Սանսկի Մոստ

Սանսկի Մոստ
Քաղաք
	Սանսկի Մոստ
	բոս․՝ և խորվ.՝ Sanski Most; սերբ.՝ Сански-Мост
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Բոսնիա և Հերցեգովինա
Երկրամաս	Բոսնիա և Հերցեգովինայի դաշնություն
Կանտոն	Ունսկո Կանսկի
Համայնք	Սանսկի Մոստ (համայնք)
Քաղաքապետ	Մուստաֆա Աֆդագիչ
Առաջին հիշատակում	1244 թվական
Մակերես	781 կմ²
ԲԾՄ	158 մ
Կլիմայի տեսակ	մայրցամաքային
Խոսվող լեզուներ	բոսնիերեն, սերբերեն, խորվաթերեն
Բնակչություն	19 745 մարդ (2013)
Ազգային կազմ	բոսնիացիներ, խորվաթներ, սերբեր
Ժամային գոտի	կենտրոնաեվրոպական ամառային ժամ և UTC+1
Հեռախոսային կոդ	+387 37
Փոստային ինդեքս	79260
Փոստային ինդեքսներ	79260
Պաշտոնական կայք	sanskimost.gov.ba
	Սանսկի Մոստ Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սանսկի Մոստ (այլ կիրառումներ)

Սանսկի Մոստ (սերբ.՝ Сански Мост / Sanski Most), քաղաք Բոսնիա և Հերցեգովինայում։ Համանուն համայնքի վարչական կենտրոնն է։ Մտնում է Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնության կազմի մեջ։ Տեղակայված է Սանա գետի ափին՝ Պրիեդորի և Կլյուչի միջև^[1]։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սանսկի Մոստ քաղաքը և համայնքը տեղակայված են Բոսնիական Կրաինա պատմական շրջանում։ Համայնքից արևմուտք տեղակայված է Գրմեչ լեռը, իսկ արևելք՝ Մուլեժ և Բեհրեմագինիցա լեռները։ Այդտեղ հոսում են ութ խոշոր գետեր՝ Սանիցա, Դաբար, Զդենա, Բլիհա, Մայդանսկա Ռիեկա, Յապրա, Սասինկա և Կոզիցա։ Մի քանի ոչ մեծ գետեր Սանայի վտակներն են։ Շրջանն առանձնանում է նրանով, որ Իլիցա գյուղով հոսում է ռադիոակտիվությամբ հագեցած գետ, որի ջուրը ունի բուժիչ հատկություն։ Համայնքում գոյություն ունեն մի քանի մեծ քարանձավներ, որոնցից առավել հայտնի են Խրուստովացկայա և Դաբարսկայա քարանձավները։ Այստեղ գերակշռում է բարեխառն միջերկրածովային կլիման։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ 1991 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ համայնքի 75 քաղաքներում ապրել է 60307 մարդ։

Սանսկի մոստ համայնքի բնակչությունը
Մարդահամարի թվական	1991	1981	1971
Բոսնիացիներ	28,136 (46,65 %)	27,083 (43,35 %)	24,839 (39,99 %)
Սերբեր	25,363 (42,05 %)	26,619 (42,61 %)	30,422 (48,98 %)
Խորվաթներ	4,322 (7,16 %)	5,314 (8,50 %)	6,307 (10,15 %)
Հարավսլավներ	1,247 (2,06 %)	2,772 (4,43 %)	195 (0,31 %)
Այլազգիներ	1,239 (2,05 %)	679 (1,08 %)	339 (0,54 %)
Ընդհանուր	60,307	62,467	62,102

1991 թվականի դրությամբ համայնքի ազգային կազմը եղել է հետևյալը.

Սանսկի Մոստ համայնք, ընդհանուր՝ 55146 մարդ
- Բոսնիացիներ - 27841 (50,48 %)
- Սերբեր - 22100 (40,07 %)
- Խորվաթներ - 2840 (5,14 %)
- Հարավսլավներ - 1170 (2,12 %)
- Այլազգիներ - 1195 (2,19 %)
Օշտրա Լուկա համայնք (Սանսկի Մոստ համայնքի սերբական տարածքը), ընդհանուր՝ 5161 մարդ
- Սերբեր - 3263 (63,22 %)
- Խորվաթներ - 1482 (28,71 %)
- Բոսնիացիներ - 295 (5,71 %)
- Հարավսլավներ - 77 (1,49 %)
- Այլազգիներ - 44 (0,87 %)

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համայնքի տարածքի վրա գոյություն են ունեցել բնակավայրեր դեռ Հռոմեկան կայսրության ժամանակներից։ Առաջին բնակավայրը ստեղծվել է մոտավորպես 820 թվականին, որը կրել է Լուկա անվանումը։ Սանսկի Մոստ քաղաքը առաջին անգամ հիշատակվել է 1244 թվականին՝ Զանա անունով։ Օսմանյան տիրապետության օրոք քաղաքը մտել է Բոսնիական սանջակի կազմում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին քաղաքում ուժեղ է եղել պարտիզանական գործունեությունը բոսնիացի հակաֆաշիստների շրջանում։

Բոսնիական պատերազմի տարիներին համայնքը 1992-ի գարնանից մինչև 1995 թվականը եղել է Սերբական Հանրապետության զորքերի տիրապետության տակ։ Սերբական զորքերը, ի պատասխան սերբերի սպանության, անխղճորեն հաշվեհարդար են տեսել բոսնիացիների հետ և վռնդել իրենց տներից։ 1995 թվականի հոկտեմբերին քաղաքն ազատվել է Բոսնիա և Հերցեգովինայի բանակի կողմից։ Ամբողջ համայնքը հայտնվել է Բոսնիա և Հերցեգովինայի Դաշնության կազմում, սակայն 2004 թվականին Սերբական Հանրապետության պահանջմամբ բոսնիացիներն Օշտրա Լուկան զիջել են սերբերին։

Քաղաքի տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սանսկի Մոստ քաղաքում գոյություն ունի ուղղափառ եկեղեցի և մզկիթ, նաև այնտեղ տեղակայված են բարեգործական «Խաղաղության կառուցման կենտրոն» և «Ֆենիքս կենտրոն» ընկերությունների գլխավոր գրասենյակները։ Սանսկի Մոստը հայտնի է իր ռեստորանների, սրճարանների և նախաճաշիկարանների ցանցով, այնտեղ աշխատում է «Radio Sana» ռադիոկայանը։

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքում տեղակայված է «Պոդգրմեչ» ֆուտբոլային ակումբի մարզադաշտը, որը հանդես է գալիս Երկրորդ լիգայում։ 1985 թվականին այստեղ հիմնադրվել է «Սանա» բասկետբոլի կանանց ակումբը, որը եղել է ամենահաջողակը Հարավսլավիայում, սակայն 1995 թվականին ակումբը դադարեցրել է իր գոյությունը։