Սևագիր:Ջուզեպպե Մորելլո

Ջուզեպպե «Կառչուն ձեռք» Մորելլո (իտալ.՝ Ջուզեպպե Մորելլո; ), Հայտնի է նաև որպես «Ծեր աղվես» Մորելլո հանցագործ ընտանիքի հիմնադիրն է և Ջո Մասերիայի գլխավոր խորհրդականը: Կաստելամարեզում նա հայտնի էր որպես Պիետրո Մորելլո^[1]։ Նա հայտնի է նաև նրանով, որ ուներ ձևափոխված աջ ձեռք՝ մեկ մատով։

Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կորլեոնեում ծնված Ջուզեպպեն և նրա ավագ եղբայրները՝ Անտոնիոն և Նիկոլոն, կորցրել են իրենց հորը՝ Կալոգերո Մորելլոյին, երբ դեռ երեխաներ էին։ Նրանց մայրը՝ Անժելան, մեկ տարի անց նորից ամուսնացավ։ Նոր խորթ հայրը Բերնարդո Տերրանովան էր՝ տեղական կորլեոնյան մաֆիոզը^[2]։ Բեռնարդոն և Անժելան ունեցան երկու որդի՝ Վինչենցո Տերրանովան և Չիրո Տերանովան, և մեկ դուստր՝ Սալվատրիս Տերանովան։ Բոլոր երեխաները միասին են մեծացել։ Նա նաև նրանց մտցրեց մաֆիա որքան կարող էր արագ. Անտոնիոն, Նիկոլոն և Ջուզեպպեն դարձան մաֆիոզներ նույնիսկ ԱՄՆ արտագաղթելուց առաջ։

Մորելլոն որոշեց գաղթել Միացյալ Նահանգներ 1892^[3] թվականին՝ կասկածյալ դառնալով Կորլեոնեում սպանության մեջ և այն բանից հետո, երբ բացահայտվեց իր մատանու կեղծման գործողությունը: Թեև նա հեռացավ, Իտալիայի կառավարությունը գործը տարավ դատարան. նա Մորելլոյին մեղավոր է ճանաչել փողերի կեղծման մեջ և դատապարտել 6 տարի 45 օր մենախցում։ Մորելոն այդպես էլ չվերադարձավ Սիցիլիա՝ կրելու իր պատիժը։

Նրա եղբայրը՝ Նիկոլոն, երկու խորթ եղբայրները՝ Վինչենցոն և Չիրոն, խորթ հայրը՝ Բերնարդոն, մայրը՝ Անժելա Պիացան, կինը՝ Մարիան և որդին՝ Կալոգերոն, նույնպես ժամանել են Նյու Յորք 1893^[4]^[5] թվականի մարտի 8-ին։ 3 տարի շարունակ Մորելոն փորձում էր օրինական ճանապարհով ապրել իր խորթ հոր՝ Բերնարդոյի և Լուիզիանայում և Տեխասում ապրող մի քանի այլ ազգականների հետ։

Մորելլոյի ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջուզեպպեի ավագ եղբայրը՝ Անտոնիո Մորելոն, որը հայտնի է որպես Թոնի Մորելո, Ջուզեպպեից մի քանի տարի առաջ ժամանել է Նյու Յորք։ Որոշ հետազոտողներ կարծում են, որ Թոնին կարող էր լինել միայն զարմիկ և ոչ թե եղբայր բոլորի համար: Նա հիմնականում ներգրավված էր ռեկետային գործունեությամբ Արևելյան Հարլեմում իտալական համայնքում 1896 թվականին, երբ ստեղծեց 107-րդ փողոցի ավազակախումբը: Թոնին սիցիլիական մաֆիոզ էր և Նյու Յորքում հաստատված շորթողներից մեկը։

Թոնին միշտ վատ բնավորություն ուներ, նա կոպիտ էր և շատ դաժան, ինչը հանգեցրեց նրան ատրճանակով սպանությանը՝ 1898 թվականին։ Ոմանք ասում են, որ նրան սպանել են գործարար մրցակիցները, սակայն լրատվամիջոցները նաև նշում են, որ դա եղել է կնոջ պատճառով: Եղբայրներից ամենախելացի Ջուզեպպեն իր մահից հետո ստանձնեց Թոնիի բիզնեսը, թեև Նիկոլոն նրանից մեծ էր։

Մորելլոն և իր եղբայրները ստեղծեցին Մորելլոյի ընտանիքը, որն այժմ հայտնի է որպես Ջենովես ընտանիք, Նյու Յորքի հինգ ընտանիքների ամենահին հանցագործ ընտանիքը: Սիցիլիացի հայտնի սերիական մարդասպան և Փոքր Իտալիայի ղեկավար Իգնացիո Սայետտան 1904 թվականին ամուսնացավ Սալվատրիս Մորելլոյի հետ և դարձավ Մորելլոյի գլխավոր դաշնակիցը։ Նիկոլոն, Վինչենցոն և Չիրոն ստեղծեցին իրենց բրիգադները Ջուզեպպեի և Իգնացիոյի ղեկավարությամբ։

Մորելլոն իր կայսրությունը կառուցեց անխնա մահապատժի հիման վրա յուրաքանչյուրի համար, ով կհամարձակվի խաչ քաշել նրա վրա: Սայետան՝ նրա գլխավոր կատարողը, պատասխանատու է եղել ավելի քան վաթսուն սպանությունների համար 10 տարվա ընթացքում։ Նրանք տակառներով սպանություններ էին կատարում. մասնատված դիակները լցնում էին մեծ փայտե տակառների մեջ, որոնք այնուհետև նետում էին ծովը, թողնում փողոցում, ծառուղում կամ ուղարկում այլ քաղաքի գոյություն չունեցող հասցեներով:

Ընտանեկան բիզնեսը ներառում էր շորթում, վաշխառում, իտալական վիճակախաղ, կողոպուտ և կեղծիք: Ապօրինի կերպով վաստակած փողերը լվացվել են օրինական բիզնեսների միջոցով, ինչպիսիք են ընտանեկան խանութները և ռեստորանները, ինչը նրանց դարձնում է քաղաքում առաջին հանցագործ ընտանիքը, որը կազմակերպել է փողերի լվացման այս տեսակը: Նրանք նաև ստեղծեցին փող շորթելու հեղափոխական միջոց՝ ամեն շաբաթ փոքր գումարներ վերցնելով բիզնեսի սեփականատերերից՝ պաշտպանության դիմաց, ի տարբերություն մեծ գումարների գողության, որը նրանց դուրս կբերի բիզնեսից: Այս մեթոդը փոխառվել է Black Hand Bandits-ից, և դա հանգեցրել է բանդայի շահույթի ավելացմանը: 1905 թվականին Մորելլոն ստեղծել էր Նյու Յորքում սիցիլիական հանցագործության ամենամեծ, ամենահզոր ընտանիքը և ճանաչվել էր որպես Capo di capi (շեֆերի ղեկավար) ԱՄՆ այլ քաղաքների մաֆիայի ղեկավարների կողմից, ըստ Նիկոլա Ջենտիլի:

Անկում և վերադարձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մորելոն կրկին մեղավոր է ճանաչվել կեղծիքի համար 1909 թվականին և Իգնացիո Սայետայի հետ միասին դատապարտվել է 30 տարվա ազատազրկման։ Մորելլոն պահպանեց իր պաշտոնը որպես հանցագործ ընտանիքի ղեկավար իր բանտարկության առաջին տարվա ընթացքում, որի ընթացքում նա հույս ուներ, որ վերաքննիչ դատարանում կչեղարկվի իր դատվածությունը: Նրա դիմումները անմիջապես հաջողություն չունեցան, Մորելլոն տխուր էր Նյու Յորքի ղեկավարի պաշտոնի կորստից և այն ամբողջ ազդեցությունից, որը նա մի ժամանակ ձեռք էր բերել:

Նրա եղբայր Նիկոլոն վերահսկում էր գործը մինչև 1916 թվականը, երբ Բրուքլինում նրան սպանեց Կամորայի ղեկավարը Պելեգրինո Մորանոն: Վինչենցոն որպես ղեկավար և Չիրոն՝ որպես ենթաշեֆ, ղեկավարում էին ընտանեկան բիզնեսը մինչև 1920-ական թվականները, երբ նախկին Մորելլոյի ընտանիքի կապո Ջուզեպպե Մասերիան վերահսկում էր բիզնեսը Մանհեթենում, իսկ Սալվատորե Դ'ակվիլան Բրուքլինում:

Փորձելով վերականգնել վերահսկողությունը իր կայսրության վրա՝ Մորելոն, որն այժմ հայտնի է Պիետրո անունով, իր կողքին հավաքագրեց ընտանիքի նախկին զինվոր Ռոկո Վալենտիին՝ Մասերիայի դեմ կռվելու համար^[6]։ Մասերիայի դեմ երկու անհաջող մահափորձից հետո Վալենտին, Մորելոն և Մասերիան պայմանավորվեցին հանդիպել՝ զինադադարի շուրջ բանակցելու համար: Սակայն նրանցից ոչ մեկը չներկայացավ 1922 թվականի օգոստոսին կայացած հանդիպմանը, և երբ Վալենտին փորձեց փախչել, նրան սպանեց Մասերիայի զինյալ Լակ Լուչիանոն։ Մորելոն որոշեց հաշտություն կնքել Մասերիայի հետ և շուտով դաշինք կազմեց։ Խաղաղությունը Մասերիային թույլ տվեց ամբողջությամբ վերահսկել Նյու Յորքը, Մորելլոյի հետ որպես խորհրդատու, իսկ Լուչիանոն, որպես իր գլխավոր լեյտենանտներից մեկը, ստեղծել իր սեփական բրիգադը:

Կաստելամմարեզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաստելամարյան պատերազմում Մասերիան և Մորելլոն կռվեցին Բրուքլինում տեղակայված հակառակորդ խմբի դեմ՝ Սալվատորե Մարանզանոյի և Ջոզեֆ Բոնանոյի գլխավորությամբ։ Մորելլոն, ով ուներ սպանությունների փորձ, դարձավ Մասերիայի «պատերազմի ղեկավարը» և նրա ռազմավարական խորհրդականը։

Պատերազմի առաջին զոհերից մեկը Մորելլոն էր, ով սպանվեց Ջուզեպպե Պերիանոյի հետ 1930 թվականի օգոստոսի 15-ին Արևելյան Հարլեմում^[7] կանխիկ գումար հավաքելիս։ Մարդասպանի ինքնությունը դեռևս վիճելի է։ Լուչիանոն պնդում է, որ դա Ալբերտ Անաստասիայի և Ֆրենկ Սկալիզեի դուետն էր, այնուհետև սովորական մարդասպանները, իսկ ավելի ուշ՝ Գամբինո ընտանիքի մեծ կադրերը։ Կառավարության տեղեկատու Ջո Վալաչին պնդում էր, որ մարդասպանը Չիկագոյից Բասթերն էր, որը, որոշ մարդկանց կարծիքով, հորինված էր Վալաչիի կողմից՝ թաքցնելու այն փաստը, որ նա է իրական մարդասպանը:

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիտչլի, Դեյվիդ։ Նյու Յորքի մաֆիայի կազմակերպված հանցավորության ծագումը, 1891—931։ Նյու Յորք, Ռութլեջ,2008թ։
Մայք Դաշ։ Առաջին ընտանիքը՝ ահաբեկչություն, շորթում և ամերիկյան մաֆիայի ծնունդ: Լոնդոն, Սայմոն և Շուստեր, 2009թ։
Սիֆակիս, Կարլ։ Մաֆիայի հանրագիտարան։ երկրորդ հրատարակություն, Նյու Յորք, Checkmark Books 1999թ։
Քրիտչլի, Դեյվիդ. Կազմակերպված հանցավորության ծագումը՝ Նյու Յորքի քաղաքային մաֆիա, 1891-1931 թթ։ Նյու Յորք, Ռութլեջ, 2008թ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Dash, Mike (2009). The first family: terror, extortion, revenge, murder, and the birth of the American Mafia. Old Saybrook, CT: Tantor Audio. էջեր 330–331. ISBN 978-1-4001-1364-4. OCLC 428027812. «Masseria would be accompanied by [Giuseppe] Morello, whom the Castellammarese knew as Peter Morello – 'Don Petru' – an alias he adopted since leaving prison.»
↑ Critchley p.51–54
↑ Critchley p.51–54
↑ Critchley p.51–54
↑ Hunt, Thomas (2002). «'Clutch Hand' Confusion - Mafia Boss of Bosses Giuseppe Morello». The American Mafia. Արխիվացված է օրիգինալից 23 January 2012-ին. Note: the archived link has four pages; the live version, dated 18 November 2019, only includes the first page.
↑ Mike Dash, The First Family, Simon and Schuster, 2009, pp. 330-1. «Masseria would be accompanied by [Giuseppe] Morello, whom the Castellammarese knew as Peter Morello — 'Don Petru' — an alias he adopted since leaving prison.»
↑ Hunt, Thomas (2002). «'Clutch Hand' Confusion - Mafia Boss of Bosses Giuseppe Morello». The American Mafia. Արխիվացված է օրիգինալից 23 January 2012-ին. Note: the archived link has four pages; the live version, dated 18 November 2019, only includes the first page.

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարցազրույց «Առաջին ընտանիք. ահաբեկչություն, շորթում, վրեժ, սպանություն և ամերիկյան մաֆիայի ծնունդը» գրքի հեղինակ Մայք Դաշի հետ։[1] Արխիվացված է Օգոստոս 22, 2009 Wayback Machine-ի միջոցով:
Biography of Giuseppe Morello on GangRule
The American «Mafia» — Who Was Who
Morello newspaper article
Giuseppe Morello at Mugshots.com

Նախորդող: Անհայտ	Մորելլոյի ընտանիք Բոսս	Հաջորդող: Ջո Մասերիա
Նախորդող: Վինչենցո Տերրանովա	Ջենովեսեի ընտանիքը Ենթաբոս	Հաջորդող: Լակի Լուչիանո
Նախորդող: Նոր վերնագիր	Կապո դի Տուտտի Կապի	Հաջորդող: Նիկոլո Մորելլո

[first2-1] Dash, Mike (2009). The first family: terror, extortion, revenge, murder, and the birth of the American Mafia. Old Saybrook, CT: Tantor Audio. էջեր 330–331. ISBN 978-1-4001-1364-4. OCLC 428027812. «Masseria would be accompanied by [Giuseppe] Morello, whom the Castellammarese knew as Peter Morello – 'Don Petru' – an alias he adopted since leaving prison.»

[Critchley_p.51-54-2] Critchley p.51–54

[Critchley_p.51-542-3] Critchley p.51–54

[Critchley_p.51-543-4] Critchley p.51–54

[Morello_American_Mafia-5] Hunt, Thomas (2002). «'Clutch Hand' Confusion - Mafia Boss of Bosses Giuseppe Morello». The American Mafia. Արխիվացված է օրիգինալից 23 January 2012-ին. Note: the archived link has four pages; the live version, dated 18 November 2019, only includes the first page.

[first-6] Mike Dash, The First Family, Simon and Schuster, 2009, pp. 330-1. «Masseria would be accompanied by [Giuseppe] Morello, whom the Castellammarese knew as Peter Morello — 'Don Petru' — an alias he adopted since leaving prison.»

[Morello_American_Mafia2-7] Hunt, Thomas (2002). «'Clutch Hand' Confusion - Mafia Boss of Bosses Giuseppe Morello». The American Mafia. Արխիվացված է օրիգինալից 23 January 2012-ին. Note: the archived link has four pages; the live version, dated 18 November 2019, only includes the first page.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]