Jump to content

Թիմային պատասխանատվություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հաագայի Խաղաղության պալատը

Թիմային պատասխանատվություն (Յամասիտայի կանոն, Մեդինայի կանոն, Գերագույն հրամանատարության պատասխանատվություն), ռազմական իրավունքի սկզբունք, ըստ որի հրամանատարները պատասխանատվություն են կրում իրենց ենթակաների ռազմական հանցագործությունների համար[1][2][3]։

Եզրույթը կարող է կիրառվել նաև ավելի լայն իմաստով՝ հրամանատարների պարտականությունն է վերահսկել իրենց ենթականերին, ինչպես նաև հրամանատարներն են պատասխանատու ենթակաների՝ այդ պահանջի չկատարման համար։ Կանոնը կիրառվում է ինչպես ռազմական իրավունքում, այնպես էլ պետական ծառայողների և ընկերությունների ղեկավարների նկատմամբ։

«Թիմային պատասխանատվության» սկզբունքն առաջին անգամ հիշատակվել է 1899 և 1907 թվականների Հաագայի կոնվեցիաներում և առաջին անգամ կիրառվել է Գերմանիայի Գերագույն դատարանի կողմից 1921 թվականին՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո ընթացող Լեյպցիգի դատական գործի ժամանակ, որտեղ քննվում էին Գերմանիայի կատարած ռազմական հանցագործությունները[4][5][6]։

«Յամասիտայի կանոնը» հենվում է ԱՄՆ Գերագույն դատարանի ստեղծած նախադեպի վրա, որը կիրառվել է ճապոնացի գեներալ Տոմոյուկի Յամասիտայի գործում։ Նա քրեական պատասխանատվության է ենթարկվել 1945 թվականին՝ Ֆիլիպիններում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ իր զինվորների դրսևորած անմարդկային դաժանության համար։ Յամասիտան մեղադրվեց «հանցավոր անփութության և հրամանատարի իր պարտքը չկատարելու մեջ, որը արտահայտվել է իր ենթակաների գործողությունները չվերահսկելու մեջ, որն էլ վերջիններիս թույլ է տվել ռազմական հանցագործություններ կատարել»[7][8]։

«Մեդինայի կանոնն» ընդունվել է 1971 թվականին ԱՄՆ բանակի կապիտան Էռնեստ Մեդինայի դատական գործի լսման ժամանակ, որտեղ քննվում էր Վիետնամի պատերազմում Սոնգմի գյուղի բնակիչների զանգվածային սպանությունը[9]։ Կանոնը պնդում է, որ հրամանատարը, որը տեղյակ է իր ենթակաների կողմից մարդու իրավունքների խախտման կամ նրանց կողմից ռազմական հանցագործություններ կատարելու մասին, սակայն ոչ մի միջոցառում ձեռք չի առնում այդ գործողությունները կասեցնելու համար, պետք է քրեական պատասխանատվության ենթարկվի։ Ընդ որում, ինքը Մեդինան արդարացվեց առաջ քաշված մեղադրանքի բոլոր կետերով[7][10][11]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Guilty Associations: Joint Criminal Enterprise, Command Responsibility, and the Development of International Criminal Law Արխիվացված 2006-09-10 Wayback MachineWayback Machine. by Allison Marston Danner and Jenny S. Martinez, September 15, 2004
  2. Command Responsibility — An International Focus by Anne E. Mahle, PBS
  3. Command, superior and ministerial responsibility by Robin Rowland, CBC News Online, May 6, 2004
  4. Command Responsibility: The Contemporary Law Wayback Machine-ի միջոցով:Wayback Machine by Iavor Rangelov and Jovan Nicic, Humanitarian Law Center, February 23, 2004
  5. The Contemporary Law of Superior Responsibility Արխիվացված 2011-07-24 Wayback Machine by Ilias Bantekas American Journal of International Law, No 3 July 1999
  6. Joint Criminal Enterprise and Command Responsibility Արխիվացված 2007-06-10 Wayback Machine by Kai Ambos, Professor of Criminal Law, Criminal Procedure, Comparative Law and International Criminal Law at the University of Göttingen; Judge at the State Court (Landgericht) Göttingen, Journal of International Criminal Justice, originally published online on January 25, 2007
  7. 7,0 7,1 Command Responsibility and Superior Orders in the Twentieth Century — A Century of Evolution by, Stuart E Hendin, Murdoch University Electronic Journal of Law
  8. The Yamashita standard
    • Sugamo and the River Kwai By Robin Rowland, Paper presented to Encounters at Sugamo Prison, Tokyo 1945-52, The American Occupation of Japan and Memories of the Asia-Pacific War, Princeton University, May 9, 2003
    • The Yamashita Standard by Anne E. Mahle, PBS
  9. «Excerpt of the Prosecution Brief on the Law of Principals in United States v. ». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  10. The Medina standard
  11. http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Events-of-1971/12295509436546-1/#title «1971 Year in Review, UPI.com»

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]