Տաբատ

Տաբատ, շալվար, արտահագուստ, որը ծածկում է մարմնի ստորին հատվածն ու երկու ոտքերը՝ առանձին-առանձին։

Դասական տարբերակով՝ տաբատը ներքևի հատվածում հասնում է ոտքի կոճին, կամ կրնկի վերին հատվածին։ Ավանդաբար ամրանում է գոտկատեղին, չնայած շատ ժամանակակից մոդելներ կարող են ունենալ ավելի ցածր դիրք և ամրանան կոնքի վրա։ Տաբատը մարմնի վրա ամրացվում է գոտիով կամ տաբատակալով։ Հաճախ ունենում է գրպաններ, որոնք փակվում են կոճակների, ճարմանդի կամ կոճակագամի օգնությամբ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տաբատի ամենահին հայտնաբերված նմուշը կարված է եղել Յանհայում (Yanghai, 42°48′–42°49′N, 89°39′–89°40′E)՝ Տուրֆան օազիսից ոչ հեռու (Չինաստանից հյուսիս արևմուտք)։ Երկու գերեզմանոցում հայտնաբերվել են բրդե տաբատներ՝ մոտ 3000 տարեկան (թվագրումը՝ համաձայն ռադիոածխածնային վերլուծության՝ մ.թ.ա. 13-10-րդ դարեր)։ Ենթադրվում է, որ տաբատների հայտնվելը պայմանավորված է եղել ձի հեծնելու հետ (մերկ ոտքերով ձի հեծնելն անհարմար է եղել)^[1]^[2]^[3]^[4]։

Հին հույները և հին հռոմեացիները, որպես կանոն, տաբատ չեն կրել (հին հույները կրել են հիմատիոն, իսկ հռոմեացիները՝ տոգա)։ Նրանք տաբատին վերաբերել են՝ որպես բարբարոսներին բնորոշ հանդերձանք^[5], քանի որ պարսիկները կրել են շալվարներ (պարս.՝ شلوار):

Պյոտր Կոմեստորը «Սխոլաստիկ պատմության» մեջ (1173), որը երկար տարիներ հրեական համալսարաններում ուսումնական նյութ է եղել, նկարագրել է Բաբելոնի թագուհու՝ Շամիրամի տաբատը^[6]։ Այս կարծիքին են նաև 12-13-րդ դարերի Արևմտյան Եվրոպայի այլ հեղինակներ (Ռոդրիգո Հիմենես դը Ռադա^[7], Սալիմբենե Պարմսկի^[7],Լուկա Տույսկի^[8] և այլք)։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Շալվար» բառը ռուսերենում ավելի վաղ է հայտնվել, քան «տաբատը»։ Այն թուրքական ծագում ունի (ըշտան, išton): Թուրքերեն այդ բառը նշանակում է փոխան կամ ոտաշոր։

Սկզբում նավաստիների ամեն ոտքի տաբատն առանձին է եղել, դրա համար էլ շատ լեզուներում այս հագուստի անվանումը կրող գոյականը հոգնակիով է նշվում։ Տաբատը հանդիսացել է նաև սոցիալական կարգավիճակի բաղադրիչ, բացի պալատականներից, այն կրել են նաև բարձր արիստոկրատիայի ներկայացուցիչները։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տաբատ Տորսբերգի տորֆե ճահճից, Գերմանիա, մ.թ. 4-րդ դար
տաբատ հագած սկյութ
տաբատ հագած ամազոնուհի: Հին հունական սպիտակ ալաբաստրե սկահակ, մ.թ.ա. 470 թվական, բրիտանական թանգարան, Լոնդոն
Զինաիդա Գիպիուսը Լեոն Բակստաի դիմանկարում (1906)
Տաբատի դետալներ
Ձևափոխվող օդափոխվող տաբատ, փողքերից մեկը բաց է

Գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկառելի հիմնարկների ավագ գրագիրներին դժվար էր խառնել ուրիշների հետ։ Նրանք հեշտությամբ ճանաչվում էին իրենց սև կամ դարչնագույն, պատվերով կարված վերարկուներով ու տաբատներով, սպիտակ բաճկոններով ու փողկապներով, ինչպես նաև լայնաքիթ կոշիկներով ու բարձր գուլպաներով։

- «Ամբոխի մարդը», Էդգար Ալան Պո