի բնակիչներ և Յուվյասկուլյայում ծնվածներ

• Արի Ահոնեն — Ֆինլանդիայի հոկեյիստ դարպասապահ
• Ֆերրի Գրաֆ — Ավստրիացի երգչուհի (ներկայումս բնակվում է Յուվյասկուլյայում)
• Յուհա Կանկունեն — ավտոարշավորդ, ռալիի աշխարհի քառակի չեմպիոն
• Օտտո Կուուսինեն — Ֆինն քաղաքական գործիչը, 1892-1900 թվականներին սովորել է Յուվյասկուլյայի լիցեյում
• Օլլի Մյայատտյա — Ֆինն հոկեյիստ, NHL Pittsburgh Penguins ակումբի պաշտպան, օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր
• Սոֆի Օկսանեն — 1977 թվականին այստեղ ծնված էստոնացի-ֆինն դրամատուրգ (հայրը՝ ֆինն, մայրը` էստոնացի), որի «Մաքրագործում» վեպը և նույնանուն պիեսը թարգմանվել են աշխարհի 28 լեզուներով, այդ թվում` ռուսերեն
• Յանի Սոյնինեն — Ֆինն ցատկորդ, օլիմպիական չեմպիոն
• Ռայմո Սումմանեն — Ֆինն հոկեյիստ և մարզիչ

Կլիմա

Յուվյասկուլյա քաղաքում կլիման չափավոր մայրցամաքային է ծովային հատկանիշներով։ Ձմեռը երկար է, համեմատաբար մեղմ։ Ամառը կարճ է և զով։ Միջին տարեկան ջերմաստիճանը +3.3 °C է։ Տարեկան տեղումները կազմում են 643 մմ։

Գրականություն

• Կնիպովիչ Ն. Մ. (1890–1907). «Ювэскюлэ». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ

• Йювяскюля
• Туризм в городе Йювяскюля(ռուս.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուվյասկուլյա» հոդվածին։