Ջրանիշ
Ենթակատեգորիա | sign of authenticity, mark | |
---|---|---|
Մասն է | signature | |
Կիրառությունը | Վավերացում, documenting | |
Պատճառ | variance (land use) |
Ջրանիշ, նույնականացնող պատկեր կամ նախշ թղթի վրա, որը երևում է որպես լույսի ու ստվերի տարբեր երանգներ, երբ դիտվում է փոխանցվող լույսով (կամ երբ դիտվում է արտացոլված լույսով, մուգ ֆոնի վրա), պայմանավորված է թղթի հաստության կամ խտության տատանումներով[1]։ Փոստային նամականիշերի, արժույթի և պետական այլ փաստաթղթերի վրա ջրանիշերն օգտագործվել են կեղծարարությունը կանխելու համար: Թղթի վրա ջրանիշեր ստեղծելու երկու հիմնական եղանակ կա. dandy roll գործընթացը և գլանաձև կաղապարի ավելի բարդ գործընթացը:
Ջրանիշերը մեծապես տարբերվում են իրենց տեսանելիությամբ.որոշները ակնհայտ են պատահական ստուգման ժամանակ, մյուսները որոշակի ուսումնասիրություն են պահանջում: Մշակվել են տարբեր օժանդակ միջոցներ, ինչպիսիք են ջրանիշի հեղուկը, որը թրջում է թուղթը՝ չվնասելով այն։ Ջրանիշը շատ օգտակար է թղթի հետազոտության մեջ, քանի որ այն կարող է օգտագործվել փաստաթղթերի և արվեստի գործերի ժամանակագրության, չափերի, գործարանային ապրանքանիշերի և տեղանքների նույնականացման և թղթի որակը որոշելու համար: Ջրանիշ եզրը օգտագործվում է նաև համակարգչային տպագրված արտադրանքի համար՝ ծրագրի չլիցենզավորված փորձնական տարբերակից արդյունքը նույնականացնելու նպատակով: Մեկ այլ դեպքում նույնականացման կոդերը կարող են կոդավորվել որպես թվային ջրանիշ երաժշտության, տեսանյութի, նկարի կամ այլ ֆայլի համար:
Պատմություն
Ջրանիշերը առաջին անգամ ներդրվել են Իտալիայի Ֆաբրիանո քաղաքում 1282 թվականին[2]: Այն ժամանակ ջրանիշերը ստեղծվել են՝ փոխելով թղթի հաստությունը արտադրության գործընթացի այն փուլում, երբ այն դեռ թաց էր:
Գործընթացներ
Dandy roll գործընթաց
Ավանդաբար ջրանիշը պատրաստվել է արտադրության ընթացքում թղթի վրա ջրով ծածկված մետաղական դրոշմակնիք տպելով: 1826 թվականին Ջոն Մարշալի կողմից գյուտը հեղափոխեց և արտադրողների համար հեշտացրեց թղթի ջրանիշի գործընթացը։
Dandy roll-ը թեթև գլան է, որը ծածկված է դաջված նախշով: Թույլ գծերը կատարվում են դրված լարերով, որոնք զուգահեռ են անցնում դանդի գլանափաթեթի առանցքին, իսկ թավ գծերը կատարվում են շղթայական լարերով, որոնք անցնում են շրջագծի շուրջ՝ լարերը գլանափաթեթին դրսից ամրացնելու համար: Քանի որ շղթայական լարերը գտնվում են դրված լարերի արտաքին մասում, դրանք ավելի մեծ ազդեցություն են ունենում միջուկի վրա, հետևաբար նրանց ավելի ցայտունտեսք ունեն, քան դրված մետաղալարերը:
Այս դաջվածքը փոխանցվում է ցելյուլոզայի մանրաթելերին՝ սեղմելով և նվազեցնելով դրանց հաստությունը այդ հատվածում։ Քանի որ էջի նախշավոր հատվածն ավելի բարակ է, այն ավելի շատ լույս է փոխանցում և, հետևաբար, ավելի բաց տեսք ունի, քան շրջապատող թուղթը: Եթե այս տողերը հստակ են և զուգահեռ, կամ կա ջրանիշ, ապա թուղթը կոչվում է վերժե թուղթ (սպիտակ կամ գունավոր թուղթ՝ հաճախակի շերտերի ընդգծված ցանցով, որը տեսանելի է լույսի ներքո) : Եթե գծերը հայտնվում են ցանցի տեսքով կամ աննկատ, և/կամ ջրանիշ չկա, ապա այն կոչվում է հյուսված թուղթ։ Այս մեթոդը կոչվում է գծային ջրանիշեր:
Գլանաձև կաղապարի գործընթաց
Ջրանիշի մեկ այլ տեսակ կոչվում է գլանաձև ջրանիշ: Սա ստվերավորված ջրանիշ է, որն առաջին անգամ օգտագործվել է 1848 թվականին, որն իր մեջ ներառում է երանգային խորություն և ստեղծում է գորշ գույնի պատկեր: Գլանափաթեթի համար մետաղալարով ծածկույթ օգտագործելու փոխարեն, ստվերավորված ջրանիշը ստեղծվում է գլանի սեփական մակերեսի ռելիեֆի տարածքներով: Չորանալուց հետո թուղթը կարող է նորից գլորվել՝ հավասար հաստությամբ, բայց տարբեր խտությամբ ջրանիշ ստանալու համար: Ստացված ջրանիշը շատ ավելի պարզ և մանրամասն է, քան Dandy Roll պրոցեսի ժամանակ արվածները, և որպես այդպիսին՝ Cylinder Mold Watermark Paper-ը ջրանիշով թղթի նախընտրելի տեսակ է թղթադրամների, անձնագրերի, վարորդական իրավունքի վկայականի և այլ փաստաթղթերի համար, որտեղ այն կեղծիքի դեմ պայքարի կարևոր միջոց է։
Թղթադրամների ջրանիշ
Թղթադրամների ջրանիշը ըստ տեղակայաման կարող է լինել․
- ընդհանուր և զբաղեցնել թղթադրամի ամբողջ դաշտը.
- շերտագիծ, այսինքն, բազմիցս կրկնվող պատկերով շերտ;
- տեղային՝ թղթադրամի որոշակի տարածքում:
Ընդհանուր ֆոնի համեմատ պատկերի բնույթից՝ դրանք բաժանվում են[3]:.
- պարզ, ավելի թեթև կամ մուգ;
- երկերանգ, երկու տեսակի տարածքներով, ինչպես ավելի բաց, այնպես էլ ավելի մուգ, քան ընդհանուր ֆոնը;
- բազմաերանգ, աննկատ անցում ավելի մուգ ընդհանուր ֆոնից ավելի բաց տարածքներ, ինչը ստեղծում է «կիսատոն» նախշ:
Կան նաև ջրանիշների այնպիսի տեսակներ, ինչպիսիք են ֆիլիգրան, միագույն տիպի Cornerstone®/Edgestone®, պիքսելային, QR կոդի կամ շտրիխ կոդի տեսքով, ինչպես նաև համակցված[4]։
Փոստային նամականիշերի վրա
Ֆիլատելիայում ջրանիշը նամականիշի հիմնական հատկանիշն է, ներկայացնում է սովորական և հազվագյուտ նամականիշի տարբերությունը: Կոլեկցիոներները, որոնք հանդիպում են երկու նույնական նամականիշերի՝ տարբեր ջրանիշերով, համարում են յուրաքանչյուր նամականիշ որպես առանձին ճանաչելի թողարկում[5]: Նամականիշի «դասական» ջրանիշը փոքր թագ կամ ազգային այլ խորհրդանիշ է, որը հայտնվում է կամ մեկ անգամ յուրաքանչյուր նամականիշի վրա կամ շարունակական օրինակով: Ջրանիշերը 19-րդ և 20-րդ դարերի սկզբին նամականիշների վրա գրեթե համընդհանուր էին, բայց հիմնականում դուրս են եկել կիրառությունից, թեև որոշ երկրներ շարունակում են օգտագործել դրանք[6]:
Դաջվածքի որոշ տեսակներ, ինչպես Շվեյցարիայի վաղ նամականիշերի «խաչը ձվածիրի վրա», հիշեցնում է ջրանիշը, քանի որ թուղթն ավելի բարակ է, բայց կարող է տարբերվել ավելի սուր եզրերով: Նամականիշի թղթի ջրանիշները ցույց են տալիս նաև տարբեր ձևավորումներ, տառեր, թվեր և պատկերային տարրեր:
Նամականիշի ջրանիշը դուրս բերելու գործընթացը բավականին պարզ է: Երբեմն դրոշմակնիքի թղթի ջրանիշը կարելի է տեսնել՝ նայելով դրոշմակնիքի չտպված հետևի կողմին: Ավելի հաճախ կոլեկցիոները պետք է օգտագործի մի քանի հիմնական տարրեր ջրանիշը հստակ տեսնելու համար[6]։
Դեղին և նարնջագույն գույներով տպագրված նամականիշերի ջրանիշները հատկապես դժվար տեսանելի են: Մի քանի մեխանիկական սարքեր օգտագործվում են նաև կոլեկցիոներների կողմից՝ դրոշմակնիքների վրա ջրանիշերը հայտնաբերելու համար, ինչպիսիք են Morley-Bright ջրանիշի դետեկտորը և ավելի թանկ Safe Signoscope-ը: Նման սարքերը կարող են շատ օգտակար լինել, քանի որ դրանք կարող են օգտագործվել առանց ջրանիշի հեղուկի կիրառման:
Գրականություն
- Buxton, B.H. The Buxton Encyclopedia of Watermarks. Tappan, N.Y.: Buxton Stamp Co., 1977 114p.
- Felix, Ervin J. The Stamp Collector's Guidebook of Worldwide Watermarks and Perforations, from 1840 to date. Racine, WI.: Whitman Publishing Co., 1966 256p.
- Repeta, Louis E. Watermarks In Postage Stamp Paper: a comprehensive look at a key stamp element. Reprinted in 1999 from The American Philatelist (February 1987). 27p.
- Авдошин В. В. Водяные знаки: изготовление, разновидности, способы имитации // Определение подлинности и платёжеспособности денежных знаков / В. В. Авдошин. — 4-е изд., испр. и доп.. — М.: ИнтерКрим-пресс, 2017. — С. 16—20. — 216 с. — ISBN 978-5-9286-0168-3
- Водяной знак / Н. М. Бокарева // Вешин — Газли. — М. : Советская энциклопедия, 1971. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 5). Արխիվացված 2017-10-06 WebCite
Արտաքին հղումներ
- WZMA - Watermarks of the Middle Ages
- Briquet online (in French)
- Piccard online (English)
- Watermark Database of the Dutch University Institute for Art History
- Bernstein - The Memory of Paper, Portal to 50 Watermark Databases
- Watermarks 1850-date
- Finding Watermarks on Stamps: Hobbizine article
- Thomas L. Gravell Watermark Archive
- Thomas Gravell watermark collection, Special Collections, University of Delaware Library, Newark, Delaware.
- Archive of Papers and Watermarks in Greek Manuscripts
- «Водяной знак; Водяной знак изготовителя бумаги; Водяные знаки на полях». Русско-английский толковый словарь филателистических терминов — В. Юный филателист. Белпочта. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-14-ին. Վերցված է 2009-10-20-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - «Знак сплошной водяной». Русско-английский толковый словарь филателистических терминов — З. Юный филателист. Белпочта. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-09-ին. Վերցված է 2009-10-20-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - «Листовой водяной знак». Русско-английский толковый словарь филателистических терминов — Л. Юный филателист. Белпочта. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-09-ին. Վերցված է 2009-10-21-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - «Одиночный водяной знак». Русско-английский толковый словарь филателистических терминов — О. Юный филателист. Белпочта. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-09-ին. Վերցված է 2009-10-21-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - «Перевёрнутый водяной знак». Русско-английский толковый словарь филателистических терминов — П. Юный филателист. Белпочта. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-13-ին. Վերցված է 2009-10-21-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - «Фотографии водяных знаков Почтовой службы США». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-19-ին.(անգլ.)
- «Печатный водяной знак». Русско-английский толковый словарь филателистических терминов — П. Юный филателист. Белпочта. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-13-ին. Վերցված է 2009-10-21-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջրանիշ» հոդվածին։ |
|
Ծանոթագրություններ
- ↑ Biermann, Christopher J. (1996). «7». Handbook of Pulping and Papermaking (2 ed.). San Diego, California, USA: Academic Press. էջ 171. ISBN 0-12-097362-6.
- ↑ Meggs, Philip B. (1998). A History of Graphic Design (Third ed.). John Wiley & Sons, Inc. էջ 58. ISBN 978-0-471-29198-5.
- ↑ Авдошин, 2017, Разновидности водяных знаков.
- ↑ Авдошин, 2017, Разновидности водяных знаков, էջ 16—17
- ↑ «Miller, Rick; Stamp identification often lurks in watermark in Linns.com Refresher Course section».
- ↑ 6,0 6,1 «Baadke, Michael; How to identify a stamp by its watermark in Linns.com Refresher Course section».