Մադոննա դելլ’Օրտո

Մադոննա դելլ’Օրտո;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի
Երկիր	Իտալիա
Տեղագրություն	Վենետիկ
Տարածաշրջան	Կանարեջո
Դավանանք	կաթոլիկություն
Թեմ	Վենետիկի պատրիարքություն
Հիմնական ամսաթվերը	14-րդ դար
Նվիրված	Մարիամ Աստվածածին
Անվանված	Մարիամ Աստվածածին
Ճարտարապետական ոճ	Գոթական ճարտարապետություն
Հիմնադրված	14-րդ դար
Շինանյութ	աղյուս
	Madonna dell'Orto (Venice) Վիքիպահեստում
	madonnadellorto.org(իտալ.)

Մադոննա դելլ’Օրտո (իտալ.՝ Chiesa della Madonna dell'Orto, Մադոննայի եկեղեցին պարտեզում), կաթոլիկ ծխական եկեղեցի է Իտալիայի Վենետիկ գավառի համանուն քաղաքի սեստիերե շրջանում՝ Կանարեջո հրապարակում։ Հայտնի է նրանով, որ այս տաճարում կան վենետիկյան ականավոր նկարչի Տինտորետոյի լավագույն նկարներից մի քանիսը^[2]։

Պատմություն

1350 թվականին «խոնարհների շքանշանի» անդամները (լատին․՝ humiliati}, կառուցել են եկեղեցին՝ այն նվիրելով Սուրբ Քրիստափորին` ճանապարհորդների և նավաստիների հովանավորին։ Սրբի փայտե արձանը հայտնաբերել են մոտակայքում։ Այժմ այն պահվում է եկեղեցում՝ Սան Մաուրո մատուռում։

1377 թվականին հիմնադրել են վանքը և Տիբերիո դա Պարմայի (ճարտարապետի գերեզմանը գտնվում է եկեղեցու ներսում) ղեկավարությամբ կառուցել են եկեղեցին։ Նոր օծման առիթ է դարձել Մարիամ Աստվածածնի քանդակը երեխայի հետ, որն իբր հայտնաբերվել է հարևան պարտեզում կամ բանջարանոցում։ Իրականում հեղինակը՝ քանդակագործ Ջովաննի դե Սանտին, իր այգում քանդակ է տեղադրել, քանի որ պատվիրատուն՝ եկեղեցու համայնքը (Սանտա Մարիա Ֆորմոզա), այն չի ընդունել։ Շուտով հայտնաբերվել է քանդակի հատուկ շնորհը և, ի պատասխան աղոթքների, սկսել են սպասել հրաշքների։ Այդ ժամանակ եկեղեցին տեղափոխել են տաճար, և Սուրբ Քրիստափորի եկեղեցին վերանվանել Մադոննա դել Օրտո եկեղեցի։ Այժմ քանդակը գտնվում է գլխավոր խորանից աջ՝ մատուռի մուտքի մոտ։

1399 թվականին եկեղեցին ընդլայնվել է և վերակառուցվել; «Խոնարհների» շքանշանի վանականները, իրենց «արատավոր սովորույթների» պատճառով արտաքսվել են 1462 թվականին, և Մադոննա դել Օրտոյի եկեղեցին փոխանցվել է Սան Ջորջոյի սրբադասներին, Ալգայի (Canons Regular of San Giorgio in Alga) միաբանությանը։ 1669 թվականին եկեղեցին հովանավորվում էին ցիստերցիանցիները, որոնք ի սկզբանե ապրում էին Սան Տոմազո Դեի Բորգոնյոնի վանքում Տորչելլո, և մնում են այնտեղ մինչև Հանրապետության ավարտը (1797)^[3]։

1787 թվականին եկեղեցին անցել է պետական կառավարման։ Վերականգնումը սկսվել Է Ավստրիայի իշխանության ներքո 1840-ական թվականներին և ավարտվել 1869 թվականին, երբ Վենետիկը դարձել է Իտալիայի Թագավորության (1861-1946) մի մասը։ Մատուռի կողքին գտնվող զանգակատունը կառուցվել է 1332 թվականին, վերակառուցվել է 1503 թվականին։ Որոշ հետազոտողների կարծիքով, անսովոր գմբեթով կամպանիլայի վերին թատերաբեմը օրինակ է ծառայել եկեղեցու համար երկու աշտարակների («ուելսյան գլխարկների»)^[4]։

Փոթորկից հետո փլուզված կամպանիլայի գմբեթը վերականգնվել է 1818 թվականին ավստրիացի կառավարիչների նախաձեռնությամբ։ Ինտերիերը վերակառուցվել 1837-1848, 1869, 1892-1893 և 1930-1937 թվականներին։ 1966 թվականի նոյեմբերին եկեղեցին ջրհեղեղի հետևանքով կորուստներ է կրել։ Բացի շենքից տուժել է եկեղեցու ներքին հարդարումը, այդ թվում` նկարները; «Փրկեք Վենետիկը» ծրագրի շրջանակներում Եկեղեցին և Ջրհեղեղից հետո արված նկարները վերանորոգվել են առաջիններից մեկի կողմից։

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին կառուցվել է գոթական ոճով։ Ճակատը՝ 1460-1464 թվականներին պատրաստվել է աղյուսից և զարդարված է փորագրությամբ։

Պորտալը ստեղծել է Վենետիկի ճարտարապետ Բարտոլոմո Բունը։ Այն համատեղում է գոթական հատկանիշները և Ռենեսանսի նոր ճարտարապետության կամարները և գոթական զարդարանքը։ Կամարի գագաթին տեղադրված է Սուրբ Քրիստափորը մանուկը ձեռքերում պատկերող քանդակ։ Պորտալի երկու սյունակները ավելացվել են 1481 թվականին։ Դրանք ավարտվել են երկու սիմետրիկ արձաններով (Մարիամ Աստվածածին և Գաբրիել Հրեշտակապետ)։ Քրիստափոր և Կույս Մարիամ քանդակը քանդակագործ Նիկոլո դի Ջովաննի Ֆիորենտինոյի աշխատանքն է։ Գաբրիել հրեշտակապետի արձանը ստեղծել է Անտոնիո Ռիցցոն։

Պորտալի վերևում երկու կլոր պատուհան կա, կողքերում՝ գոթական պատուհաններ։ XVIII դարում նրանց ավելացրել են քրիստոնեական առաքինությունների այլաբանական արձանները (խոհեմություն, գթություն, հավատ, հույս և չափավորություն)։

Եռանավ եկեղեցին ունի պարզ երկդռնանի տանիք։ Տրանսեպտը բացակայում է։ Կողային Նեփիի շատ կապելլաներ լրացվել են ավելի ուշ։

Տաճարի ինտերիերը և Տինտորետո գլուխգործոցները

Եկեղեցու ներսում NF-ները բաժանված են արկադների։ Կրակոտ կամարները հենվում են ոչ բարձր ռոմանական սյուների վրա։ Տաճարի գեղարվեստական նշանակությունը խիստ կապված է Յակոպո Ռոբուստիի անվան հետ, որը կոչվում էր Տինտորետո, ով ապրում էր ոչ հեռու և եկեղեցու անդամ էր։ Նա արել է մի քանի նշանավոր նկարներ։ Դրանք զարդարված էին հնգանկյուն կողային մասերով աբսիդի պլանի վրա։

Եկեղեցին ունի ևս երկու գլուխգործոց Տինտորետտոյից («Մարիամի մուտքը տաճար» և «Սուրբ Ագնեսայի հրաշքը»)։ Ականավոր ավստրիացի արվեստի պատմաբան Մաքս Դվորժակը հիացմունքով նկարագրել է «Մարիամի Մուտքը տաճար» նկարը՝ ընդգծելով մաներիզմի ժամանակաշրջանի արվեստի համար բնորոշ այն հատկանիշները, որոնք ստացել են առավել ուժեղ մարմնավորում հենց Տինտորետոյի գեղանկարչության մեջ` Մադոննա դել Օրտոյի եկեղեցու համար արված (ոււժեղ Ռակուրսների էֆեկտները, լուսոտենի հակադրությունները և կոմպոզիցիայի սահմանային դինամիկան)։

Աբսիդ
Ավետում, Սուրբ կույս Մարիամ, Կտավ, յուղ
Տինտորետո, Ավագ դատավոր 1562—1563 Կտավ, յուղ
Տինտորետո, 1562—1563, Կտավ, յուղ
1562—1556. Կտավ, յուղ
Տինտորետո, Պողոս առաքյալի գլխատումը,Կտավ, յուղ
Մարիամի մուտքը տաճար,Կտավ, յուղ
Սուրբ Ագնեսիայի հրաշքը, Կտավ,յուղ

Ծանոթագրություններ

↑ archINFORM (գերմ.) — 1994.
↑ Zucconi G. Venezia. Guida all’Architettura. — Venezia: Arsenale Editrice, 1993. — P. 38
↑ Romanelli G. The Church of the Madonna dell’Orto. Tintoretto’s Triumph. — Venezia: Marsilio Editori, 2012. — P. 5
↑ Sammartini Т., Resini D. Die Türme von Venedig. Ansichten, Aussichten. — München: Hirmer Verlag, 2002. — ISBN 3-7774-9440-2

[_a76eccf4a015cc5b-1] rchINFORM (գերմ.) — 1994.

[2] Zucconi G. Venezia. Guida all’Architettura. — Venezia: Arsenale Editrice, 1993. — P. 38

[3] Romanelli G. The Church of the Madonna dell’Orto. Tintoretto’s Triumph. — Venezia: Marsilio Editori, 2012. — P. 5

[4] Sammartini Т., Resini D. Die Türme von Venedig. Ansichten, Aussichten. — München: Hirmer Verlag, 2002. — ISBN 3-7774-9440-2

[1]

[2]

[3]

[4]