Ֆրեդերիկ Ֆեյդի

Ֆրեդերիկ Արման Ֆեյդի (ապրիլի 15, 1908, Փարիզ - մայիսի 11, 1991), ֆրանսիացի հայագետ, Սուրբ Ղազարի ճեմարանի անդամ (1937), բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1973), պրոֆեսոր։

Միջնակարգ կրթությունն ստացել է Վերսալում։ 1931-33 թթ. սովորել է Արևելյան կենդանի լեզուների դպրոցում՝ աշակերտելով Ֆ․ Մակչերին, Կաթոլիկական ինստիտուտում՝ Լ․ Մարիեսին, Բարձրագույն ուսմանց դպրոցում՝ Անտուան Մեյեին։ 1941 թվականին ավարտել է Սորբոնի համալսարանը։ 1930-ական թթ․ ֆրանսերեն է դասավանդել Սևրի և Վենետիկի Մխիթարյանդպրոցներում։ 1941 թվականից զբաղվել է նաև գիտահետազոտական աշխատանքով (հայոց լեզու, գրականություն, պատմություն)։ 1949-77 թթ. եղել է Արևելյան կենդանի լեզուների դպրոցի և Սորբոնի համալսարանի արևելյան լեզուների ու քաղաքակրթությունների ինստիտուտի հայագիտության ամբիոնի վարիչը։ Տիրապետել է գրական արևմտահայերենին։

1935 թվականին լույս է տեսել Ֆեյդիի «Հայոց լեզվի քերականություն, արևմտյան խոսվածք», 1948 թվականին «Հայոց լեզվի ձեռնարկ (արդի արևմտահայերեն)» աշխատությունները։ Հետազոտություններ է կատարել հայոց լեզվի պատմության բնագավառում՝ «Դասական հայերենի բայական համակարգը» (1969), «Դասական հայերենի հոլովական համակարգը» (1976)։

Ֆեյդին մի շարք աշխատություններում անդրադարձել է հայերենի բարբառներին, ըստ նրա հայոց լեզուն բարբառներ է ունեցել V դարից առաշ։ Մի շարք ուսումնասիրություններ է նվիրել նաև ժամանակակից արևմտահայերենի խոնարհման ու հոլովման համակարգերին, ընդհանուր լեզվաբանական խնդիրներին և այլն։ Պատմաբանասիրական բնույթի ուսումնասիրություններից առավել կարևոր են Փավստոս Բուզանդի «Պատմութիւն Հայոց»-ին նվիրված գործերը։ «Խոհեր ս․ Մեսրոպի այբուբենի մասին․․․» (1964, 2-րդ վերամշկ․ հրտ․՝ 1982) աշխատության մեջ Ֆեյդին Մեսրոպ Մաշտոցի գործունեությունը գնահատել է V դարի սկզբում Հայաստանում տիրող քաղաքական կացության խոր վերլուծության հիման վրա։

Ֆեյդին նշանակալից ավանդ ունի հայ ժողովրդի բանահյուսության և գրականության ուսումնասիրման ասպարեզում («Հայ ժողովրդական դյուցազնավեպը», 1957)։ Նա անդրադարձել է նաև Հակոբ Պարոնյանի և Երվանդ Օտյանի երգիծանքի հարցերին, Դանիել Վարուժանի, Արշակ Չոպանյանի գրական գործունեությանը։ Ֆրանսերեն է թարգմանել «Սասունցի Դավթի» համահավաք բնագիրը (1964), Երվանդ Օտյանի «Ընկեր Բ․ Փանջունի» երգիծավեպի առաշին գիրքը («Ի Ծապլվար», 1961), կազմել է քրիստոնեական Հայաստանի հմայիլների ժողովածու։ Գրել է հայագիտական բազմաթիվ հոդվածներ, թղթակցել «Բազմավեպ», «Հանդես ամսօրյա», «Զվարթնոց», ինչպես նաև եվրոպական լեզուներով հրատարակվող գիտական պարբերականների։ Բազմիցս այցելել է Հայաստան։

Երկեր

• Հեթում պատմիչ, հեղինալ «Ծաղիկ պատմութեանց» Արևելյան Աշխարհի» գրքին, «Անահիտ», Փարիզ, 1939
• La corcidie et la satire en Armenie։ Baronian et Odi in, Venise, 1960;
• L՝etat de la langue armenieane au Vе siecle, Venise, 1967

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են

Ֆրեդերիկ Ֆեյդի հոդվածին