Քրիստոսին ծաղրելը (Չիմաբուե)
«Քրիստոսին ծաղրելը» կամ «Ծաղրված Քրիստոսը» 13-րդ դարի իտալացի նկարիչ Չիմաբուեի փոքր հաստոցային երփնագիր։ Նկարված է տեմպերայով բարդիի տախտակի վրա։ Այն պատկերում է Հիսուսին ծաղրելը և մեկն է այն երեք վահանակներից, որոնք հայտնի են Չիմաբուեի «Բարեպաշտություն» երկպատկերից։ Այն հայտնաբերվել է Ֆրանսիայի հյուսիսում մի տարեց կնոջ խոհանոցում։ 2019 թվականի հոկտեմբերին այն աճուրդում վաճառվել է 24 միլիոն եվրոյով, ինչը ռեկորդային է 16-րդ դարից առաջ արվեստի գործի համար[1][2]։ Ենթադրվում է, որ սա Չիմաբուեի առաջին աշխատանքն է, որը վաճառվել է աճուրդում։ Արտահանման արգելքից հետո՝ 2023 թվականին, այն ձեռք է բերել Լուվրը։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Քրիստոսին ծաղրելի» չափերն են 25.8 սմ × 20.3 սմ × 1.2 սմ և պատկերում է Հիսուսին ծաղրելը մինչև նրա խաչելությունը[3]։ Ստեղծագործությունը նկարված է ձվի տեմպերայով ՝ ոսկե նրբաթերթով պատած ֆոնի վրա, բարակ և փոքր-ինչ կորացրած բարդու տախտակի վրա , որը պատված է գեսսո հիմնաներկի շերտերով, որի մեջ մտցված է կտավը։ Այն եմթադրաբար թվագրվում է 1280 թվականով[3][4][5]։
Ենթադրվում է, որ վահանակը երկպատկերի մի մասն է՝ չորս նկարված տեսարաններով յուրաքանչյուր թևի վրա, որոնք պատկերում են Քրիստոսի չարչարանքները, որը երբեմն հայտնի է որպես «Բարեպաշտության երկպատկեր»։ Չիմաբուեի պատկերած երկու այլ տեսարաններ, որոնք նկարված են նույն չափի փայտե վահանակների վրա, նույնականացվել են որպես նույն երկպատկերի մասեր՝ «Կույսն ու երեխան երկու հրեշտակների հետ» Լոնդոնի Ազգային պատկերասրահի հավաքածուում (հայտնաբերվել է Սաֆոլկում 2000 թվականին) և «Քրիստոսի խարազանումը», Նյու Յորքի Ֆրիկի հավաքածուում 1950 թվականից[3]։
«Քրիստոսի ծաղրը» մեկն է այն տասնյակ աշխատանքներից, որոնք վերագրվել են Չիմաբուեին, որոնցից ոչ մեկը չի ստորագրել նկարիչը[5]։ Այն նմանություններ ունի Չիմաբուեի մյուս ստեղծագործությունների հետ՝ դեմքի արտահայտությունների և շինությունների պատկերման, ինչպես նաև լույսի և հեռանկարի օգտագործման մեջ[6]։ Ազգային պատկերասրահը գնահատում է Չիմաբուեի բազմափեղկ պատկերը (անգլ.՝ polyptych) որպես «արվեստի պատմության վճռորոշ պահ», քանի որ դա այն ժամանակների սահմանին է ստեղծվել, երբ իտալացի նկարիչները սկսեցին հեռանալ բյուզանդական ավանդույթից դեպի իրադարձությունների ավելի բնական ներկայացում[5]։
Դա Չիմաբուեի միակ հայտնի փոքրածավալ աշխատանքն է, որն օգտագործում է նույն տեխնիկան՝ ցուցադրելու բազմաթիվ ֆիգուրներ, որոնք կարելի է տեսնել այլ, ավելի մեծ մասշտաբի աշխատանքներում, օրինակ՝ Ասսիզիի նրա որմնանկարներում։ Տեսարանը հետևում է Մատթեոս 27.27–30- ի աստվածաշնչյան պատմությանը։ Քրիստոսը՝ կարմիր զգեստով և կապույտ թիկնոցով, կանգնած է կոմպոզիցիայի կենտրոնում՝ աչքերը նկարված են բյուզանդական ոճով . Հյուսիսային Եվրոպայի այդ ժամանակվա պատկերներում նա նստած և կապած է։ Նա անտարբեր է, ձեռքերը թույլ և տխուր արտահայտությամբ, մի փոքր ավելի ցածրահասակ տղամարդկանց ամբոխի մեջ, ովքեր զայրացած հարվածում են Քրիստոսին գավազաններով, պատյանով սրով կամ մերկ ձեռքերով. թվում է, թե մեկը բարձրանում է Քրիստոսի լուսապսակը հեռացնելու համար։ Երկու կողմում կանգնած է պատյանով թուր ունեցող մարդ. Բյուզանդական հակառակ հեռանկարով նկարված ֆոնի վրա պատկերված են շենքեր փայլուն ոսկե երկնքի տակ[4][7][8]։
Ինֆրակարմիր ռեֆլեկտոգրամը բացահայտել է Չիմաբուեի նկարի ներքին շերտերը։ Ներկի վնասված հատվածը ցույց է տվել, որ պատկերըը հեռացվել է առաջին վահանակի շրջանակի ներքևի ձախ անկյունից, իսկ եզրերը հավասարեցվել են մուգ եզրագծով։ Ենթադրվում է, որ ներքևում բնօրինակ կարմիր եզրագիծ է եղել, ինչպին ունեն երկպատկերի երկու այլ նկարները, որոնք այս նկարի նման նույնպես ունեն փայտի որդերի նման անցքեր[9]։ Մյուս երկու պատկերները երկպատկերի առաջին վահանից են, իսկ վերին աջ պատկերը բացակայում է։ Երկպատկերի Սան Մարտինոյի վարպետ Ալլա Պալմայի վերականգնումը ենթադրել է տալիս, որ չորրորդ նկարը պետք է լինի Քրիստոսի դավաճանության տեսարանը, ենթադրվում է, որ երկրորդ վահանակի վրա պատկերված են Գողգոթայի ճանապարհը, Խաչելությունը, Հիսուսի թաղումը և Վերջինը։ Դատաստանը։ Վիրջինիայի կերպարվեստի թանգարանում պահվող 1300 թվականի նմանատիպ վենետիկյան երկպատկերը ունի նաև վեց չարչարանքի տեսարաններ՝ Կույսի և մանկան և Վերջին դատաստանի հետ։ Բոլորը, կարծես, կապված են հյուսիսային Իտալիայի Կլարիսանի միանձնուհիների համայնքների հետ[7]։
Հայտնաբերում և վաճառք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նկարը հայտնաբերվել է Ֆրանսիայի հյուսիսային Կոմպյեն քաղաքում բնակվող մի տարեց կնոջ խոհանոցում վառարանի վրա կախված[3][6]։ Կինը իննսունն անց է եղել, երբ վաճառել է 1960-ականներին կառուցված տունը և տեղափոխվել տարածքից։ 2019 թվականի հունիսին տեղի ունեցած տեղափոխությունից առաջ սեփականատերը կանչել է տեղական աճուրդավարին՝ պարզելու, թե արդյոք իր ունեցվածքից ինչ արժե վաճառել[5]։ Սեփականատերը և նրա ընտանիքը «Քրիստոսի ծաղրը» ընդունել են, որպես հին կրոնական սրբապատկեր և կարծել են, որ այն քիչ արժեք ունի։ Սեփականատերը չի հիշել, թե ինչպես է գործը հայտնվել իր մոտ, բայց կարծել է, որ այն ռուսական ծագում ունի[5]։
Աճուրդավարը ընդամենը մեկ շաբաթ է ունեցել տան գույքը գնահատելու համար, սակայն գրեթե անմիջապես նկատել է «Քրիստոսին ծաղրելը»։ Նրանք կարծել են, որ այն ունի իտալական պրիմիտիվիստական ծագում և, հնարավոր է, արժե 300,000-ից մինչև 400,000 եվրո։ Սեփականատիրոջը խորհուրդ է տրվել ուղարկել այն փորձազննման, և այն ուղարկել են Էրիկ Տուրկինին և նրա գործընկերներին Փարիզի Տուրկին պատկերասրահ։ Ինֆրակարմիր լույսի ներքո փորձարկումը բացահայտել է նմանություններ Չիմաբուեի այլ գործերի հետ, և Ճանաչվել է նկարչի հեղինակայությունը։ Տան որոշ այլ իրեր աճուրդում վաճառվել են 6000 եվրոյով, իսկ մնացածը ուղարկվել են աղբավայր[5]։
Աշխատանքը աճուրդի է հանվել Ուազ դեպարտամենտի Սենլիսի Actéon Hôtel des Ventes աճուրդի տանը, 2019 թվականի հոկտեմբերի 27-ին՝ մեկնարկային 4-6 միլիոն եվրո գնով[3][5]։ Աճուրդին մասնակցել է մոտ 800 մարդ, նաև մի քանի օտարերկրյա թանգարաններից հետաքրքրություն է եղել։ Աշխատանքը հասել է 19,5 միլիոն եվրոյի վաճառքի գնի, որը հասել է 24 միլիոն եվրոյի՝ վաճառքի հարկերը ներառելուց հետո[5]։ Հաղթող հայտը ներկայացրել է լոնդոնյան դիլեր Ֆաբրիցիո Մորետին երկու անանուն հավաքորդների անունից[3]։ Սա նոր համաշխարհային ռեկորդ է սահմանել աճուրդում վաճառված մինչև 1500 թվականի արվեստի գործի համար։ Ենթադրվում էր, որ գինը այնքան բարձր էր, քանի որ առաջին անգամն է եղել, որ Չիմաբուեի ստեղծագործությունը է վաճառվել աճուրդում[5]։ Ե՛վ վաճառողը, և՛ գնորդը որոշել են անհայտ մնալ, թեև գնորդները, ինչպես հաղորդվում է, ԱՄՆ-ում բնակվող Չիլիի երկու քաղաքացիներ են։ 2019 թվականի դեկտեմբերի 23-ին Ֆրանսիայի կառավարությունը ստեղծագործությունների արտահանման 30 ամսվա արգելք է հայտարարել այն հույսով որ միջոցներ կհավաքվեն նկարը գնելու, որ այն հնարավորություն լինի ցուցադրվել Լուվրում նկարչի «Տիրամայրը մանկան և հրեշտակների հետ» ստեղծագործության կողքին[3][10][11]։ 2023 թվականի նոյեմբերին Լուվրը վերջնականապես ձեռք է բերել նկարը[12]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «France blocks export of Cimabue masterpiece found in kitchen». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 24. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 8-ին.
- ↑ Արմենիա, Sputnik (20190924T2005+0400). «Պարզվել է` Ֆրանսիայում 90–ամյա կնոջ խոհանոցի կեղտոտ նկարը Վերածննդի շրջանի գլուխգործոց է». Sputnik Արմենիա (ամհարերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 «Masterpiece found in French kitchen fetches €24m». BBC News. BBC. 2019 թ․ հոկտեմբերի 27. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
- ↑ 4,0 4,1 Auction catalogue (27 October 2019) (PDF) Actéon
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Chrisafis, Angelique (2019 թ․ հոկտեմբերի 27). «Renaissance painting found in kitchen in France sells for €24m». The Guardian. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
- ↑ 6,0 6,1 Adamson, Thomas (2019 թ․ հոկտեմբերի 27). «13th-Century Masterpiece Found in French Woman's Kitchen Sells for $26.6 Million». Time (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Cooper, Donal (2019 թ․ հոկտեմբերի 14). «A long-lost Cimabue has emerged – and the 'first light' of painting now burns brighter than ever».
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ Hotel des Ventes de Senlis Sarl, 27 October 2019 Արխիվացված 16 Դեկտեմբեր 2019 Wayback Machine, Turquin
- ↑ Reyburn, Scott (2019 թ․ սեպտեմբերի 23). «This could be the first Cimabue painting to be sold at auction in recent times». The Art Newspaper.
- ↑ «France bars export of masterpiece found in kitchen». BBC News. 2019 թ․ դեկտեմբերի 24. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.
- ↑ Chrisafis, Angelique (2019 թ․ դեկտեմբերի 24). «France blocks export of €24m Cimabue artwork found in kitchen». The Guardian. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.
- ↑ 20 Minutes