Տաղ ի Ռոստոմ բեգ
Տաղ ի Ռոստոմ բեգ, ռուս-թուրքական, ռուս- պարսկական պատերազմների շուրջ հորինված ժողովրդական ռազմի երգ[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երգի պատմական հիմքը հետևյալ ռազմաքաղաքական դեպքն է։ Ռոստոմ բեկը՝ Արցախի նշանավոր մելիք Աբովի ավագ որդին, իր զինված ջոկատով 19-րդ դարասկզբին իր զինված ջոկատով օգնել է ռուսական բանակին։1804 թվականին, երբ նա իր ջոկատի և ռուս զինվորների հետ փորձել է ռազմամթերք հասցնել Երևանի մոտ գտնվող ռուսական բանակին, Փամբակի Ղարսալու կոչված վայրում ընկել է պարսից ուժերի շրջափակման մեջ։ Նրա ջոկատը լիովին ջախջախվել է անհավասար մարտում, Ռոստոմ բեկը ծանր վիրավոր գերեվարվել է, տարվել Թավրիզ, որտեղ էլ տանջամահ է արվել բանտում[2]՝ Աբաս- Միրզայի հավատափոխ լինելու առաջարկը մերժելու պատճառով։
Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երգն իր հորինվածքով անհատական ստեղծագործություն է, տարածվել է Թավրիզի հայության միջավայրում։ Ոմանք այն վերագրել են գերված հերոսին, ոմանք՝ այդ օրերին Թավրիզում բանտարկված Դանիել կաթողիկոսին։ Անկախ այս հանգամանքներից, երգը տարածվել է և բազմիցս հրատարակվել՝ մասնակի խմբագրումներով։ Երգի առաջին հրատարակիչներից «Բազմավեպ» ամսագիրը գրում է․
![]() |
Ազգային ռամկական երգերուն մեջ անոնք ավելի հարգելի ու ախորժելի են՝ որոնք որ պատմական հիշատակ մըն ալ ունին հետերնին, ասոնցմե մեկն ալ Ռոստոմ-բեկի երգն է։ - Բազմավեպ, 1847, N3, էջ 39
|
![]() |
Բառեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՏԱՂ Ի ՌՈՍՏՈՄ ԲԵԳ
Մունետիկն ի ձայն բարձր աղաղակէ,
Ժանտ դահիճն սուր ի ձեռին անհագ սրէ,
Վազեր հանգոյն զիմ կենաց թել կտրել խնդրէ,
Ի կախաղան և կամ ի սպանդ, __ու՞ր զիս տանէ։
Քաղաքս համայն մահմեդական, աստ խուռն գան, զիմ մահ սգան,
Դառնագին լան զիս Աբովյան՝ քաջ ախոեան։
Մի՞թե չիք ոք աստ քրիստոնեայ, զիս փրկեսցէ,
Յայս ամեհի և մահագուժ վայրագ դահճէ։
Նուիրական զենման իմոյ լերունք վկայ։
Սէր հայրենյաց ի թշնամեաց ձեռս մատնեաց, __ուրախ մեռայց,
Փշրանք մնացեալ իմ սիրելի հայոց ազգի,
Որք, գտանիք ի ձեռս պարսից յայս քաղաքի,
Մի՛ մոռասջիք պատմել և զայս յորդւոց յորդի,
Թէ քաջն Ռոստոմ վասն հայրենեաց ի սպանգ վարի։
Թէպէտ ցաւիմ զի չմեռանիմ ի մարտ ընդդեմ թշնամեաց իմ,
Այլ յօժարիմ, զի զոհ լինիմ այսպես վսեմ։
Այս քաջ բազուկք յարեաց պարսից հսկայ հզօրս,
Տապաստ արկին ի բազում նուագս հարիւրաւորս.
Աւա՜ղ, կնատ անգութ դահճի եղէ ես որս,
Պատմեսջի՛ք զայս վեհ դիւցազին՝ զառամյալ հօրս,
Քաջ նահատակ որգիդ միակ ի ձեռս վայրագ պարսից էանկ,
Իւր յաղթական մահ դժնդակ էառ պսակ։
Մեծդ յարեաց, արքայորդիդ Աբաս Միրզա.
Սուր ի ձեռին դահիճն հէգ առ ընթեր կայ,
Զիս թշնամիս քոյոյ ազգի պատրաստ ի մահ.
Զիա՞րդ կամիս սպանանել՝ շուտ հրամայեա՛,
Միայն սգամ, զի կապեալ կամ, թե միւս անգամ հրացան, սուր իմ
Ի ձեռս ունիմ, __զբազուկս իմ ձեզ ցուցանեմ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայ ժողովրդական ռազմի և զինվորի երգեր- աշխատասիրությամբ Ա․Ս․ Ղազինյանի, ՀԽՍՀ ԳԱ, Երևան,1989, էջ 9-10։