«Աբրահամ Գյուլխանդանյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Էջմիածին քաղաքում ծնվածներ ՀոթՔաթ գործիքով |
ավելացվեց Կատեգորիա:Փարիզ քաղաքում մահացածներ ՀոթՔաթ գործիքով |
||
Տող 28. | Տող 28. | ||
[[Կատեգորիա:ՀՅԴ անդամներ]] |
[[Կատեգորիա:ՀՅԴ անդամներ]] |
||
[[Կատեգորիա:Էջմիածին քաղաքում ծնվածներ]] |
[[Կատեգորիա:Էջմիածին քաղաքում ծնվածներ]] |
||
[[Կատեգորիա:Փարիզ քաղաքում մահացածներ]] |
20:19, 21 Նոյեմբերի 2014-ի տարբերակ
Աբրահամ Գյուլխանդանյան (1875, Վաղարշապատ - 1946, Փարիզ), հասարակական, քաղաքական գործիչ։ ՀՀԴ կուսակցության անդամ։
Ավարտել է էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանը, 1914 թվականին՝ Յարոսլավլի Դեմիդովյան բարձրագույն վարժարանի իրավաբանական բաժինը։ 1898 թվականից զբաղվել է Բաքվի նավթաշրջանի հայ բնակչության ազգային և սոցիալական պայքարը կազմակերպելու գործով։ 1905-1906 թթ․ հայ-թաթարական ընդհարումների ժամանակ մասնակցել է մարտերին, կազմակերպել Գանձակի հայության ինքնապաշտպանությունը։
1910 թվականին ցարական իշխանությունները Գյուլխանդանյանին ձերբակալել են և բանտարկել (մինչև 1912 թվականը)։ 1913 թվականին մտել է ազգային բյուրոյի կողմից Թուրքահայաստանում բարենորոգումներ անցկացնելու գործին օժանդակող պատասխանատու մարմնի մեջ։ 1916 թվականից՝ Բաքվի Հայոց ազգային խորհրդի նախագահ։ 1918 թվականին (Ռոստոմի հետ) մասնակցել է Բաքվի հայության դիմադրության կազմակերպմանը։
1919 թվականի հունիսին Գյուլխանդանյանը ընտրվել է Հայաստանի Հանրապետության խորհրդարանի անդամ, եղել ներքին գործերի և արդարադատության, 1920 թվականին՝ ելևմտական նախարար։ 1920 թվականի դեկտեմբերի 2ին Ալեքսանդր Խատիսյանի հետ ստորագրել է Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը։ Խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո անցել է Թիֆլիս, Կ. Պոլիս, ապա հաստատվել Ֆրանսիայում։ Փարիզում զբաղվել է դաշնակցության դիվանում պահվող ավելի քան 100 հազար վավերագրերի ու փաստաթղթերի կարգավորմամբ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին, Փարիզը գերմանացիներից ազատագրելուց հետո, ֆրանսիացի կոմունիստների պահանջով որդու հետ ձերբակալվել է, բանտարկվել (1944 թվականի հոկտեմբեր - 1945 թվականի սեպտեմբեր)։
Մեծ է Գյուլխանդանյանի վաստակը հայ հեղափոխական, ազգային-ազատագրական շարժման ղեկավարման և անկախ Հայաստանի պետական կյանքի կազմակերպման գործում։
Երկեր
- Հայ-թաթարական ընդհարումները, Փարիզ, 1933։
- Ազգային շարժումների դրդապատճառները XIXդ., Փարիզ, 1939։
- Հեղափոխական հայուհիներ, Փարիզ, 1939։
Գրականություն
- Լազյան Գ., Դեմքեր հայ ազատագրական շարժումեն, Կահիրե, 1949։
Ծանոթագրություններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ |