Դրամական միավոր
Մետաղադրամական միավոր (դրամական միավոր) (ռուս.՝ Де́нежная едини́ца, моне́тная едини́ца), հնացած մետաղադրամային միավոր ոսկուց, արծաթից կամ պղնձից։ Այսպես, օրինակ, ԽՍՀՄ դրամական միավորները 1924-1947 թվականներին եղել են չերվոնեցը ՝ 7,74 գ մաքուր ոսկու համարժեք, իսկ ռուբլին ՝ հավասար1⁄10 չերվոնեցի։Ռուսաստանի Դաշնության դրամական միավորը ռուբլին է, որը բաղկացած է 100 կոպեկից, իսկ Ջիբրալթարի դրամական միավորը Ջիբրալթարի ֆունտն է, որը հավասար է մեկ ֆունտ ստեռլինգի ։
Դրամական միավորն օգտագործվում է ապրանքների և ծառայությունների գներն արտահայտելու, երկրի թղթադրամների անվանական արժեքները սահմանելու, դրամական հաշվարկներ կատարելու, հաշվապահական գործառնություններ իրականացնելու, արտարժույթի արժեքը (կուրսը) որոշելու համար։
Դրամական միավորի նոմինալը սովորաբար որոշվում է ազգային կենտրոնական բանկի կողմից [1], սակայն կարող է ամրագրվել պետության սահմանադրությամբ [2] կամ այլ օրենքներով։
Դրամական միավորի սահմանում
Դրամական միավորը կարող է սահմանվել որպես
- դրամական համակարգի հիմնական անվանումը [3], որն իրականացվում է բազմապատիկներով և կոտորակներով [4] [5], որոնք նշանակում են մետաղադրամների և թղթադրամների անվանումը [6] ;
- դրամավարկային և արժութային համակարգերի հիմնական տարրը, հաշվի միավորը, հաշվի չափը, դրամական նշանը (որպես փողի ներկայացման ձև կամ որպես շրջանառության մեջ մասնակցող փողի տեսակ), միավոր, որը պարունակում է թանկարժեք մետաղի օրենքով սահմանված զանգված. ( ոսկի կամ արծաթ ), արժեքի չափիչ, հաշվառման միավոր, հաշվարկների միավոր, պարզապես միավոր, որտեղ արտահայտվում են ապրանքների և ծառայությունների գները, փոխարժեքները, կատարվում են հաշվարկներ [7] [8] [9] [1] [10] [11], այլ կերպ ասած, որն ընդունված է տվյալ երկրում որպես սանդղակի գներ (օգտագործվում է ապրանքների և ծառայությունների գներն արտահայտելու համար համադրելի քանակությամբ, նույն սանդղակի վրա) [12] [13] [14] [15]
Դրամական միավորը նաև արժույթ տերմինի հիմնական իմաստներից է [16] [17] [18] [19] ։
Միջազգային դրամական միավորներ
20-րդ դարի 30-ական թվականներին սկսեցին ստեղծվել միջազգային դրամական միավորներ միջազգային հաշվարկների և վիճակագրության համար։ Օրինակ՝ Միջազգային Հաշվարկների Բանկն օգտագործել է 0,29 գրամ մաքուր ոսկի պարունակող ոսկե ֆրանկ ։ 1950-1958 թվականներին Եվրոպական վճարումների միության շրջանակներում հայտնվեց Եվրոպական վճարային միավորը (epunit անգլ.՝ EP-Unit – European Payment Unit ), ոսկու պարունակությամբ հավասար է ԱՄՆ դոլարին : Հետագայում՝ 1958-1978 թվականներին, այն փոխարինվեց եվրոպական հաշվառման միավորով (դրամական) (անգլ.՝ EUA — European Unit of Account ), իսկ 1979-1998 - Եվրոպական արժութային միավոր (ECU անգլ.՝ ECU — European Currency Unit ): ECU-ն եվրոյով փոխարինվեց 1999 թվականին [20] ։
Միջազգային դրամական միավորներն են փոխառության հատուկ իրավունքը ( SDR- ից անգլ.՝ SDR — Special Drawing Rights ), որը թողարկվում է 1970 թվականից Արժույթի միջազգային հիմնադրամի և CFA ֆրանկի կողմից, որն օգտագործվում է Կենտրոնական և Արևմտյան Աֆրիկայի շատ երկրներում [20] :
Շատ երկրներ հրաժարվում են սեփական արժույթների օգտագործումից՝ հօգուտ այլ երկրների ազգային արժույթների։Ամենահայտնի դրամական միավորներն են ԱՄՆ դոլարը (տես «Դոլարացում ») և եվրոն [1] ։
Մետաղական պարունակությամբ դրամական միավորներ
1970-ականներին տեսավ ոսկու վերջնական ապամոնետիզացումը : Այն ամբողջությամբ կորցրել է իր դրամական գործառույթները ։ Եթե մինչ այս բազմաթիվ դրամական միավորների արժեքը, ի վերջո, համապատասխանում էր թանկարժեք մետաղի այս կամ այն զանգվածին, ապա այժմ աշխարհի բոլոր երկրներն անցել են ֆիատ փողերի օգտագործմանը, որոնց մետաղի պարունակությունը հաստատված չէ [20] ։ Այնուամենայնիվ, կան մասնավոր և տեղական արժույթներ, որոնց արժեքը արտահայտվում է ոսկով: Դրանք են, օրինակ, թվային արժույթը e-gold-ը, ինչպես նաև իսլամական ոսկե դինարը և արծաթե դիրհամը: Վերջիններս, ելնելով Ղուրանում իրենց հիշատակման փաստից, հավակնում են մի քանի իսլամական պետությունների միջազգային արժութային միավորների կարգավիճակին։ Ոսկու ֆիքսված պարունակությամբ լրացուցիչ դրամական միավորի ներդրման նախագիծը՝ ոսկու ֆրանկը, առաջարկվել է Շվեյցարիայի Ազգային խորհրդի քննարկման համար 2011 թվականին, սակայն դեռ աջակցություն չի ստացել [21] ։
Հաշվարկվող դրամական միավոր
«Հաշվարկվող դրամական միավոր» («հաշվիչ միավոր») երկիմաստ տերմին է: Իր ամենաընդհանուր ձևով դա նշանակում է պայմանական (իդեալական) արժեք, որն իրական մարմնավորում չունի իրական (նշված) մետաղադրամում կամ այլ ֆիզիկական միջավայրում և օգտագործվում է միայն կանխիկ հաշիվների, անկանխիկ վճարումների կամ հաշվապահական հաշվառման համար [22] [23] [24]։Այս տերմինի զարգացում են համարվում «հաշվող մետաղադրամ» և «իդեալական մետաղադրամ» հասկացությունները, որոնք հակադրվում են իրական մետաղադրամի հետ: Բայց հաշվող մետաղադրամի համար առաջնահերթությունը դրանում պարունակվող ավելի փոքր անվանական արժեքի մետաղադրամների քանակն է, և ոչ թե դրանց ընդհանուր քաշը: Այսինքն, եթե ավելի փոքր մետաղադրամների արծաթի պարունակությունը փոխվի, հաշվող մետաղադրամը դեռ կպարունակի դրանք նույն քանակով, բայց համարժեք կլինի մաքուր արծաթի ավելի քիչ քաշի: Իդեալական մետաղադրամի համար հաստատունը թանկարժեք մետաղի զուտ քաշն է, և ոչ թե դրան համարժեք փոքր մետաղադրամների քանակը: Այսինքն՝ եթե փոքր մետաղադրամներում արծաթի պարունակությունը փոխվի, իդեալական մետաղադրամում դրա պարունակությունը չի փոխվի, այլ համարժեք կլինի ավելի մեծ թվով մանր մետաղադրամների [25] [25] [25] ։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 БРЭ, 2017, Денежная единица
- ↑ См. раздел «Денежная единица Российской Федерации»
- ↑ БЮС, 2003, Денежная единица
- ↑ СН, 1993, Денежная единица
- ↑ СН, 1993, Номинал
- ↑ НС, 1980, Номинал
- ↑ СЭС, 2005, Единица счёта
- ↑ БТС, 1998, Счётная единица
- ↑ ЭП, 2015, Денежная единица
- ↑ СЭС, 2005, Денежная единица страны
- ↑ СЭС, 2005, Денежные знаки
- ↑ НС, 1980, Денежная единица
- ↑ НС, 1980, Масштаб цен
- ↑ НС, 1980, Денежная система
- ↑ ЭБДФ, 2000, Денежная единица
- ↑ НС, 1980
- ↑ СЭС, 2005
- ↑ БСЭ, 1969—78
- ↑ ЭСБЕ, 1890—1907
- ↑ 20,0 20,1 20,2 БРЭ, 2017
- ↑ «В Швейцарии обсуждается введение золотого франка» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-01-ին. Վերցված է 2012-04-10-ին.
- ↑ БСЭ, 1949—58
- ↑ ВИД, 2015
- ↑ ФСФ, 2017
- ↑ 25,0 25,1 25,2 СН, 1993
Գրականություն
- Большая российская энциклопедия. — М.: Большая российская энциклопедия, 2017.
- Большая советская энциклопедия: В 30 т. — М.: Советская энциклопедия, 1969—78. Արխիվացված է Սեպտեմբեր 24, 2014 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1949—58.
- Финансовый словарь Финам. — 2017.
- Бетс Г., Брайндли Б., Уильямс С. и др. Бизнес. Толковый словарь. — М.: Инфра-М, 1998. Արխիվացված է Սեպտեմբեր 24, 2014 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Шорин П., Леонтьева Г., Кобрин В. Вспомогательные исторические дисциплины. — М.: Владос, 2015.
- Современный экономический словарь. — 4-е изд., перераб. и доп.. — М.: ИНФРА-М, 2005.
- Нумизматический словарь / [Автор: Зварич В.В.]. — 4-е изд.. — Львов: Высшая школа, 1980.
- Словарь нумизмата / [Авторы: Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В.] / Пер. с нем. М. Г. Арсеньевой / Отв. ред. В. М. Потин. — 2-е изд., перераб. и доп.. — М.: Радио и связь, 1993. — ISBN 5-256-00317-8
- Энциклопедия права. — 2015.
- Большой юридический словарь. — М: Инфра-М, 2003.
- Энциклопедия банковского дела и финансов. — М, 2000.
- Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона. — СПб.: Семёновская типолитография (И. А. Ефрона), 1890—1907.