«Սպանդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

09:48, 31 հունվարի 2015-ի տարբերակ

՞

Սպանդ

Սպանդի ծաղիկները և տերևները

Գիտական դասակարգում

Թագավորություն	Բույսեր
Բաժին	Ծածկասերմեր
Դաս	Երկշաքիլավորներ
Կարգ	Բարդածաղկավորներ
Ընտանիք	Զուգատերևազգիներ
Ցեղ	Սպանդ

Լատիներեն անվանում

Peganum

Հոմանիշներ

Harmala P.Mill., 1754

Տիպիկ ներկայացուցիչներ

Peganum harmala L. — Սպանդ սովորական

Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Պատկերներ
Վիքիպահեստում

Սպանդ (լատին․՝ Peganum), հարմալ, վայրի սատապ, զուգատերևազգիների (Zygophyllaceae)^[1] ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Հայտնի է 6 տեսակ՝ Եվրոպայի հարավում, Ասիայում և Ամերիկայում (Սեքսիկայում), իսկ ԽՍՀՍ-ում՝ 2 տեսակ։

Եվրոպական մասի հարավում, Կովկասում, Միջին Ասիայում, ինչպես նաև ՀԽՍՀ-ում լայնորեն տարածված է սպանդ սովորականը (P․ harmalo), որը խոտանման բազմամյա բույս է։

ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ Սպանդ սովորական (P. harmala) Տարածված է Արագածոտնի, Շիրակի, Վայոց ձորի, Սյունիքի մարգերում, Երևանի շրջակայքում: Աճում է ճամփեզրերին, չոր լանջերին, գերեզմանոցներում:

Կենսաբանական նկարագիր

Արմատն առանցքային է։ Տերևները կտրտված են նշտարաձև։ Ծաղկապատյանը հնգամաս է, պսակաթերթիկները սպիտակ են կամ բաց դեղին։ Պտուղը բազմասերմ, եռաբուն տուփիկ է։ Ծաղիկները մեկական են, ճյուղերի ծայրերին, սպիտակ կամ դեղնավուն: Ծաղկում է մայիս-հուլիսին:

Տարածում

Աճում է տափաստաններում, կիսաանապատներում և անասյատներում, երբեմն՝ որպես մոլախոտ բնակավայրերի մոտ, ճանապարհների եզրերին։

Կիրառություն

Անասունները չեն ուտում, թունավոր է, ունի սուր, անդուր հոտ և դառը համ։ Պարունակում է հարմին, հարմալին ևն ալկալոիդներ։ Սերմերից ստանում են ներկ (վառ կարմիր, վարդագույն) բրդե և մետաքսե գործվածքներ ներկելու համար։ Սպանդի սերմերից և վերգետնյա մասից ստանում են հարմին, որը կիրառվում է նյարդային համակարգի մի քանի հիվանդությունների բուժման համար։ Օգտագործում են էպիլեպսիայի, նյարդարմատաբորբի ժամանակ: Թունավոր է և միջատասպան:

Օգտագործվում է նաև ժողովրդական բժշկության մեջ։

Տեսակներ

Դասում հաշվում են մոտ տ տեսակ^[2]։ Նրանցից մի քանիսը^[3].

Ծանոթագրություններ

↑ По данным сайта GRIN (см. карточку растения)
↑ Список видов рода Гармала по данным сайта The Plant List(անգլ.)(լատ.)
↑ По данным сайтов GRIN и NCBI (см. карточку растения).

Գրականություն

Гармала или бибика // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Род 837. Гармала — Peganum L. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1949. — Т. XIV. — С. 147—149. — 790 с. — 4000 экз.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[1] По данным сайта GRIN (см. карточку растения)

[TPL-2] Список видов рода Гармала по данным сайта The Plant List(անգլ.)(լատ.)

[3] По данным сайтов GRIN и NCBI (см. карточку растения).

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 4. / Տող 4. @@
 | image title = Peganum
 | image descr = Սպանդի ծաղիկները և տերևները
- | superregnum =Բույսեր
+| regnum =Բույսեր
+| classis = [[Երկշաքիլավորներ]]
- | regnum =  Ծածկասերմ
+| divisio = [[Ծածկասերմեր]]
- | subregnum = Երկշաքիլավոր
+| ordo = [[Բարդածաղկավորներ]]
- | phylum = Զուգատեևրազգիներ
+| familia = [[Զուգատերևազգիներ]]
- | subphylum =
- | classis = Սպանդ
+| genus = '''Սպանդ'''
- | ordo = սպանդ սովորական
- | familia =
- | genus =
- | species =
 | latin =Peganum
 | author =
+| syn = {{btname|Harmala|[[P.Mill.]]}}, 1754
-| syn =
 | arm_syn =
+| typus = {{bt-latarm|Peganum harmala|txt=|aut=[[L.]]|Սպանդ սովորական}}
-| typus =
 | section name = Spand
 | section text =
+| wikispecies = Peganum
-| eol =
+| commons = Category:Peganum
-| itis =
-| ncbi =
+| grin = 8979
-| wikispecies =
-| commons =
 | range map =
 | range legend =
-{{լեգենդ2|գույն|Տարածվածություն}}
 }}
+'''Սպանդ''' ({{lang-lat|''Peganum''}}), հարմալ, վայրի սատապ, [[զուգատերևազգիներ]]ի (Zygophyllaceae)<ref>По данным сайта GRIN (см. карточку растения)</ref> ընտանիքի [[բույսեր]]ի ցեղ։ Հայտնի է 6 տեսակ՝ [[Եվրոպա]]յի հարավում, [[Ասիա]]յում և [[Ամերիկա]]յում (Սեքսիկայում), իսկ ԽՍՀՍ-ում՝ 2 տեսակ։
-'''Սպանդ''' ({{lang-lat|Peganum}}), հարմալ, վայրի սատապ, [[զուգատերևազգիներ]]ի ընտանիքի [[բույսեր]]ի ցեղ։ Հայտնի է 6 տեսակ՝ Եվրոպայի հարավում, [[Ասիա]]յում և [[Ամերիկա]]յում (Սեքսիկայում), իսկ ԽՍՀՍ-ում՝ 2 տեսակ։ Եվրոպական մասի հարավում, [[Կովկաս]]ում, [[Միջին Ասիա]]յում, ինչպես նաև [[ՀՍՍՀ]]-ում լայնորեն տարածված է սպանդ սովորականը (P․ harmalo), որը խոտանման բազմամյա բույս է։ [[Արմատ]]ն առանցքային է։ [[Տերև]]ները կտրտված են նշտարաձև։ Ծաղկապատյանը հնգամաս է, պսակաթերթիկները սպիտակ են կամ բաց դեղին։ [[Պտուղ]]ը բազմասերմ, եռաբուն տուփիկ է։ Աճում է տափաստաններում, [[կիսաանապատ]]ներում և անասյատներում, երբեմն՝ որպես մոլախոտ բնակավայրերի մոտ, ճանապարհների եզրերին։ Անասունները չեն ուտում, թունավոր է, ունի սուր, անդուր հոտ և դառը համ։ Պարունակում է հարմին, հարմալին ևն ալկալոիդներ։ Սերմերից ստանում են ներկ (վառ կարմիր, վարդագույն) բրդե և [[մետաքսե գործվածք]]ներ ներկելու համար։ Սպանդի սերմերից և վերգետնյա մասից ստանում են հարմին, որը կիրառվում է նյարդային համակարգի մի քանի հիվանդությունների բուժման համար։ Օգտագործվում է նաև ժողովրդական բժշկության մեջ։
+Եվրոպական մասի հարավում, [[Կովկաս]]ում, [[Միջին Ասիա]]յում, ինչպես նաև [[ՀԽՍՀ]]-ում լայնորեն տարածված է սպանդ սովորականը (''P․ harmalo''), որը խոտանման բազմամյա բույս է։
+ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝
+Սպանդ սովորական (''P. harmala'')
+Տարածված է [[Արագածոտն]]ի, [[Շիրակ]]ի, [[Վայոց ձոր]]ի, [[Սյունիք]]ի մարգերում, [[Երևան]]ի շրջակայքում: Աճում է ճամփեզրերին, չոր լանջերին, գերեզմանոցներում:
+== Կենսաբանական նկարագիր ==
+[[Պատկեր:Peganum harmala1.jpg|մինի|ձախից]]
+[[Արմատ]]ն առանցքային է։ [[Տերև]]ները կտրտված են նշտարաձև։ Ծաղկապատյանը հնգամաս է, պսակաթերթիկները սպիտակ են կամ բաց դեղին։ [[Պտուղ]]ը բազմասերմ, եռաբուն տուփիկ է։ Ծաղիկները մեկական են, ճյուղերի ծայրերին, սպիտակ կամ դեղնավուն: Ծաղկում է մայիս-հուլիսին:
+== Տարածում ==
+Աճում է տափաստաններում, [[կիսաանապատ]]ներում և անասյատներում, երբեմն՝ որպես մոլախոտ բնակավայրերի մոտ, ճանապարհների եզրերին։
+== Կիրառություն ==
+Անասունները չեն ուտում, թունավոր է, ունի սուր, անդուր հոտ և դառը համ։ Պարունակում է հարմին, հարմալին ևն ալկալոիդներ։ Սերմերից ստանում են ներկ (վառ կարմիր, վարդագույն) բրդե և [[մետաքսե գործվածք]]ներ ներկելու համար։ Սպանդի սերմերից և վերգետնյա մասից ստանում են հարմին, որը կիրառվում է նյարդային համակարգի մի քանի հիվանդությունների բուժման համար։ Օգտագործում են էպիլեպսիայի, նյարդարմատաբորբի ժամանակ: Թունավոր է և միջատասպան:
+Օգտագործվում է նաև ժողովրդական բժշկության մեջ։
+== Տեսակներ ==
+Դասում հաշվում են մոտ տ տեսակ<ref name="TPL">[http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Nitrariaceae/Peganum/ Список видов рода Гармала по данным сайта [[The Plant List]]]{{ref-en}}{{ref-la}} </ref>։ Նրանցից մի քանիսը<ref>По данным сайтов GRIN и NCBI (см. карточку растения).</ref>.
+* {{bt-latarm|Peganum harmala|aut=[[L.]]|txt=|}}
+* {{bt-latarm|Peganum mexicanum|aut=[[Грей, Сэмюэл Фредерик|Gray]]|}}
+* {{bt-latarm|Peganum multisectum|aut=([[Maxim.]]) [[Bobrov]]|}}
+* {{bt-latarm|Peganum nigellastrum|aut=[[Бунге, Александр Андреевич|Bunge]]|}}
+== Ծանոթագրություններ ==
+{{ծանցանկ}}
+== Գրականություն ==
+*Гармала или бибика // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
+*Род 837. Гармала — Peganum L. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1949. — Т. XIV. — С. 147—149. — 790 с. — 4000 экз.
+{{ՀԲ}}
 {{ՀՍՀ}}
-[[Կատեգորիա:Բույսեր այբբենական կարգով]]
+[[Կատեգորիա:Զուգատերևազգիներ]]