Ուլոֆ Պալմեի սպանություն
| Ուլոֆ Պալմեի սպանություն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | սպանություն և քաղաքական սպանություն |
| Երկիր |  Շվեդիա |
| Տեղադրանք | Սվեավեգեն և Tunnelgatan? |
| Գրոհի նպատակ | Ուլոֆ Պալմե |
| Տարեթիվ | փետրվարի 28, 1986 |
| Զոհվածներ | 1 մարդ |
| Վիրավորներ | 2 |
 Assassination of Olof Palme Վիքիպահեստում | |
Ուլոֆ Պալմեի սպանություն (շվեդ.՝ Palmemordet), Շվեդիայի վարչապետ Ուլոֆ Պալմեի չբացահայտված սպանությունը, որը տեղի է ունեցել փետրվարի 28-ին, 1986-ին Ստոկհոլմի կենտրոնական փողոցում։ Այդ օրը Ուլոֆն իր կնոջ՝ Լիսբեթի հետ ուշ երեկոյան վերադառնում էր «Գրանդ» կինոթատրոնից, որը գտնվում է Սվեավեգեն փողոցի թիվ 45 տանը (շվեդ.՝ Sveavägen): Նրանց մոտ թիկնապահներ չեն եղել, քանի որ Պալմեն սիրում էր քաղաքում քայլել առանց նրանց։ Երբ ամուսինները մոտեցել են Թունելգաթան փողոցի խաչմերուկին, նրանց է մոտեցել մի տղամարդ, որը երկու անգամ կրակել է «Սմիթ-Վեսսոն» մակնիշի ատրճանակից։
Երկար ժամանակ հիմնական կասկածյալը Քրիսթեր Պետերսոնն էր (1947-2004), սակայն դատարանում նրա մասնակցությունը չի ապացուցվել և արդարացման դատավճիռ է կայացվել։
Քրիսթեր Պետերսոնի մեղադրանքով գործ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1988 թվականի դեկտեմբերին Պալմեի սպանության մեղադրանքով ձերբակալվել էր Քրիսթեր Պետերսոնը (սկզբում նրան մամուլում անվանում էին 41-ամյա շվեդ) ՝ անհավասարակշիռ մարդ՝ առանց որոշակի պարապմունքների, որը տառապում է ալկոհոլիզմով և թմրանյութեր էր օգտագործում։ Նա կատարել է 63 հանցագործություն, այդ թվում՝ սպանություն, 18 անգամ դատապարտվել է տարբեր ազատազրկումների[1]։ Տարօրինակ է (եթե Պալմեն իսկապես սպանել է Պետերսոնին), որ նա կարողացել է (առաջին անգամ իր քրեական կարիերայում) փախչել հանցագործության վայրից։ Պետերսոնի հագուստի վրա վառոդի հետքեր չեն հայտնաբերվել[1]։ Պետերսոնին կասկածելու հիմքերի դեմ էին խոսում նաև փամփուշտների մեկշաբաթյա ցրման (մոտ 40 մետր) հանգամանքը և կրակոցների թույլ ձայնը (միանգամից ենթադրվում էր, որ կրակել են «Սմիթ-Վեսսոն Մագնում» ատրճանակից), որոնք բնորոշ չեն այդ տիպի զենքին[1]։ Հասնել նման արդյունքի, նախապես նվազեցնելով վառոդի մեղադրանքը փամփուշտներով, կարող է միայն պրոֆեսիոնալ հրաձիգ։
Պետերսոնը կապված էր քրեական հեղինակություն Լարս Թինգստրեմի հետ (մականունը դիվերսանտ), որի հետ ընկերացել է բանտում։ Հայտնի էր, որ նրանց միջև պայմանավորվածություն կար, որ եթե նա կրկին հայտնվի բանտում (ինչն էլ տեղի ունեցավ), ապա Պետերսոնը նրա համար վրեժխնդիր կլինի այնպես, որ դա պատմության մեջ մտնի։ Ընդ որում, երկու ընկերներն էլ ատում էին Պալմեին։
Անանուն զանգերը տեղեկացրել են, որ Պետերսոնը օգտագործել է Լիսբեթ Պալմեի խոսքերը մահացող ամուսնու վրա[1]։ Նա ճանաչել է Պետերսոնին։ Դատարանը նրան մեղավոր է ճանաչել սպանության մեջ և դատապարտել ցմահ ազատազրկման։ Սակայն 1989 թվականին վճռաբեկ դատարանը փոխում է պատժաչափը՝ ապացույցների բացակայության պատճառով. հանցագործության գործիք գոյություն չուներ, և մեղադրող կողմի դիրքորոշումը հիմնականում հիմնված էր ապացույցների հիման վրա, որ Պետերսոնը գտնվում էր այն տարածքում, որտեղ սպանությունը տեղի է ունեցել դրա կատարման պահին։ Այնուամենայնիվ, թերթի հետ հարցազրույցում Պետերսսոնը այնուհետև խոստովանեց Պալմեի սպանությունը։
Դիվերսանտը մահացել է բանտում և մահից առաջ իր փաստաբան Փելլե Սվենսոնին պատմել է իր հանցավոր կյանքի պատմությունը՝ նրանից վերցնելով տասը տարվա ընթացքում գաղտնի պահել:Դիվերսանտի խոսքով՝ Պետերսոնը ատրճանակ է ունեցել, որը նման է այն ատրճանակին, որից սպանվել է վարչապետը, իսկ Պալմեի մահից հետո Սվենսոն Թինգստրեմի հետ հերթական հանդիպման ժամանակ ասել է. «Այն կարգը չէ։ Առաջինը պետք է թագավոր լիներ, նրա ետևից՝ Պալմե»։ Փելլե Սվենսոնն այդ մասին հայտնել Է Շվեդիայի գլխավոր դատախազին։
1998 թվականին գլխավոր դատախազ Կլաս Բերգենստրանդը փորձել է կրկին քրեական գործ հարուցել Քրիստեր Փեթերսոնի դեմ՝ Ուլոֆ Պալմեի սպանության մեղադրանքով։ Սակայն Գերագույն դատարանը մերժել է նրան, քանի որ՝ 1) հայտնի են եղել գլխավոր վկայի ցուցմունքները դեռևս 1988 թվականի դատավարության վերաբերյալ, 2) խաղային ակումբի սեփականատեր Սիգե Սյոդերգրենի ցուցմունքները, որից Պետերսոնը վերցրել է ատրճանակը, չեն կարող քննության առնվել, քանի որ, ըստ շվեդական օրենքի, կարող են ընդունվել միայն այն ցուցմունքները, որոնք տրվել են հանցագործության կատարումից մեկ տարուց ոչ ուշ։ 3) Լարս Թինգստրեմի «կտակը» շատ թույլ է ներկայացվում ապացուցողական տեսանկյունից, բացի այդ, նրա օգտագործումը հակասում է մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիային, իսկ Թինգստրեմը չի կարող հարցաքննվել սեփական մահվան պատճառով։
2004 թվականի սեպտեմբերից Պետերսոնըգլխի վնասվածքի պատճառով կոմայի մեջ է ընկնում և մահանում
սեպտեմբերի 29-ին։
2006 թվականի նոյեմբերին շվեդական «Expressen» շաբաթաթերթը հաղորդել էր, որ իր խմբագրություն անանուն հեռախոսազանգ է ստացվել, և անհայտ անձը հայտարարել է, որ Սմիթ-Վեսսոնը, որից սպանվել է Ուլոֆ Պալմեն, գտնվում է Շվեդիայի կենտրոնական մասում գտնվող լճում։ Խմբագրությունը ջրասուզակների օգնությամբ նրան գտել է նշված վայրում և փոխանցել է Պալմեի սպանության գործով քննչական խմբի ղեկավարին։
2007 թվականին «Aftonbladet» թերթը սենսացիոն հատվածներ էր հրապարակել Պետրերսոնի և նրա սիրուհու նամակագրությունից։ Նամակներից մեկում Պետերսոնը խոստովանում է. նա հանցագործություն է կատարել, «որպեսզի օգնի իր ընկերոջը վրեժխնդիր լինել»։ Պալմեի կառավարության կողմից իրականացվող բարեփոխումների արդյունքում նա «լուրջ հարկային խնդիրներ» է ունեցել[2]։
Այլ տարբերակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վարչապետի մահվան բազմաթիվ վարկածներ կան (հատուկ ծառայությունների օպերացիա, աջ ծայրահեղականների դավադրություն, տարբերակ, որ Ուլոֆ Պալմեին սխալմամբ գնդակահարել են՝ շփոթելով խոշոր թմրավաճառ Սիգե Սյոդերգրենի հետ և այլն) ։
Օրինակ, լրագրող Անդերս Լեոպոլդը, ով աշխատել է «Expressen» թերթում և բազմիցս հանդիպել է Պալմեի հետ, քննիչներին առաջարկում է դիտարկել «Իրան-կոնտրաս-ԿՀՎ» տրամաբանական ուղղությունը՝ դրա տակ ենթադրելով իրան-իրաքյան պատերազմի դադարեցման հանգուցյալ վարչապետի ակտիվ ջանքերը[3]։
Քրդական բանվորական կուսակցության (ՔԲԿ) առաջնորդ Աբդուլլահ Օջալանի ձերբակալությունից հետո այս գործում ակտիվորեն քննարկվել է «քրդական հետքը»։ Թուրքական ԶԼՄ-ները հաղորդել են, որ հարցաքննությունների ժամանակ Օջալանը պնդել է, որ իր համախոհները մեղսակից են 1981 թվականին Վատիկանում Հռոմի Պապ Հովհաննես Պողոս II-ի դեմ կատարված մահափորձին, ինչպես նաև Շվեդիայի վարչապետի սպանությանը[3]։
Եվս մեկ վարկած, որը հրապարակվել է 2011 թվականի հունվարին գերմանական «Ֆոկուս» ամսագրի կողմից, պնդում է, որ Պալմայի սպանությանը մեղսակից են հարավսլավական հատուկ ծառայությունները[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Криминалисты высказывают сомнения//«Известия» № 4 от 3 января 1989 года
- ↑ «В Швеции нашли убийцу премьера Улофа Пальме: это оправданный ранее Кристер Петтерссон» (ռուսերեն). newsru.com. 6 февраля 2007 г., 12:51. Վերցված է 28 июля 2008-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Кто убил премьера» на newsru.com (ռուս.)
- ↑ «Пальме убили спецслужбы». Российская газета. 19 января 2011. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 19-ին.