Մասնակից:Պավել Սահակյան/ավազարկղ100
Ալկմենե (Հերակլեսի մայր) (հին հունարեն՝ Ἀλκμήνη, լատին․՝ Alcmena, Alcmene), հին հունական առասպելների կերպար[1]։
Միկեն Էլեկտրիոն թագավորի [2] և Անաքսոյի դուստրը (ըստ Եվրիպիդեսի և Պլուտարքոսի՝ Լիսիդիկայի, Պելոպսի դուստրը)[3][4]։ Ըստ Ասիայի՝ Ամֆիարայի և Էրիֆիլայի դուստրը[5]։
Ամֆիտրիոնի կինը, որից նա ծնել է Իֆիկլեսին. Զևսի կերպարանքն ընդունած Ամֆիտրիոնից ծագել է Ալքիդեսը, որը հետագայում վերցրել է Հերակլես անունը[6]։ Զևսը նրա հետ անցկացրել է երկու անընդմեջ գիշեր[7], նաև օր, որը վերածվել է գիշերվա, կամ 3 երեկո[8], կամ 4 գիշեր անընդմեջ [9], կամ 9 գիշեր[10]։ Իֆիկլեսը և Ալքիդեսը երկվորյակներ էին: Ալկմենեյից մահկանացու և աստվածային երեխաների ծննդյան առասպելը, այսպես կոչված, երկվորյակների պաշտամունքի դրսևորում է։ Այդ առասպելներում արտացոլվել է այն հավատալիքը, որ երկվորյակների ծննդյան ժամանակ նրանցից միայն մեկն է բեղմնավորվում մահկանացու հոր կողմից։ Երկրորդը բեղմնավորում է ինչ-որ գերբնական էակներից մեկը։
Ալկմենեն 7 օր ու գիշեր չէր կարող ծնել Հերակլեսին[11]։ Վարկածներից մեկի համաձայն՝ ծնելով Հերակլեսին՝ նա տղային տեղափոխել է Հերակլեսի հովիտ: Հերան նրան կուրծք է տվել, բայց երեխային հետ է շպրտել։ Աթենասը նրան տարել է մոր մոտ և պատվիրել է կերակրի նրան[12]։ Կամ Զևսից խաբված Հերան կերակրել է երեխային[13]։ Կամ Հերմեսը նրան տարել է երկինք և դրել Հերայի ծծակին, բայց Հերան թափահարել է այն, և կաթից ձևավորել է Ծիր կաթինը[14]։
Ամուսնու մահից հետո նա ամուսնացել է Բեոտիայի Օկամա քաղաքում բնկավող Զևսի որդու՝ Ռադամանտուսի հետ։ Ավելի հին լեգենդի համաձայն՝ Զևսը Հերմեսին պատվիրել է իր դիակը տեղափոխել օրհնյալների կղզի, որտեղ էլ նա ամուսնացած էր Ռադամանտուսի հետ։ Որպես Հերակլեսի մայր և Հերմեսի նախահայր՝ նա բազմիցս գովերգվել է հույն բանաստեղծների կողմից։ Հայտնի սյուժե է նաև այն դեպքը, երբ Իֆիկլեսի որդին՝ (Ալկմենի թոռ) Իոլաուսը, ճակատամարտում ձեռք է գցում Եվրիստեոսի գլուխը, որը երկար տարիներ հետապնդում էր Հերակլեսին։ Երբ գլուխը բերում են Ալկմենեին, վերջինս հանում է նրա (Եվրիստեուսի) աչքերը։
Գիլի մահից հետո Ալկմենեն գնում է Թեբե (Հունաստան) և այնտեղ անհետ կորչում և սկսում է աստվածների հետ հավասար պաշտվել թեբեացիների կողմից[15]։ Կամ նա մահացել է դեպի Մեգարա տանող ճանապարհին՝ Արգոսից Թեբե գնալիս, Դելֆիի բանախոսն ասել է, որ ավելի լավ է թաղել նրան Մեգարայում, նրա հուշարձանը ցույց են տալիս Մեգարայում[16]։ Ըստ թեբեացիների՝ երբ նա մահացել է, դարձել է քար[17]։ Հերակլիդեսը ապրում էր Թեբում՝ Էլեկտրական դարպասի մոտ: Երբ նա մահացել է, դագաղում հայտնաբերվել է քար: Հերմեսը այն տարել է Երանության կղզիներ և կնության տվել Ռադամանտին[18]։ Թեբացիները քարը դրել են սուրբ պուրակում, որտեղ գտնվում է Ալկմենեյի հերոնը[19]։ Ռալիմանտի և Ալկմենեյի գերեզմանները նույնպես Գալիարտում էին[20]։ Ոդիսևսը հանդիպում է նրան Հադեսում[21]։
Էսքիլեսի «Ալկմենե» ողբերգության, Եվրիպիդեսի «Հերակլիդես» և «Ալկմենե» ողբերգությունների գլխավոր հերոսը, Իոն Խիոսացիու, Ասթիմանտ Կրտսերի, Սենեկայի «Հերկուլեսը Էթեի վրա» ողբերգության գործող անձն է:
1864 թվականին հայտնաբերված ստղակերպը անվանվել է Ալկմենեի պատվին:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.60
- ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 4, 5-6 далее
- ↑ Еврипид. Гераклиды 210
- ↑ Плутарх. Тесей
- ↑ Павсаний. Описание Эллады V, 17, 7
- ↑ Гомер. Илиада XIV 323
- ↑ Проперций. Элегии II 22, 25; Овидий. Скорбные элегии II 1, 402; Сенека. Геркулес в безумье 24; Нонн. Деяния Диониса XXV 239
- ↑ Ликофрон. Александра 32
- ↑ Лукиан. Разговоры богов 10, 1
- ↑ Климент. Протрептик 33, 3; Арнобий. Против язычников IV 26
- ↑ Овидий. Метаморфозы IX 292
- ↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 9, 6
- ↑ Павсаний. Описание Эллады IX 25, 2
- ↑ Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 44
- ↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 58, 6
- ↑ Павсаний. Описание Эллады I 41, 1
- ↑ Павсаний. Описание Эллады IX 16, 7
- ↑ Антонин Либерал. Метаморфозы 33, 3
- ↑ Антонин Либерал. Метаморфозы 33, 4
- ↑ Плутарх. Лисандр 28
- ↑ Гомер. Одиссея XI 266