Նախախնամության աչք

Նախախնամության աչք (կամ Աստծո ամենատես աչք) խորհրդանիշ, որը պատկերում է լույսի կամ փառքի ճառագայթներով պարուրված աչք՝ սովորաբար շրջապատված եռանկյունով։ Այն ներկայացնում է մարդկության պահապան Աստծո աչքը (կամ աստվածային նախախնամություն)^[1]^[2]^[3]։ Ժամանակակից դարաշրջանում «աչքի» ուշագրավ պատկերումը ԱՄՆ-ի զինանշանի հակառակ կողմն է, որը կարելի է տեսնել նաև Միացյալ Նահանգների մեկ դոլարանոց թղթադրամի վրա։

Պատմություն

Լուսաշող դելտայի առաջին պաշտոնական հիշատակումը, որպես մասոնական սիմվոլ վերագրվում է 1772 թվականին և հանդիպում է Ուիլյամ Պրեստոնի (1742–ից 1818 թվականներ) «Մասոնության իլյուստրացիա» աշխատությունում^[4]։

Մասոնություն

Այսօր նախախնամության աչքը կապում են մասոնության հետ։ Ըստ Թոմաս Սմիթ Վեբի «Մասոնների վերահսկում»^[5] աշխատության՝ 1797 թվականին «աչքը» հայտնվել է մասոնների պատկերագրության մեջ։ Այստեղ այն ներկայացվում է որպես Աստծո ամենատես աչքը և հիշեցնում, որ Աստված, ով մասոնության մեջ համարվում է տիեզերքի արարիչ, վերահսկում է մարդկային մտքերն ու գործերը։ Մասոնական ամենատես աչքը սովորաբար ներքևի մասում ունի փառքի կիսաշրջանաձև ճառագայթներ։ Երբեմն էլ այս «աչքը» պարուրված է լինում եռանկյան մեջ։

Նկարագրություն

Լուսաշող դելտան համարվում է մասոնական սիմվոլիզիմ սիմվոլներից մեկը։ Ծեսերի ժամանակ այն գտնվում է օթյակի արևելյան մասում, որտեղ և գտնվում է նախագահող մեծարգո վարպետը։ Լուսաշող դելտան հայտնվում է աշակերտի աստիճանի վրա՝ ամենատես աչքի տեսքով, որը գտնվում է եռանկյունի մեջ։ Եռանկյունին կրակի և լուսավորության խորհրդանիշնն է, և բացատրվում է նաև որպես Երորդություն՝ քրիստոնեության մեջ։ Այդ դեպքում եռանկյունին ընկալվում է որպես մասոնական նումերալոգիայի երեք թիվը։ Երբեմն ամենատես աչքի պատկերի աչքի հատվածում ավելացվում է արծիվ, իսկ շողերը, որոնք իրենից են դուրս գալիս, տեղակայվում են ներքև^[6]^[7]։

Բաց աչքը խորհրդանշում է փակ էությունը, կանչում է իմաստության և խղճին դիմելուն։ Նա իրենով խորհրդանշում է ամեն ինչի սկզբնապատճառը, իրենց ներկայացնում է կատարյալ բարին և չարի նկատմամբ հաղթանակը։ Մասոնական օթյակներում, որը գրեթե բոլոր անդամները քրիստոնյա են, օգտագործում են Ավետարան ըստ Հովհաննեսի, որպեսզի ուշադրություն ուղղեն Լոգոսի երկդիմի կոնցեպցիայի վրա, որը նույնացվում է Տիեզերքի Մեծն Արարիչի հետ և առաջին հերթին իրենից ներկայացնում է տիեզերքի ռացիոնալ սկզբունքը^[8]։ Երբեմն արքը փոխարինվում է «G» լիտերը, որի մեկնաբանությունը կարող է վերագրվել տարբեր աստիճանների։

Խորհրդանիշը կարելի է հանդիպել ամեն մասոնական օթյակում, մասոնական փաստաթղթերում և զգեստների վրա^[6] ^[6]^[9]^[10]^[11]։

Կրոնական կիրառություն

Աչքի զուգորդումը «աստվածային նախախնամություն» հասկացության հետ գոյություն չի ունեցել մինչև քրիստոնեական դարաշրջան։ Եվրոպական վերածննդի պատկերագրության մեջ եռանկյան մեջ աչքը քրիստոնեական Սուրբ Երրորդության հստակ պատկերն է։ 17-րդ դարում նախախնամության աչքը պատկերվում է շրջապատված ամպերի կամ արևի ճառագայթների մեջ։ Աստծո աչքը եռանկյան մեջ դեռևս օգտագործվում է եկեղեցական ճարտարապետության կամ քրիստոնեական արվեստի մեջ՝ խորհրդանշելով Սուրբ Երրորդությունն ու Աստծո ամենագոյությունը և աստվածային նախախնամությունը։

Միացյալ Նահանգներ

1782 թվականին նախախնամության աչքը ընդունվեց որպես խորհրդանիշ ԱՄՆ-ի զինանշանի ետնամասի համար։ 1776 թվականին երեք նախագծող կոմիտեներից առաջինը այն առաջարկեց որպես զինանշանի բաղկացուցիչ մաս, և կա կարծիք, որ այն եղել է Պիեռ Յուջին Սիմիտիե^[12] արվեստագետ խորհրդատուի առաջարկը։

Կոմիտեին ներկայացրած իր սկզբնական առաջարկության մեջ Սիմիտիեն տեղադրել էր ամենատես աչքը վահանների վրա՝ խորհրդանշելով ԱՄՆ-ի տասներեք սկզբնական նախանգները։ Վերջապես որոշվեց, որ զինանշանի այդ տարբերակի վրա «աչքը» պետք է տեղադրվի տասներեք աստիճաններից բաղկացած անավարտ բուրգի վերևում՝ կրկին խորհրդանշելով սկզբնական նահանգները և ընգծելով ազգի ապագա զարգացման ներուժը։ Սիմվոլիզմը բացատրվում է «աչքի» վերևում գտնվող կարգախոսով՝«Annuit Cœptis», որը նշանակում է «Նա հավանություն է տվել մեր նախաձեռնություններին»^[13]։

Միգուցե զինանշանի նախագծի մեջ օգտագործվելու շնորհիվ էր, որ «աչքը» սկսվեց օգտագործվել Ամերիկյան այլ զինանշանների և կարգախոսների մեջ։ Օրինակ՝ Կոլորադոյի զինանշանը, պաշտպանության առաջատար հետազոտական ծրագրերի գործակալության տեղեկատվության իրազակման գրասենյակի օրիգինալ զինանշանը:

Պատկերասրահ

Ալքիմիական փայտի փորագրություն, որը պատկերում է երկնքում լողացող ամենատես աչքը
Ամենատես աչքը Հարավային Աֆրիկայի Սթելնբոշ քաղաքի Քեյփ Դաչ շինության վերնաճակատային մասում
Պաշտպանության առաջատար հետազոտական ծրագրերի գործակալության տեղեկատվության իրազեկման գրասենյակի օրիգինալ զինանշան
Ամենատես աչքը Ալեքսանդրի սյան պատվանդանի զարդանախշերի վրա
Ամենատես աչքը Մարդու և քաղաքացու իրավունքների դեկլարացիայի (1789) վերնամասում, Ֆրանսիական հեղափոխություն
Ամենատես աչքի քրիստոնեական տարբերակը, որը ընդգծում է Սուրբ Երրորդություն խորհրդանշող եռանկյունին
Ամենատես աչքը Աախենի տաճարի վրա
Ամենատես աչքը Արգենտինայի Սալտա քաղաքում գտնվող տաճարի ճակատային մասում
Ամենատես աչքը խաչի տեսքով
1525 թվականին Ջակոպո Պոնտոռնոյի նկարը, ով օգտագործում է եռանկյան մեջ ամենատես աչքը որպես Սուրբ Երրորդության խորհրդանիշ

Մասոնական տաճար (Սանտա Կրուս դե Տեներիֆե) երեսային մասում
Օթյակի արևելյան մասում
Լուսաշող աչքը սիմվոլիկական օթյակում
Օթյակի ձևավորման մեջ
Լուսաշող աչքը քարից խաչքարի վրա
Հին մասոնական զապոն՝ 1800 թվական
18–րդ աստիճանի զապոն
Օթյակի սպայի կախազարդի վրա
Մասոնական դիպլոմի վրա
Մասոնական օթյակի լոգոտիպի վրա

Ծանոթագրություններ

↑ «The eye as a Christian symbol». catholic-saints.com.
↑ «The Eye as a religious symbol». Religiousfacts.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 28-ին.
↑ «Freemasonry and the All-seeing Eye». Grand Lodge of British Columbia and Yukon.
↑ https://web.archive.org/web/20140202112100/http://www.lodge-prudentia.com/Books/Preston-Illustrations.pdf
↑ S. Brent Morris, "The Eye in the Pyramid," from the Short Talk Bulletin of the Masonic Service Association of the United States. Last revised: 01/13/2010 22:34:20. Retrieved 4 March 2015.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Freemasonry & the All-seeing Eye
↑ Sec. 2, Anti-masonry Frequently Asked Questions
↑ Johannes 1,1 — Einheitsübersetzung :: Bibleserver.com
↑ Храм — отражение всемирности // Морамарко М. Масонство в прошлом и настоящем: Пер. с ит./ Вступ. ст. и общ. ред. В. И. Уколовой.— М.: Прогресс, 1989. — 304 с.
↑ Albert G. Mackey «Encyclopedia of Freemasonry» New York : Macoy Publishing and Masonic Supply Co., Inc., 1966. pp. 52-53 [Copyright, 1873 and 1878, by Moss & Co. and A.G. Mackey.]
↑ Сергей Карпачев. Тайны масонских орденов. — М.: «Яуза-Пресс», 2007 г. — стр. 282 (ISBN 978-5-903339-28-0)
↑ The Great Seal of the United States booklet, published by US Dept. of State
↑ Greatseal.com: America's Number On the Great Seal

Արտաքին հղումներ

Масонство и Всевидящее око

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Նախախնամության աչք կատեգորիայում։

[1] «The eye as a Christian symbol». catholic-saints.com.

[2] «The Eye as a religious symbol». Religiousfacts.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 28-ին.

[3] «Freemasonry and the All-seeing Eye». Grand Lodge of British Columbia and Yukon.

[4] ttps://web.archive.org/web/20140202112100/http://www.lodge-prudentia.com/Books/Preston-Illustrations.pdf

[5] S. Brent Morris, "The Eye in the Pyramid," from the Short Talk Bulletin of the Masonic Service Association of the United States. Last revised: 01/13/2010 22:34:20. Retrieved 4 March 2015.

[autogenerated1-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Freemasonry & the All-seeing Eye

[7] Sec. 2, Anti-masonry Frequently Asked Questions

[8] Johannes 1,1 — Einheitsübersetzung :: Bibleserver.com

[9] Храм — отражение всемирности // Морамарко М. Масонство в прошлом и настоящем: Пер. с ит./ Вступ. ст. и общ. ред. В. И. Уколовой.— М.: Прогресс, 1989. — 304 с.

[10] Albert G. Mackey «Encyclopedia of Freemasonry» New York : Macoy Publishing and Masonic Supply Co., Inc., 1966. pp. 52-53 [Copyright, 1873 and 1878, by Moss & Co. and A.G. Mackey.]

[11] Сергей Карпачев. Тайны масонских орденов. — М.: «Яуза-Пресс», 2007 г. — стр. 282 (ISBN 978-5-903339-28-0)

[GSUSbooklet-12] The Great Seal of the United States booklet, published by US Dept. of State

[13] Greatseal.com: America's Number On the Great Seal

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]