Նախախնամության աչք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նախախնամության աչքը կարելի է տեսնել ԱՄՆ-ի զինանշանի հակառակ կողմում. այստեղ այն պատկերված է մեկ դոլարանոց թղթադրամի վրա:

Նախախնամության աչք (կամ Աստծո ամենատես աչք) խորհրդանիշ, որը պատկերում է լույսի կամ փառքի ճառագայթներով պարուրված աչք՝ սովորաբար շրջապատված եռանկյունով։ Այն ներկայացնում է մարդկության պահապան Աստծո աչքը (կամ աստվածային նախախնամություն)[1][2][3]։ Ժամանակակից դարաշրջանում «աչքի» ուշագրավ պատկերումը ԱՄՆ-ի զինանշանի հակառակ կողմն է, որը կարելի է տեսնել նաև Միացյալ Նահանգների մեկ դոլարանոց թղթադրամի վրա։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լուսաշող դելտայի առաջին պաշտոնական հիշատակումը, որպես մասոնական սիմվոլ վերագրվում է 1772 թվականին և հանդիպում է Ուիլյամ Պրեստոնի (1742–ից 1818 թվականներ) «Մասոնության իլյուստրացիա» աշխատությունում[4]։

Մասոնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այսօր նախախնամության աչքը կապում են մասոնության հետ։ Ըստ Թոմաս Սմիթ Վեբի «Մասոնների վերահսկում»[5] աշխատության՝ 1797 թվականին «աչքը» հայտնվել է մասոնների պատկերագրության մեջ։ Այստեղ այն ներկայացվում է որպես Աստծո ամենատես աչքը և հիշեցնում, որ Աստված, ով մասոնության մեջ համարվում է տիեզերքի արարիչ, վերահսկում է մարդկային մտքերն ու գործերը։ Մասոնական ամենատես աչքը սովորաբար ներքևի մասում ունի փառքի կիսաշրջանաձև ճառագայթներ։ Երբեմն էլ այս «աչքը» պարուրված է լինում եռանկյան մեջ։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լուսաշող դելտան համարվում է մասոնական սիմվոլիզիմ սիմվոլներից մեկը։ Ծեսերի ժամանակ այն գտնվում է օթյակի արևելյան մասում, որտեղ և գտնվում է նախագահող մեծարգո վարպետը։ Լուսաշող դելտան հայտնվում է աշակերտի աստիճանի վրա՝ ամենատես աչքի տեսքով, որը գտնվում է եռանկյունի մեջ։ Եռանկյունին կրակի և լուսավորության խորհրդանիշնն է, և բացատրվում է նաև որպես Երորդություն՝ քրիստոնեության մեջ։ Այդ դեպքում եռանկյունին ընկալվում է որպես մասոնական նումերալոգիայի երեք թիվը։ Երբեմն ամենատես աչքի պատկերի աչքի հատվածում ավելացվում է արծիվ, իսկ շողերը, որոնք իրենից են դուրս գալիս, տեղակայվում են ներքև[6][7]։

Բաց աչքը խորհրդանշում է փակ էությունը, կանչում է իմաստության և խղճին դիմելուն։ Նա իրենով խորհրդանշում է ամեն ինչի սկզբնապատճառը, իրենց ներկայացնում է կատարյալ բարին և չարի նկատմամբ հաղթանակը։ Մասոնական օթյակներում, որը գրեթե բոլոր անդամները քրիստոնյա են, օգտագործում են Ավետարան ըստ Հովհաննեսի, որպեսզի ուշադրություն ուղղեն Լոգոսի երկդիմի կոնցեպցիայի վրա, որը նույնացվում է Տիեզերքի Մեծն Արարիչի հետ և առաջին հերթին իրենից ներկայացնում է տիեզերքի ռացիոնալ սկզբունքը[8]։ Երբեմն արքը փոխարինվում է «G» լիտերը, որի մեկնաբանությունը կարող է վերագրվել տարբեր աստիճանների։

Խորհրդանիշը կարելի է հանդիպել ամեն մասոնական օթյակում, մասոնական փաստաթղթերում և զգեստների վրա[6] [6][9][10][11]։

Կրոնական կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աչքի զուգորդումը «աստվածային նախախնամություն» հասկացության հետ գոյություն չի ունեցել մինչև քրիստոնեական դարաշրջան։ Եվրոպական վերածննդի պատկերագրության մեջ եռանկյան մեջ աչքը քրիստոնեական Սուրբ Երրորդության հստակ պատկերն է։ 17-րդ դարում նախախնամության աչքը պատկերվում է շրջապատված ամպերի կամ արևի ճառագայթների մեջ։ Աստծո աչքը եռանկյան մեջ դեռևս օգտագործվում է եկեղեցական ճարտարապետության կամ քրիստոնեական արվեստի մեջ՝ խորհրդանշելով Սուրբ Երրորդությունն ու Աստծո ամենագոյությունը և աստվածային նախախնամությունը։

ԱՄՆ-ի զինանշանի օրիգինալ նախագիծ

Միացյալ Նահանգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1782 թվականին նախախնամության աչքը ընդունվեց որպես խորհրդանիշ ԱՄՆ-ի զինանշանի ետնամասի համար։ 1776 թվականին երեք նախագծող կոմիտեներից առաջինը այն առաջարկեց որպես զինանշանի բաղկացուցիչ մաս, և կա կարծիք, որ այն եղել է Պիեռ Յուջին Սիմիտիե[12] արվեստագետ խորհրդատուի առաջարկը։

Կոմիտեին ներկայացրած իր սկզբնական առաջարկության մեջ Սիմիտիեն տեղադրել էր ամենատես աչքը վահանների վրա՝ խորհրդանշելով ԱՄՆ-ի տասներեք սկզբնական նախանգները։ Վերջապես որոշվեց, որ զինանշանի այդ տարբերակի վրա «աչքը» պետք է տեղադրվի տասներեք աստիճաններից բաղկացած անավարտ բուրգի վերևում՝ կրկին խորհրդանշելով սկզբնական նահանգները և ընգծելով ազգի ապագա զարգացման ներուժը։ Սիմվոլիզմը բացատրվում է «աչքի» վերևում գտնվող կարգախոսով՝«Annuit Cœptis», որը նշանակում է «Նա հավանություն է տվել մեր նախաձեռնություններին»[13]։

Միգուցե զինանշանի նախագծի մեջ օգտագործվելու շնորհիվ էր, որ «աչքը» սկսվեց օգտագործվել Ամերիկյան այլ զինանշանների և կարգախոսների մեջ։ Օրինակ՝ Կոլորադոյի զինանշանը, պաշտպանության առաջատար հետազոտական ծրագրերի գործակալության տեղեկատվության իրազակման գրասենյակի օրիգինալ զինանշանը:

Ամենատես աչքի վաղ մասոնական տարբերակը

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Մասոնական տաճար (Սանտա Կրուս դե Տեներիֆե) երեսային մասում
    Մասոնական տաճար (Սանտա Կրուս դե Տեներիֆե) երեսային մասում
  • Օթյակի արևելյան մասում
    Օթյակի արևելյան մասում
  • Լուսաշող աչքը սիմվոլիկական օթյակում
    Լուսաշող աչքը սիմվոլիկական օթյակում
  • Օթյակի ձևավորման մեջ
    Օթյակի ձևավորման մեջ
  • Լուսաշող աչքը քարից խաչքարի վրա
    Լուսաշող աչքը քարից խաչքարի վրա
  • Հին մասոնական զապոն՝ 1800 թվական
    Հին մասոնական զապոն՝ 1800 թվական
  • 18–րդ աստիճանի զապոն
    18–րդ աստիճանի զապոն
  • Օթյակի սպայի կախազարդի վրա
    Օթյակի սպայի կախազարդի վրա
  • Մասոնական դիպլոմի վրա
    Մասոնական դիպլոմի վրա
  • Մասոնական օթյակի լոգոտիպի վրա
    Մասոնական օթյակի լոգոտիպի վրա

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «The eye as a Christian symbol». catholic-saints.com.
  2. ↑ «The Eye as a religious symbol». Religiousfacts.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 28-ին.
  3. ↑ «Freemasonry and the All-seeing Eye». Grand Lodge of British Columbia and Yukon.
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20140202112100/http://www.lodge-prudentia.com/Books/Preston-Illustrations.pdf
  5. ↑ S. Brent Morris, "The Eye in the Pyramid," from the Short Talk Bulletin of the Masonic Service Association of the United States. Last revised: 01/13/2010 22:34:20. Retrieved 4 March 2015.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Freemasonry & the All-seeing Eye
  7. ↑ Sec. 2, Anti-masonry Frequently Asked Questions
  8. ↑ Johannes 1,1 — Einheitsübersetzung :: Bibleserver.com
  9. ↑ Храм — отражение всемирности // Морамарко М. Масонство в прошлом и настоящем: Пер. с ит./ Вступ. ст. и общ. ред. В. И. Уколовой.— М.: Прогресс, 1989. — 304 с.
  10. ↑ Albert G. Mackey «Encyclopedia of Freemasonry» New York : Macoy Publishing and Masonic Supply Co., Inc., 1966. pp. 52-53 [Copyright, 1873 and 1878, by Moss & Co. and A.G. Mackey.]
  11. ↑ Сергей Карпачев. Тайны масонских орденов. — М.: «Яуза-Пресс», 2007 г. — стр. 282 (ISBN 978-5-903339-28-0)
  12. ↑ The Great Seal of the United States booklet, published by US Dept. of State
  13. ↑ Greatseal.com: America's Number On the Great Seal

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նախախնամության_աչք&oldid=9425131» էջից