Մամուլ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մամուլ (այլ կիրառումներ)

"The Wall Street Journal"-ի առաջին համարը

Մամուլ, լայն նշանակությամբ՝ ամբողջ տպագիր արտադրանքը, նեղ, բայց տարածված իմաստով՝ պարբերական հրատարակություններ, մասնավորապես, թերթեր ու ամսագրեր։ Լինելով մասսայական ինֆորմացիայի, պրոպագանդայի ու ագիտացիայի հիմնական միջոցներից մեկը, մամուլը նաև հասարակական, քաղաքական պայքարի հզոր զենք է, լուսավորության, գիտելիքների տարածման, մշակույթի զարգացման, աշխարհայացքի ձևավորման կարևոր օղակ։ Ձևավորվել է Եվրոպայում, 15 դարում (գրքեր, բրոշյուրներ, թռուցիկներ և այլն)։ 17 դարում սկսեցին հրատարակվել թերթեր ու ամսագրեր, 19 դարի կեսերին ստեղծվեցին մամուլի գործակալություններ։ Սկզբնական շրջանում Մամուլը ծառայել է եկեղեցու գաղափարախոսությանը։ Պատմական զարգացման ընթացքում, երբ եկեղեցին սկսեց աստիճանաբար կորցնել հասարակության հոգևոր կյանքի վրա ազդելու առաջնությունը, հանդես եկավ աշխարհիկ մամուլը, որն արտահայտում ու պաշտպանում էր տիրող դասակարգերի շահերը։ Մարքսիզմի ծագման ու տարածման հետ միասին ծնվեց նաև նոր՝ հեղափոխական, պրոլետարական Մամուլը։ Ռուսաստանում մարքսիզմի պրոպագանդման կարևոր միջոց էր Լենինի ստեղծած բոլշևիկյան մամույը։ Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխության հաղթանակից հետո սկսվեց նոր, ժողովրդական Մամուլի ստեղծման պրոցեսը։ 1917 թվականի նոյեմբեր 10-ի՝ Մամուլի մասին դեկրետով արգելվեց հակահեղափոխական մամուլի հրատարակությունը և բանվորա-գյուղացիական կառավարությանը հանձնվեցին խոշորագույն մասնավոր տպարանները։ ՌԿ (բ) կ 8 (1919), 11 (1922), 12 (1923) համագումարները որոշեցին Մամուլի կուսակցական ղեկավարման ձևերն ու մեթոդները, նրա հիմնական խնդիրները, տարածման ուղիներն ու միջոցները։ Հարց էր դրվում Մամուլը կոմունիստական դաստիարակության գործում կուսակցության մարտական զենք դարձնելու, տնտեսական, կուսակցական ու խորհրդային շինարարության բոլոր բնագավառներում կոլեկտիվ ագիտատորի, պրոպագանդիստի ու կոլեկտիվ կագմակերպչի նրա դերը ապահովելու համար։ Խորհրդային Մամուլի հիմնական սկզբունքներն են բարձր գաղափարայնությունը, կուսակցականությունը, ճշմարտացիությունը, ժողովրդայնությունը, մասսայականությունը։ ԽՍՀՄ-ում կուսակցական թերթերը լինում են կենտրոնական, հանրապետական, մարզային, քաղաքային, շրջանային, կան նաև երիտասարդական, արհմիութենական, գերատեսչական, մասնագիտական և բազմատիրաժ թերթեր։ Ամսագրերն ըստ բնույթի լինում են. կուսակցական, հասարակական-քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական, գրական-գեղարվեստական և այլն։ Մեր երկրում, կուսակցության ամենօրյա հոգատարության շնորհիվ, մամուլը դարձել է աշխատավորական մասսաներին մոբիլիզացնելու, կոմունիստական շինարարության ու երկրի կառավարման գործում նրանց ակտիվությունն ապահովելու հզոր միջոց։

Սոցիալիստական մյուս երկրներում Մամուլը զարգանում է մարքսիստական-լենինյան գաղափարախոսության և տնտեսական կառավարման նոր սկզբունքների հիման վրա, ծառայում է նոր հասարակական հարաբերությունների զարգացմանն ու ամրապնդմանը։

Զարգացող երկրների ազգային Մամուլը ամրապնդվում է գաղութային անցյալի ծանր հետևանքների և իմպերիալիստական գաղափարախոսության ազդեցության հաղթահարման պայմաններում։

Բուրժուական ժամանակակից քաղաքական Մամուլը ծառայում է կապիտալիզմին, ամբողջովին ենթարկվում մոնոպոլիաների կամքին։ Կապիտալիստական երկրներում բուրժուական Մամուլի գործունեությանը հակակշիռ է կոմունիստական և մյուս առաջադիմական, դեմոկրատական կազմակերպությունների Մամուլը, որն արտահայտում է աշխատավորության շահերը (տես նաև ժուռնալիստիկա և Հրատարակչական գործ)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 197)։