Շետաբ բանկային համակարգ

Շետաբ (պարս.՝ شتاب), պաշտոնապես Միջբանկային տեղեկատվության փոխանցման ցանց ( պարս.՝ شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی), Իրանում օգտագործվող էլեկտրոնային բանկային մաքսազերծման և ավտոմատացված վճարումների համակարգ է: Համակարգը ներդրվել է 2002 թվականին՝ նպատակ ունենալով ստեղծել միասնական ողնաշար Իրանի բանկային համակարգի համար՝ բանկոմատով, EFTPOS-ով և այլ քարտերով գործարքներ իրականացնելու համար:

Մինչև դրա ներդրումը, իրանական որոշ բանկեր թողարկում էին քարտեր, որոնք աշխատում էին միայն թողարկող բանկերի բանկոմատների և POS մեքենաների վրա: Շետաբի ներդրումից ի վեր բոլոր բանկերը պետք է հավատարիմ մնան դրա չափանիշներին և կարողանան միանալ դրան: Ավելին, թողարկված բոլոր կրեդիտային կամ դեբետային քարտերը պետք է համատեղելի լինեն Շետաբի հետ: 2017 թվականի վերջի դրությամբ Շետաբ համակարգին միացված է եղել 54300 բանկոմատ^[1]։

Պատմություն

Շետաբը ներդրվել է 2002 թվականին, և այժմ Իրանի բոլոր քարտեր թողարկող բանկերը պարտավոր են միանալ համակարգին^[2]:

2005 թվականին կառավարությունը Իրանի Կենտրոնական բանկին և իրանական բանկերին, հիմնականում պետական սեփականություն հանդիսացող, պարտավորեցրել է մինչև 2005 թվականի մարտը ստեղծել բոլոր անհրաժեշտ ենթակառուցվածքները (կարգավորիչ, ապարատային, ծրագրային ապահովում) Իրանում էլեկտրոնային փողերը ամբողջությամբ գործարկելու համար: Թեև այս պլանը դեռ ամբողջությամբ չի իրականացվել, տեղական դեբետային/վարկային քարտերն այժմ սովորական են և վերացրել են էլեկտրոնային առևտրի (ազգային մասշտաբով) աճի հիմնական խոչընդոտը, ինչպես նաև էլեկտրոնային կառավարման նախաձեռնությունների ամբողջական կիրառումը^[3]: Մինչև 2010 թվականը ակնկալվում է, որ կթողարկվի 12 միլիոն քարտ, որոնք բոլորն աշխատում են Շետաբ համակարգով^[4]։

Գյուղատնտեսական բանկը (Քեշավարզի բանկ) առաջին իրանական բանկն էր, որը միացել է Շետաբ համակարգին^[5]:

2007 թվականին, նախքան Իրանի դեմ նոր պատժամիջոցների սահմանումը, Tetra-Tech ՏՏ ընկերությունը հայտարարել է, որ Visa-ի և Mastercard-ի օգտագործումն այժմ հնարավոր է առցանց վաճառքի և Իրանի էլեկտրոնային քարտերի տերմինալներում, առևտրի կենտրոններում, հյուրանոցներում, ռեստորաններում և տուրիստական գործակալություններում իրանցիների և օտարերկրյա զբոսաշրջիկների համար^[6]։ Իրանի էլեկտրոնային առևտուրը մինչև 2009 թվականի մարտը հասնել է 10,000 միլիարդ ռիալի (1 միլիարդ ԱՄՆ դոլար)^[7]։

Կապակցում

2005թ. մարտին պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել Իրանի Կենտրոնական բանկի և Բահրեյնի բանկոմատների ցանցի՝ Benefit-ի, ինչպես նաև Արաբական Միացյալ Էմիրությունների UAES-ի միջև՝ իրենց համակարգերը Շետաբի ցանցին միացնելու վերաբերյալ:
2005 թվականի հոկտեմբերին Իրանը և Չինաստանը կապել են իրենց բանկային համակարգերը^[8]:
2006թ. հուլիսին Շետաբ համակարգը միացվել է Քաթարի բանկոմատների ցանցին (NAPS)^[9]:
2008թ. մայիսին Իրանի ավտոմատացված բանկոմատների ցանցը միացվել է Բահրեյնի, Քաթարի և Քուվեյթի ցանցերին, ինչը հնարավորություն է տալիս հաճախորդներին անմիջականորեն մուտք ունենալ դեպի իրենց հաշիվները Իրանից և արաբական երկրներից^[10]:
2016 թվականի դեկտեմբերին նախատեսվում էր կարճաժամկետ կապ հաստատել ճապոնական JCB-ի և Չինաստանի UnionPayի, և երկարաժամկետ կտրվածքով Visa-ին և Mastercard-ի հետ^[11]:

Անդամներ

2020 թվականի դրությամբ իրանական գրեթե բոլոր բանկերը և Կատարի, Քուվեյթի և Բահրեյնի որոշ միջազգային բանկերը Շետաբ համակարգի անդամ են, հետևյալ հերթականությամբ^[12]^[13].

Ազդեցություն

2006 թվականի դրությամբ Իրանը դեռևս շատ փողի վրա հիմնված հասարակություն էր: Ակնկալվում է, որ միասնական մաքսազերծման համակարգը, ինչպիսին է Շետաբը, կապահովի զգալիորեն ավելի մեծ արդյունավետություն, կնվազեցնի հանցավորությունը, կնվազեցնի փողի տպագրության ծախսերը և կբարելավի հարկերի հավաքագրումը, ի թիվս այլ առավելությունների^[14]: Ակնկալվում է նաև, որ այն կբարելավի այն քաղաքացիների կյանքի որակը, որոնցից, երբ համակարգը լիովին գործարկվի, այլևս չի պահանջվի զգալի ժամանակ ծախսել անձամբ կազմակերպելու համար և, հետևաբար, կկարողանան գործողություններ իրականացնել անմիջապես հեռախոսով կամ համացանցի միջոցով^[14]։ Համակարգի ազդեցությունն արդեն զգացվում է, քանի որ կորպորացիաները հիմնում են էլեկտրոնային առևտուր, մատակարարման ցանցեր, առցանց բանկային և մանրածախ առևտրի համակարգեր^[15]^[16]:

Տես նաև

Իրանական ռիալ

Ծանոթագրություններ

↑ «Number of active ATMs in Iran». Վերցված է 2018-05-29-ին.
↑ «Payment Systems in the I.R.Iran». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-03-13-ին. Վերցված է 2006-07-30-ին.
↑ «Information and communications technology (ICT) to Iran - for Australian exporters - Austrade». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-07-27-ին. Վերցված է 2009-05-09-ին.
↑ Iran Daily - Economic Focus - 10/27/05 Արխիվացված 2006-04-27 Wayback Machine
↑ Agri bank - About Us Արխիվացված 2006-10-06 Wayback Machine
↑ «VISA and MasterCard usage possible in Iran». payvand.com. 2007-02-13. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-14-ին. Վերցված է 2018-03-14-ին.
↑ IRNA: Iran's e-commerce to reach rls10,000b Արխիվացված 2009-08-15 Wayback Machine Retrieved December 3, 2008
↑ Iran’s SHETAB system to be connected to Chinese banks Արխիվացված 2011-05-24 Wayback Machine
↑ «Archived copy» (PDF). www.qcb.gov.qa. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 6 October 2007-ին. Վերցված է 30 June 2022-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
↑ Iran Daily - Domestic Economy - 05/31/08
↑ «Iranian Bank Cards' Int'l Linkup by March». Financial Tribune (ամերիկյան անգլերեն). 2016-12-18. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-14-ին. Վերցված է 2018-03-14-ին.
↑ «Number of active ATMs in Iran». Վերցված է 2018-05-29-ին.
↑ «Agri bank - MehrCard». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-01-05-ին. Վերցված է 2010-03-08-ին.
↑ ^14,0 ^14,1 Iran Daily - Economic Focus - 10/27/05 Արխիվացված 2006-04-27 Wayback Machine
↑ «Find Local Contractors | Home Remodeling Contractors on Ecnext». goliath.ecnext.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018-03-14-ին.
↑ Iran Daily Արխիվացված 2006-05-17 Wayback Machine

Արտաքին հղումներ

Annual Reviews - Reports by the Central Bank of Iran, including Shetab and electronic banking statistics.
Iran-Daily: Banking Reforms (Press article)

[autogenerated1-1] «Number of active ATMs in Iran». Վերցված է 2018-05-29-ին.

[2] «Payment Systems in the I.R.Iran». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-03-13-ին. Վերցված է 2006-07-30-ին.

[3] «Information and communications technology (ICT) to Iran - for Australian exporters - Austrade». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-07-27-ին. Վերցված է 2009-05-09-ին.

[autogenerated2-4] Iran Daily - Economic Focus - 10/27/05 Արխիվացված 2006-04-27 Wayback Machine

[5] Agri bank - About Us Արխիվացված 2006-10-06 Wayback Machine

[6] «VISA and MasterCard usage possible in Iran». payvand.com. 2007-02-13. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-14-ին. Վերցված է 2018-03-14-ին.

[7] IRNA: Iran's e-commerce to reach rls10,000b Արխիվացված 2009-08-15 Wayback Machine Retrieved December 3, 2008

[8] Iran’s SHETAB system to be connected to Chinese banks Արխիվացված 2011-05-24 Wayback Machine

[9] «Archived copy» (PDF). www.qcb.gov.qa. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 6 October 2007-ին. Վերցված է 30 June 2022-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)

[10] Iran Daily - Domestic Economy - 05/31/08

[11] «Iranian Bank Cards' Int'l Linkup by March». Financial Tribune (ամերիկյան անգլերեն). 2016-12-18. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-14-ին. Վերցված է 2018-03-14-ին.

[autogenerated12-12] «Number of active ATMs in Iran». Վերցված է 2018-05-29-ին.

[13] «Agri bank - MehrCard». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-01-05-ին. Վերցված է 2010-03-08-ին.

[autogenerated22-14] 14,0 ^14,1 Iran Daily - Economic Focus - 10/27/05 Արխիվացված 2006-04-27 Wayback Machine

[15] «Find Local Contractors | Home Remodeling Contractors on Ecnext». goliath.ecnext.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018-03-14-ին.

[16] Iran Daily Արխիվացված 2006-05-17 Wayback Machine

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]