Սիմոնիդես Ամորգացի
- Այս հոդվածը հին հույն բանաստեղծ Սիմոնիդես Ամորգացու մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Սիմոնիդես (այլ կիրառումներ)։
Սիմոնիդես Ամորգացի հին հունարեն՝ Σημωνίδης ὁ Ἀμοργῖνος | |
---|---|
Ծնվել է | մ.թ.ա. 7-րդ դար |
Ծննդավայր | Սամոս, Հյուսիսային Եգեյան կղզիներ, Հունաստան |
Մահացել է | մ.թ.ա. 6-րդ դար |
Մասնագիտություն | բանաստեղծ և գրող |
Սիմոնիդես Ամորգացի (հին հունարեն՝ Σιμωνίδης Ἀμοργῖνος ), հին հույն բանաստեղծ, Արքիլոքոսի ժամանակակիցը և հետևորդը։
Ստեղծագործությունը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սիմոնիդեսին վերագրում են 2 յամբական պոեմ, որոնցից մեկը բաղկացած է 25 ոտանավորից, իսկ մյուսը՝ 118. վերջին ոտանավորները գրված են կանանց մասին։ Նա նկարագրում է կանանց զանազան տիպեր, որոնք տարբեր ծագում ունեն, սակայն բոլորը կենդանիներից՝ խոզից, աղվեսից, կատվից, կապկից և այլն։ Պոեմը սատիրական բնույթ ունի և խոսում է ընդհանրապես կանանց մասին, առանց նկատի առնելու որոշ անհատների։ Սիմոնիդեսը իր պոեմներով մեծ հաջողություն է ունեցել։ Սիմոնիդեսը նկարագրում է մի կնոջ, որն առաջացել է կապկից. «Մի ուրիշն առաջացել է կապկից։ Սա, ճիշտն ասած, ամենամեծ դժբախտությունն է, որպիսին Զևսն ուղարկել է մարդկանց. նրա դեմքը խիստ զարհուրելի է, եթե այդպիսի մի կին փողոցում երևա, ապա ամենքը կծիծաղեն, նա փնթփնթացող է, հայհոյաբան և ոչ ոքի բավականություն չի պատճառում.ամբողջ օրը մի բանի մասին է միայն մտածում, թե ինչպես մեկն ու մեկին խիստ անհանգստացնի ու տանջի»։
Իսկ մեղվից առաջացած կնոջը այսպես է բնորոշում. «Երջանիկ է այդպիսի կին ունեցողը, որովհետև նա միայն զերծ է ամեն տեսակ կշտամբանքից։ Նրա ղեկավարած տունը բաժակի է նման. սիրված սիրելի տղամարդուց, նա ապրում է մինչև խորին ծերություն և մայր է շատ գեղեցիկ երեխաների։ Նա աչքի է ընկնում բոլոր կանանց մեջ և օժտված է աստվածային գեղեցկությամբ։ Այդպիսի կանայք մեզ՝ տղամարդկանցս համար Զևսի ողորմածությամբ ուղարկվածների մեջ ամենից լավն ու ամենից խելոքն են»։
Սիմոնիդեսը գրել է դորեական բարբառով։ Հայտնի է նրա օդաներից մեկը՝ նվիրված Թերմոպիլեի ճակատամարտի հերոսներին։
- Ով ընկել է Թերմոպիլի մարտի դաշտում,
- Փառքն է բաժինը նրանց, բախտը նրանց հրաշալի.
- Սուրբ սեղանը նրանց համար գերեզման.
- Չկա հեծծանք ու հառաչանք,
- Բայց հիշատակը նրանց է կենդանի.
- Նրանց ողբը դարձել է գովք նրանց համար։
- Եվ չի պղծի տապանագիրը նրանց
- Ոչ քայքայում, ոչ թռիչքը ժամանակի
- Ահեղակործան իր ձեռքով։
- Այս սրբազան պատնեշն արանց
- Փառապանծ այս գերեզմանի։
- Պարծամքն է ողջ Հելլադի.
- Եվ Լեոնիդասն ինքն արքան սպարտացոց
- Վկայում է այդ բանին,
- Նա, որ հավիտյան հռչակվեցավ
- Փառքով իր մեծազոր։
Ուժեղ բանաստեղծական զգացումով է գրված և նրա ոտանավորը՝ նվիրված Դանայային։ Դանայան արտահայտում է իր խոր վիշտը, որովհետև նա իր զավակի հետ նետվել է ծովի անդունդը։
- «Երբ որ նա իր հրաշագեղ տապանով
- Նետվեց ծովը փոթորկահույզ,
- Ահից դալուկ և արտասուքն աչքերին,
- Պեսևսին գիրկը առած,
- Այսպես խոսեց լալագին.
- Օ՜, զավակս, ծանր է իմ տառապանքը.
- Դու նիհրում ես մանկական քո մոռացման մեջ
- Պղնձապատ տապանիդ մեջ անմխիթար,
- Խավարի ու մթության մեջ գիշերվա,
- Փույթ չէ քեզ այդ բնավին՝
- Ալիքն է արդյոք դառնաղի
- Ծփում բարձր գլխիդ վրա,
- Թե փոթորիկն է մռնչում։
- Երանավառ քո թիկնոցում
- Պառկած ես դու, գեղեցի՛կ իմ,
- Եվ թե ահին դու լինեիր
- Փոքր-ինչ գիտակ,
- Կլսեիր դու ինձ քնքուշ
- Ականջներով։
- Ասում եմ քեզ. «Ննջի՛ր, մանկի՛կ,
- ՆՆջի՛ր, դո՛ւ ծով,
- Ննջի՛ր և դու, վի՛շտ իմ անծայր։
- Բայց թող լինի փոփոխություն,
- Հա՛յր իմ Զևս։
- Եվ իմ խոսքիս այս համարձակ
- Տուր ներումն, աղերսում եմ,
- Մանկանս համար»[1]։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Ա.Առաքելյան (1968). Հունական գրականության պատմություն. Երևան: «Լույս». էջ էջ 97-99.
|