Միքայել (Միշա) Սաուլովիչ Էլման

Միքայել (Միշա) Սաուլովիչ Էլման
Ի ծնե անուն	անգլ.՝ Mikhail Saulovich Elman
Ծնվել է	հունվարի 20, 1891[…]; Տալնոե, Ումանի շրջան, Կիևի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	ԱՄՆ և Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	ապրիլի 5, 1967 (76 տարեկան) կամ ապրիլի 20, 1967 (76 տարեկան); Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Գերեզման	Westchester Hills Cemetery
Մասնագիտություն	երաժիշտ և ջութակահար
Գործիքներ	ջութակ
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա
Պարգևներ	Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ
	Mischa Elman Վիքիպահեստում

Միքայել (Միշա) Սաուլովիչ Էլման (հունվարի 20, 1891(1891-01-20)^[1]^[2]^[3]^[…], Տալնոե, Ումանի շրջան, Կիևի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[4] - ապրիլի 5, 1967(1967-04-05)^[1]^[2]^[4] կամ ապրիլի 20, 1967(1967-04-20)^[5], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4]), ռուս և ամերիկացի ջութակահար։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է հրեա երաժիշտների ընտանիքում։ Նրա պապը՝ Յոսելե Էլմանը, եղել է հայտնի կլեզմեր ջութակահար, որն էլ իր չորսամյա թոռանն է նվիրել առաջին ջութակը։ Հայրը՝ Սաուլ Իոսիֆովի Էլմանը, եղել է խեդերի ուսուցիչ և սիրողական ջութակահար^[6]։ Էլմանը չորս տարեկանից սովորել է նվագել ջութակ, սկզբում՝ հոր ղեկեվարությամբ, իսկ հետո՝ Օդեսայում՝ Ալեքսանդր (Ռուվիմա) Ֆիդելմանի մոտ, որը Ադոլֆ Բրոդսկու աշակերտն է եղել։ 1901 թվականին Լեոպոլդ Աուերը, երբ լսել է երիտասարդ Էլմանի կատարումը, նրան հրավիրել է սովորելու Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա^[7]։ Երեք տարի անց՝ Բեռլինում կայացած համերգից հետո, Էլմանի անունը ձեռք է բերել համաշխարհային ճամաչում, իսկ շուտով Լոնդոնում և Նյու Յորքում (1908 թվական) նրա փայլուն ելույթից հետո քննադատները սկսել են խոսել նրա մասին որպես ժամանակակից տաղանդավոր երաժիշտներից մեկի։ 1911 թվականին ջութակահարը հաստատվել է ԱՄՆ-ում, իսկ քաղաքացիություն ստացել է 1923 թվականին^[7]։ Մի քանի տարվա համերգներից և շրջագայություններից հետո Էլմանը լրջորեն հետաքրքրվել է կամերային երաժշտությամբ և հիմնել է Էլմանի լարային քառյակը, որը շուտով մեծ համբավ է ձեռք բերել։ 1936 թվականին կրկին անցնելով համերգային գործունեությանը՝ երաժիշտը Քարնեգի հոլում հինգ համերգ է տվել «Ջութակի գրականության զարգացումը» շարքից։ Էլմանը մեծ թվով ձայնագրություններ է արել, որոնք մեծ հաջողություն են ունեցել։

1958 թվականին Սոլ Յուռոկը, որը նրա իմպրեսարիոն էր, ԽՍՀՄ մշակույթի նախարարին առաջարկել է կաղմակերպել Էլմանի համերգները Սովետական Միությունում, սակայն իշխանությունը «էմիգրանտի» հրավերը համարել է քաղաքականապես աննպատակահարմար^[7]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլմանի կատարողական արվեստի հիմնական գծերը շատ հարուստ էին, արտահայտիչ հնչեղությամբ, պայծառ և աշխույժ մեկնաբանությամբ։ Նրա տեխնիկան որոշ չափով տարբերվել է այդ ժամանակ ընդունված չափանիշներից։ Նա հաճախ է վերցրել դանդաղ տեմպ, քան պահանջվում էր, լայնորեն օգտագործել է ռուբատո (տեմպի փոփոխում), որը բացասաբար չի ազդել նրա համբավի վրա։ Էլմանը մի քանի փոքր պիեսաների և ջութակի համար փոխադրումների հեղինակ է։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Encyclopædia Universalis (ֆր.) — Encyclopædia Britannica.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Find A Grave — 1996.
↑ Saul Elman. Memoirs of Mischa Elman’s father. Нью-Йорк, 1933.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Миша Эльман(անգլ.) Allmusic կայքում
Миша Эльман՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
Грамзаписи еврейских мелодий в исполнении Миши Эльмана в фонографическом архиве Фридмана

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միքայել (Միշա) Սաուլովիչ Էլման» հոդվածին։

[_7c6593e0fd35b454-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_bea92029be608d89-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_2c4c5cbed28b7f76-3] 3,0 ^3,1 Encyclopædia Universalis (ֆր.) — Encyclopædia Britannica.

[_4be42b03a109560c-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[_fb260c8ee4bf009f-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Find A Grave — 1996.

[6] Saul Elman. Memoirs of Mischa Elman’s father. Нью-Йорк, 1933.

[Энциклопедия_российско-американских_отношений-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]