«Հայելի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «frame|right|Ծաղկամանի պատկերը հայելու մեջ '''Հայելի''', ողորկ մակերևույթով մարմին, որը, ան...»: |
չ clean up, փոխարինվեց: ր: → ր։ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:Mirror.jpg|frame|right|Ծաղկամանի պատկերը հայելու մեջ]] |
[[Պատկեր:Mirror.jpg|frame|right|Ծաղկամանի պատկերը հայելու մեջ]] |
||
'''Հայելի''', ողորկ մակերևույթով մարմին, որը, անդրադարձնելով լուսային ճառագայթները, ստեղծում է առարկաների (այդ թվում նաև լույսի աղբյուրի) [[օպտիկա]]կան պատկերը։ |
'''Հայելի''', ողորկ մակերևույթով մարմին, որը, անդրադարձնելով լուսային ճառագայթները, ստեղծում է առարկաների (այդ թվում նաև լույսի աղբյուրի) [[օպտիկա]]կան պատկերը։ |
||
==Պատմություն== |
==Պատմություն== |
||
[[Մետաղե հայելիներ]]ի ([[բրոնզ]]ից կամ [[արծաթ]]ից) կիրառության մասին առաջին տեղեկությունները վերաբերում են մ. թ. ա. 3-րդ հազարամյակին։ [[Բրոնզի դար]]ում հայելիները առավելապես հայտնի է եղել [[Հին Արևելք]]ի երկրներում, իսկ [[երկաթի դար]]ում ստացել է ավհլի լայն տարածում։ [[Անագ]]ի կամ [[կապար]]ի տակդիրով ապակե հայելիները երևան են եկել [[Հին Հռոմ|հռոմեացիների]] մոտ մ. թ. 1-ին դարում։ |
[[Մետաղե հայելիներ]]ի ([[բրոնզ]]ից կամ [[արծաթ]]ից) կիրառության մասին առաջին տեղեկությունները վերաբերում են մ. թ. ա. 3-րդ հազարամյակին։ [[Բրոնզի դար]]ում հայելիները առավելապես հայտնի է եղել [[Հին Արևելք]]ի երկրներում, իսկ [[երկաթի դար]]ում ստացել է ավհլի լայն տարածում։ [[Անագ]]ի կամ [[կապար]]ի տակդիրով ապակե հայելիները երևան են եկել [[Հին Հռոմ|հռոմեացիների]] մոտ մ. թ. 1-ին դարում։ |
||
[[Միջին դարեր]]ի սկզբում դրանք անհետացել են, ապա նորից հայտնվել միայն [[13-րդ դար]]ում։ [[16-րդ դար]]ում ստեղծվել է անագի [[ամալգամ]]ով երեսպատված ապակե հայելի։ |
[[Միջին դարեր]]ի սկզբում դրանք անհետացել են, ապա նորից հայտնվել միայն [[13-րդ դար]]ում։ [[16-րդ դար]]ում ստեղծվել է անագի [[ամալգամ]]ով երեսպատված ապակե հայելի։ |
||
17-րդ դարից սկսած պատրաստել են նրբագեղ շրջանակներով երիզված տարբեր տեսակի ու չափի հայելիներ, որոնք հիմնականում օգտագործվել են իբրև զարդարանքի առարկա։ |
17-րդ դարից սկսած պատրաստել են նրբագեղ շրջանակներով երիզված տարբեր տեսակի ու չափի հայելիներ, որոնք հիմնականում օգտագործվել են իբրև զարդարանքի առարկա։ |
||
==Կիրառում== |
==Կիրառում== |
||
Գիտության և տեխնիկայի տարբեր բնագավառներում օգտագործվող ժամանակակից հայելիները լինում են ''հարթ'', ''գոգավոր'' և ''ուռուցիկ''։ Հարթ հայելին օպտիկական միակ համակարգն է, որ տալիս է [[աբեռացիա]]յից զուրկ կեղծ |
Գիտության և տեխնիկայի տարբեր բնագավառներում օգտագործվող ժամանակակից հայելիները լինում են ''հարթ'', ''գոգավոր'' և ''ուռուցիկ''։ Հարթ հայելին օպտիկական միակ համակարգն է, որ տալիս է [[աբեռացիա]]յից զուրկ կեղծ պատկեր։ Գոգավոր և ուռուցիկ հայելիները, որոնց անդրադարձնող մակերևույթը կարող է լինել գնդային, պարաբոլային, գլանային և այլն, օժտված են աբեռացիայի բոլոր տեսակներով, բացի գունայինից։ Հայելու մակերևույթի հղկման ճշտությունը կախված է օգտագործման նպատակից, օրինակ, [[աստղագիտություն|աստղագիտական]] և [[սպեկտր]]ային որոշ սարքերում անհարթությունների չափերը չպետք է գերազանցեն [[լուսային ալիք]]ի երկարության 1/10-ը։ |
||
Օպտիկայում հատուկ նպատակներով օգտագործում են այնպիսի հայելիներ, որոնց անդրադարձման գործակիցն ունի ընտրական հատկություն, այսինքն՝ կախված է ալիքի երկարությունից։ Այդ հայելիներն ստացվում են հիմնականում ապակու լավ ողորկած մակերևույթի վրա բազմաշերտ [[դիէլեկտրիկ]] ծածկույթ նստեցնելու եղանակով։ Շերտերի հաստությունների և բեկման ցուցիչների համապատասխան ընտրության դեպքում տարբեր երկարության ալիքների համար ստացվում են անդրադարձման տարբեր գործակիցներ։ |
Օպտիկայում հատուկ նպատակներով օգտագործում են այնպիսի հայելիներ, որոնց անդրադարձման գործակիցն ունի ընտրական հատկություն, այսինքն՝ կախված է ալիքի երկարությունից։ Այդ հայելիներն ստացվում են հիմնականում ապակու լավ ողորկած մակերևույթի վրա բազմաշերտ [[դիէլեկտրիկ]] ծածկույթ նստեցնելու եղանակով։ Շերտերի հաստությունների և բեկման ցուցիչների համապատասխան ընտրության դեպքում տարբեր երկարության ալիքների համար ստացվում են անդրադարձման տարբեր գործակիցներ։ |
||
Տող 25. | Տող 25. | ||
* [http://www.glasswebsite.com/video/mirror.asp How Mirrors Are Made (video)], Glass Association of North America (GANA) |
* [http://www.glasswebsite.com/video/mirror.asp How Mirrors Are Made (video)], Glass Association of North America (GANA) |
||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
||
[[Կատեգորիա:Հայելիներ]] |
[[Կատեգորիա:Հայելիներ]] |
||
[[Կատեգորիա:Երկրաչափական օպտիկա]] |
[[Կատեգորիա:Երկրաչափական օպտիկա]] |
14:10, 31 Հուլիսի 2016-ի տարբերակ
Հայելի, ողորկ մակերևույթով մարմին, որը, անդրադարձնելով լուսային ճառագայթները, ստեղծում է առարկաների (այդ թվում նաև լույսի աղբյուրի) օպտիկական պատկերը։
Պատմություն
Մետաղե հայելիների (բրոնզից կամ արծաթից) կիրառության մասին առաջին տեղեկությունները վերաբերում են մ. թ. ա. 3-րդ հազարամյակին։ Բրոնզի դարում հայելիները առավելապես հայտնի է եղել Հին Արևելքի երկրներում, իսկ երկաթի դարում ստացել է ավհլի լայն տարածում։ Անագի կամ կապարի տակդիրով ապակե հայելիները երևան են եկել հռոմեացիների մոտ մ. թ. 1-ին դարում։
Միջին դարերի սկզբում դրանք անհետացել են, ապա նորից հայտնվել միայն 13-րդ դարում։ 16-րդ դարում ստեղծվել է անագի ամալգամով երեսպատված ապակե հայելի։
17-րդ դարից սկսած պատրաստել են նրբագեղ շրջանակներով երիզված տարբեր տեսակի ու չափի հայելիներ, որոնք հիմնականում օգտագործվել են իբրև զարդարանքի առարկա։
Կիրառում
Գիտության և տեխնիկայի տարբեր բնագավառներում օգտագործվող ժամանակակից հայելիները լինում են հարթ, գոգավոր և ուռուցիկ։ Հարթ հայելին օպտիկական միակ համակարգն է, որ տալիս է աբեռացիայից զուրկ կեղծ պատկեր։ Գոգավոր և ուռուցիկ հայելիները, որոնց անդրադարձնող մակերևույթը կարող է լինել գնդային, պարաբոլային, գլանային և այլն, օժտված են աբեռացիայի բոլոր տեսակներով, բացի գունայինից։ Հայելու մակերևույթի հղկման ճշտությունը կախված է օգտագործման նպատակից, օրինակ, աստղագիտական և սպեկտրային որոշ սարքերում անհարթությունների չափերը չպետք է գերազանցեն լուսային ալիքի երկարության 1/10-ը։
Օպտիկայում հատուկ նպատակներով օգտագործում են այնպիսի հայելիներ, որոնց անդրադարձման գործակիցն ունի ընտրական հատկություն, այսինքն՝ կախված է ալիքի երկարությունից։ Այդ հայելիներն ստացվում են հիմնականում ապակու լավ ողորկած մակերևույթի վրա բազմաշերտ դիէլեկտրիկ ծածկույթ նստեցնելու եղանակով։ Շերտերի հաստությունների և բեկման ցուցիչների համապատասխան ընտրության դեպքում տարբեր երկարության ալիքների համար ստացվում են անդրադարձման տարբեր գործակիցներ։
Հայելիների և ոսպնյակների զուգակցումից ստացվում է հայելա–ոսպնյակային համակարգերի լայն խումբ։ Այդպիսի համակարգերը կիրառվում են աստղագիտական, լուսանկարչական սարքերում։
Արտաքին հղումներ
Տես՝ Հայելի Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս |
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հայելի կատեգորիայում։ |
- Mirror Manufacturing and Composition, Mirrorlink
- Video of Mirror Making ՅուԹյուբում
- The Mirror: A History by Sabine Melchior-Bonnet at Google Books
- How Mirrors Are Made (video), Glass Association of North America (GANA)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |