Խաղանենգները (Կարավաջո)
![]() | |
տեսակ | գեղանկար |
նկարիչ | Կարավաջո[1][2] |
տարի | 1594 |
բարձրություն | 94,2 սանտիմետր[3] |
լայնություն | 130,9 սանտիմետր[3] |
ուղղություն | բարոկկո |
ժանր | կենցաղային ժանր |
նյութ | յուղաներկ |
գտնվում է | Kimbell Art Museum? |
հավաքածու | Kimbell Art Museum? |
հիմնական թեմա | card sharp? |
պատկերված են
| |
կայք | |
Ծանոթագրություններ | |
![]() |
«Խաղանենգները», իտալացի նկարիչ Միքելանջելո Մերիսի դա Կարավաջոյի կտավ, որը նա վրձնել է մոտավորապես 1594 թվականին։ Օրիգինալը պահպանվում է ԱՄՆ-ի Տեխաս նահանգի Ֆորտ-Ուերտ քաղաքի Կիմբելլա գեղարվեստի թանգարանում, թեև հնարավոր է, որ նկարիչը կտավի այլ տարբերակներ ևս նկարած լինի։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աշխատանքը Կարավաջոյի կենսագրության կարևոր հանգուցակետերից է[4]։ Նա այն վրձնել է իր անկախ կարիերայի սկզբում, 1594 թվականի հունվարին Ջուզեպպե Չեզարիի արվեստանոցից հեռանալուց անմիջապես հետո, որտեղ զբաղվում էր «ծաղիկներ ու մրգեր» նկարելով ու արվեստանոցի կողմից զանգվածաբար թողարկվող նկարների վրա շտկումներ անելով։ Կարավաջոն սկսել է վաճառել իր նկարները Կոնստանտինո անունով նկարավաճառի միջոցով, Պրոսպերո Օրսիի հետ համագործակցելով․ վերջինս հանրահայտ նկարիչ էր, որը մաներիզմի ոճում գրոտեսկներ էր ստեղծում և Կարավաջոյի համար բացել է իր հովանավորների ու կոլեկցիոներների լայն շրջանակի դռները։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նկարում պատկերված է թանկարժեք հագուստով միամիտ մի երիտասարդ, որը թղթախաղ է խաղում մեջքի հետևում լրացուցիչ խաղաքարեր ունեցող խաղանենգի հետ։ Վերջինիս չարագործ օգնականը նայում է խաղացողի քարտերն ու համապատասխան նշաններ անում ընկերոջը։ Խաղանենգի գոտկատեղի դաշույնն ակնարկում է, որ խաղը հազիվ թե բարեհաջող ավարտ ունենա միամիտ երիտասարդի համար։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Georges_de_La_Tour_025.jpg/220px-Georges_de_La_Tour_025.jpg)
Սա Կարավաջոյի երկրորդ ժանրային կտավն է, որը նա նկարել է «Բախտագուշակից» հետո, որն զգալիորեն մեծացրել է նկարչի՝ այն ժամանակ դեռևս ոչ մեծ հեղինակությունը։ Փողոցային կյանքից վերցված «Բախտագուշակի» և «Խաղանենգների» ռեալիստական սյուժեները նոր թարմություն են մտցրել այն ժամանակվա գեղանկարչության մեջ և ուշադրություն հրավիրել սկսնակ նկարչի բարձր վարպետության վրա, որն արտահայտվում էր մանր դետալների պատկերման մեջ, ինչպիսիք են՝ տարեց խաղանենգի մատով ձեռնոցներն ու երիտասարդ գործընկերոջ լարված հայացքը։ Նկարում զգացվում է բացառիկ պսիխոլոգիզմ, որը երեք կերպարներին ամբողջացնում է մեկ ընդհանուրի մեջ, թեև նրանցից յուրաքանչյուրն իր դերն է խաղում տեղի ունեցող դրամայում։
Կարավաջոյի «Խաղանենգները», որը հանդիսանում էր դաժան ռեալիզմի ու վենետիկյան նրբագեղության միահյուսում, մեծ հաջողություն է ունեցել, որին բավականաչափ նպաստել է նաև Օրսին, որը հայտարարում էր նոր ոճի ի հայտ գալն ու ամեն կերպ բարձրացնում Կարավաջոյի հեղինակութունը։ Պահպանվել են կտավի ավելի քան 50 կրկնօրինակներ ու այլ նկարիչների կողմից արված տարբերակներ, այդ թվում՝ Ժորժ դե Լատուրը, որն ստեղծել է թեմայի իր սեփական մեկնաբանությունը։
Հետագա ճակատագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարավաջոն նկարը վաճառել է հանրահայտ կոլեկցիոներ կարդինալ Ֆրանչեսկո դել Մոնտեին, որը դարձել է երիտասարդ նկարչի առաջին հովանավորն ու նրան կեցավայր տրամադրել իր Պալացցո Մադամա դղյակում[5]։ Դել Մոնտեից կտավն անցել է կարդինալ Անտոնիո Բարբերինիին, որը Հռոմի պապ Ուրբանոս VIII-ի զարմիկն էր․ Կարավաջոն պապին դիմանկարելու էր 1598 թվականին։ «Խաղանենգների» հաջորդ տերերը Կոլոննա-Շարա ընտանիքն էր։ XIX-րդ դարավերջին նկարի հետքերը կորչում են, մինչև որ այն 1987 թվականին հայտնաբերվում է Ցյուրիխի մի մասնավոր հավաքածուում[6]։ Նկարը ձեռք է բերվում ԱՄՆ-ի Տեխաս նահանգի Ֆորտ-Ուերտ քաղաքի Կիմբելլա գեղարվեստի թանգարանի կողմից, որտեղ էլ այն գտնվում է մինչ օրս։
2006 թվականին բրիտանացի արվեստաբան Դենիս Մահոնը «Սոթբիսում» աճուրդի ժամանակ գնել է «Խաղանենգների» կրկնօրինակը, որն աճուրդի էր հանվել որպես անհայտ նկարչի կողմից արված օրիգինալի կրկնօրինակ, սակայն Մահոնը հայտարարել է, որ այն պատկանում է հենց Կարավաջոյի վրձնին։ Նրա փաստաարկները հիմնվում էին խաղանենգներից մեկի՝ գլխարկով մասամբ ծածկված դեմքի վրայի փոփոխության հետքերի առկայության վրա, որոնք հազիվ թե կրկնօրինակողի կողմից արված լինեին[7]։ Կարավաջոն ինքը բազմիցս նույն նկարից նկարել է երկու հատ․ հայտնի են «Տղան, որին կարիճը խայթել է», «Բախտագուշակը», «Վինահարը» կտավների օրինակները։ Նկարի՝ Կարավաջոյի վրձնին պատկանելը համընդհանրորեն ընդունվել է, սակայն 2014 թվականից այն կրկին դարձել է քննարկումների ու դատական քաշքշուքի առարկա[8]։ Սըր Դենիս Մահոնը մահացել է 2011 թվականին և կտավը ժամանակավորապես ցուցադրվել է լոնդոնյան Order of St. John թանգարանում՝ նախապես ապահովագրվելով 10 միլիոն ֆունտ ստեռլինգով[9]։ 2015 թվականի հունվարի 16-ին Լոնդոնի գերագույն դատարանը վճիռը կայացրել է «Սոթբիսի» օգտին, հայտարարելով, որ ելնելով փորձագիտական եզրակացությունից, կտավը պատկանում է ուրիշ նկարչի վրձնին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Hibbard H. Caravaggio — Oxford, Boulder: Westview Press, 1985. — P. 23—24. — ISBN 978-0-06-430128-2
- ↑ Bellori G. P. Le vite de' pittori, scultori et architetti moderni (իտալ.) — Roma: 1672. — P. 203—204.
- ↑ 3,0 3,1 https://www.kimbellart.org/collection/ap-198706
- ↑ Kimbell Art: Արխիվացված 29 Հունիս 2011 Wayback Machine Cardsharps
- ↑ The Metropolitan Museum of Art: Caravaggio (Michelangelo Merisi) (1571—1610) and his Followers
- ↑ Mahon, Dennis Fresh Light on Caravaggio's Earliest Period: His 'Cardsharps' Recovered(անգլ.) // The Burlington Magazine[en] : journal. — 1988. — Т. 130. — № 1018. — С. 10—25.
- ↑ «Anonymous painting attributed to Caravaggio». Associated Press. 2007. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 8-ին.
- ↑ «Play your cards right». Apollo. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 8-ին.
- ↑ «Connoisseur loses legal battle over 'Caravaggio'». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 29-ին.