Սյունիների տոհմածառ
Ստորև ներկայացված է Սյունիների տոհմածառը[1]։
Պատմական ակնարկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն Մովսես Խորենացու՝ Սյունիների (Սիսակյաններ) նախարարական տոհմը և նրանց տոհմանունը, ինչպես նաև՝ Մեծ Հայքի Սյունիք աշխարհի անվանումը առաջացել է Հայկ նահապետի ժառանգներից՝ Գեղամի որդի Սիսակից[2]։ Սիսակից են սերում նաև Ռշտունիների և Գողթնեացիների նախարարական տները[1][3]։
Մեծ Հայքում Երվանդունիների և Արտաշիսյանների տիրապետության ժամանակ Սյունիները զբաղեցրել են երկրորդական գահը և Մեծ Հայքի արևելյան գավառների կուսակալի պաշտոնը։ Սյունիների բարձր դիրքը պահպանվել է նաև Արշակունիների տիրապետության ժամանակ։ Ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի՝ Վաղարշակ Ա-ն «հրաման է տալիս Սիսակյաններին՝ լինել հրամանատար արքունի բոլոր զորքերին ու իր թագավորության երկրորդը և պատերազմով շարունակ դեմ կանգել Հոնաց դռանը»[1][4]։
Սիսակի ժառանգ Առանից էլ սերվում են Արցախի Առանշահիկների տոհմը[4][5]։ Առանը Հայոց արքա Վաղարշակ Ա-ից կարգվում է նահապետ «Առանա մեծ դաշտի վրա, Երասխից մինչև Հունարակերտ» և նշանակվում Մեծ Հայքի արևելյան կողմի կուսակալ[4]։ Ըստ Մովսես Խորենացու վկայության՝ նրա զավակներից են սերվել Ուտեացիների, Գարդմանացիների, Ծավդեացիների և Գարգարացիների նախարարական տները[1][5]։
Այս ամենից ենթարդվում է, որ սպարապետության պաշտոնը մինչև մ.թ.ա. 1-ին դար եղել է Սյունիների ձեռքում[1]։ Համաձայն Զորանամակի՝ Սյունյաց իշխանները ունեին 19400 զինվոր, իսկ Գահնամակում զբաղեցնում էին պատվավոր առաջին բարձը[6]։
Ստորև ներկայացվում է Սիսակից սերված իշխանական տոհմերի մոտավոր տոհմածառը`
| Գեղամ Հայկազունի Հայկազունյաց նահապետ (մ.թ.ա. 1908-1858) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Հարմա Հայկազունի Հայկազունյաց նահապետ (մ.թ.ա. 1858-1827) | Սիսակ Սիսական նահապետ (մ.թ.ա. 19-րդ դար) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ձագիկ Սյունի Սյունյաց նահապետ (†) | Ռշտունիներ իշխանական տոհմ | Առան Աղվանից կուսակալ (մ.թ.ա. 2-րդ դար) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Սիսակյաններ իշխանական տոհմ | Գողթնեացիներ իշխանական տոհմ | Գարդմանացիներ իշխանական տոհմ | Ծավդեացիներ իշխանական տոհմ | Ուտեացիներ իշխանական տոհմ | Առանշահիկներ իշխանական տոհմ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Սյունյաց իշխանական տունը մինչև 5-րդ դարի վերջը», Ժիրայր Միրումյան, Երևան, 2016.
- ↑ «Հայոց պատմություն», աշխարհաբար թարգմ.՝ Ստեփան Մալխասյանի, Երևան, 1990, էջ 28.
- ↑ «Հայոց պատմություն», աշխարհաբար թարգմ.՝ Ստեփան Մալխասյանի, Երևան, 1990, էջ 76.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Սյունիքի պատմություն», Ստեփանոս Օրբելյան, թարգմ.՝ Ա. Աբրահամյանի, Երևան, 1986, էջ 73.
- ↑ 5,0 5,1 «Հայոց պատմություն», աշխարհաբար թարգմ.՝ Ստեփան Մալխասյանի, Երևան, 1990, էջ 72.
- ↑ «Հայոց պատմություն», աշխարհաբար թարգմ.՝ Ստեփան Մալխասյանի, Երևան, 1990, էջ 292-294.