Սովորական ոսպնուկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սովորական ոսպնուկ
Dziwonia(Carpodacus erythrinus).jpg
Սովորական ոսպնուկի արուն
Գիտական դասակարգում
Վերնաթագավորություն Կորիզավորներ
Թագավորություն Կենդանիներ
Ենթաթագավորություն Իսկական
բազմաբջիջներ
Տիպ Քորդավորներ
Ենթատիպ Ողնաշարավորներ
Վերնադաս Չորքոտանիներ
Դաս Թռչուններ
Ենթադաս Նորածնոտայիններ
Կարգ Ճնճղուկակերպեր
Ենթակարգ Երգեցիկ
ճնճղուկանմաններ
Ինֆրակարգ Passerida
Վերնաընտանիք Passeroidea
Ընտանիք Սերինոսայիններ
Ենթաընտանիք Կարմրակատարներ
Ցեղ Ոսպնուկներ
Տեսակ Սովորական ոսպնուկ
Լատիներեն անվանում
Carpodacus erythrinus
(Pallas, 1770)
Հատուկ պահպանություն
Արեալ
պատկեր

Wikispecies-logo.svg
Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Commons-logo.svg
Պատկերներ
Վիքիպահեստում

ITIS 179199
NCBI 175930
EOL 919948

Carpodacus erythrinus
Carpodacus erythrinus

Սովորական ոսպնուկ (լատ.՝ Carpodacus erythrinus), սերինոսների ընտանիքի թռչուն։ Հայաստանում բնադրող-չվող է, տարածված։

Արտաքին կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճնճղուկի չափ է։ Արուների մոտ մեջքը, թևերն ու պոչը կարմրավուն շագանակագույն են, գլուխն ու կուրծքը՝ վառ կարմիր, փորիկը վարդագույն երանգ ունի։ Էգերն ու երիտասարդ թռչունները դարչնագորշավուն են, մեջքը փորիկից ավելի մուգ է։

Մարմնի երկարությունը 14,5-15 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 24-26,5 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 19-26 գ։ Կտուցը հաստ է, մոխրագույն։ Արուն կարմիրից դեղնադարչնագույն է։ Արուների երգը նման է հաճախակի կրկնվող սուլոցների։ Բնակվում է կիսաանապատներից մինչև մերձալպյան գոտի (բաց դաշտերում), գարնան չուի ընթացքում՝ քաղաքներում՝ ծառերի վրա։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակալում է Եվրասիայի անտառային գոտում։ Ձմեռում է Հարավային և Հարավ-Արևելյան Ասիայում։

Կենսակերպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակում է թփուտներով բաց տարածությունները, թավուտները, անտառեզրերը, գետափերը։ Նախընտրում է խիտ մացառուտներ։ Թաքնվում է խիտ տերևների մեջ, այդ պատճառով շատ հազվադեպ է աչքի ընկնում, չնայած, իրեն հաճախ մատնում է մեղեդիական սուլոցով։

Սննդառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սնվում է խոտաբույսերի սերմերով, հատապտուղներով, միջատներով, այլ մանր անողնաշարավորներով։

Չու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշնանային չուն՝ օգոստոսի վերջին, սեպտեմբերի սկզբին։ Գարնանային վերադարձը՝ մայիսի կեսերից՝ արուների մեծ երամներով։

Բնադրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բույն դնում է թփուտներում 2 - 2,5 մ բարձրության վրա։ Արուները, թփուտների ծայրին թառած, աչքի են ընկնում իրենց երգով, արնակարմիր գլխով ու կրծքով։ Բույնը թասաձև է, բավականին խիտ։ Թուխս է նստում լոկ էգը։ Արուն կերակրում է էգին և ճուտիկներին։ Դնում է 22 մմ տրամագծով, երկնագույն՝ դարչնամանուշակագույն պտերով 3-6 (5-8) ձու։ Թխսակալում է էգը՝ 12-13 օր։ Ձագերը բնից դուրս են գալիս կյանքի 11-14-րդ օրը։

Հատուկ պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաջողությամբ ընտելանում է անազատ պայմաններին։ Որպես երգեցիկ տեսակ՝ գեղագիտական, ճանաչողական, գիտական արժեք է ներկայացնում և կարիք ունի անհատ, պաշտպանության։ Օգտակար է, մոլախոտերի ու միջատների թվաքանակի կենսաբանական կարգավորիչ է։ Վերջին 10-15 տարիների ընթացքում Հայաստանում գրանցվել է տեսակի թվաքանակի աննախադեպ անկում։

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ CC BY-SA icon 80x15.png