Ռուննե
Ռուննե | |
---|---|
Տեսակ | կղզի |
Երկիր | Նորվեգիա |
Վարչատարածքային միավոր | Herøy Municipality? |
Մասն է | Sørøyane? |
Երկարություն | 4 կմ |
Լայնություն | 3,8 կմ |
Մակերես | 6,4 կմ² |
Բնակչություն | 113 մարդ[1] |
Ռուննե (նորվ.՝ Runde), կղզի Նորվեգական ծովում։ Վարչականորեն պատկանում է Նորվեգիայի Մյորե օգ Ռոմսդալ ֆյուլքեի Հերյոյ կոմունային[2]։ Կղզու բնակչությունը կազմում է 102 մարդ (2011 թվականի նոյեմբեր)։ Կամրջով միանում է Ռեմյոն կղզի հետ։
Ռուննեն հայտնի է այնտեղ բնակվող մեծ քանակությամբ թռչուններով։ Ըստ տարբեր հաշվարկների՝ կղզու վրա է բնակվում 500-700 հազար ծովային թռչուն, որոնցից մեծամասնությունն ապրում է ժայռերի վրա։ Կղզում կա գիտահետազոտական կայան, որը կոչվում է «Ռուննեի էկոլոգիական կենտրոն» (նորվ.՝ Runde Miljøsenter)։
Կղզին տեղակայված է Նորվեգիայի արևմտյան ափի մոտ, ոչ հեռու Ֆոսնանվոգ, Ուլստեյնվիկ, Վոլդա, Էստա և Օլեսուն բնակավայրերից։ Նորվեգիայի այս հատվածը հայտնի է իր ձգվող ֆյորդերով և ուղղաձիգ, ձյունոտ լեռներով։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տարիներ շարունակ Նորվեգիայի արևելյան ափի մոտ խորտակվել է մի քանի նավ։ Նրանցից մի քանիսը ոսկով և արծաթով լցված Նիդերլանդական և Իսպանական նավեր էին։
Աքերենդամ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հոլանդական խորտակված նավերից մեկը Աքերենդամն էր, որը կառուցվել և ջրարկվել էր Թեսել կղզու մոտ, 1725 թվականի հունվարի 19-ին։ Աքերենդամը Հոլանդական առևտրական նավատորմի մասն էր և ուղևորվում էր դեպի Բատավիա (Ինդոնեզիա)։ Այն տեղափոխում էր ոսկյա և արծաթյա մետաղադրամներ՝ Հեռավոր Արևելքում համեմունքի առևտուր անելու համար։ Նավը հայտնվեց փոթորկի մեջ Հյուսիսային ծովում և անհետացավ հյուսիսային ուղղությամբ։ Խորտակվել է Ռուննե կղզու մոտակայքում, մահացել է նավի ամբողջ անձնակազմը՝ մոտավորապես 200 մարդ։ Շուտով կղզու բնակիչները գտել են նավի մնացորդները, ինչպես նաև մահացած մարդկանց դիակները, որոնց ջուրը ափ էր դուրս բերում։
Նավաբեկության վայրը մոտ էր կղզու ափին, և 1725 թվականի ամռանը բարձրացվել է չորս սնդուկ և բեռի մի մասը։ Երբ որոնումները ավարտվեցին, նավի կխամքը մոռացվեց։ 19-րդ դարի ընթացքում տեղի բնակիչները հաճախ էին ափին մետաղադրամներ գտնում, բայց դրանց ծագումն այդ ժամանակ մոռացվել էր, և համարվում էր, որ դրանք 16-րդ դարի Իսպանական արմադայի մետաղադրամներ էին։
Կղզին կրկին հայտնաբերվել է 1972 թվականին շվեդ և նորվեգ մարզիկ-ջրասուզակների կողմից։ Ջրիմուռների տակ հայտնաբերվել են բազմաթիվ մետաղադրամներ։ Հաջորդ տարի այդ վայրն ուսումնասիրվել է Բերգենի Sjøfartsmuseum թանգարանի աշխատակիցների կողմից։ Նավից համարյա ոչինչ չէր մնացել, սակայն ափ է բարձրացվել ավելի քան 500 կգ ոսկի և արծաթ։ Ընդհանուր հայտնաբերվել է 57 000 մետադրամ, որից 6600-ը ոսկի՝ հիմնականում 1724 թվականի Ուտրեխտում հատված հազվագյուտ դանիական ոսկե դուկատներ։ Հայտնաբերված գանձերը պահվում են Բերգենի և Օսլոյի թանգարաններում։
Հայտնաբերողներին թույլատրվում էր վերցնել գանձերի երկու երրորդը, որոնք հետագայում վաճառվել են ամբողջ աշխարհում։ Ուտրեխտի ոսկե դուկատները գնահատվում են 700-1000 ամերիկյան դոլար՝ կախված պահպանված վիճակից։ Նորվեգիան և Նիդերլանդները ստացել է գանձերից 25% և 7% համապատասխանաբար։
Ռուննեի էկոլոգիական կենտրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռուննե կղզու էկոլոգիական կենտրոնը գիտահետազոտական կայան է։ Կայանն ունի գործունեության մի քանի ուղղություններ՝ ծովային կայան, տեղեկատվական կենտրոն, գիտաժողովների անցկացման վայր։ Կենտրոնն ունի նաև սեփական հյուրանոց։ 2008 թվականին կենտրոնում հիմնադրվել է կղզու զբոսաշրջանին գրասենյակը։
Կղզու թռչուններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թռչուն | Զույգերի քանակ |
---|---|
Արկտիկական թանձրահավ | 100000 |
Սովորական որոր | 50000 |
Սրակտուց կայրա | 8000 |
Մրկահավեր | 5500 |
Թանձրահավեր | 3000 |
Հյուսիսային խոլահավ | 2500 |
Փոմփոլավոր ձկնկուլ | 1500 |
Մեծ ծովահենաորոր | 50 |
Ոսկրկուլ սպիտակապոչ | 20 |
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- J.R. Bruijn, F.S. Gaastra, I. Schöffer Dutch-Asiatic Shipping In The 17th and 18th Centuries. — The Hague: Springer, 1980. — ISBN 978-90-247-2270-9
- Rønning Bjørn R. Akerendam, The Story of the Runde Treasure. — Осло: Norsk Numismatisk Forlag, 1979.
- Wilson Derek The World Atlas of Treasure. — Лондон: HarperCollins, 1981. — ISBN 978-0-00-216877-9
- Muckelroy Keith Archaeology under Water. An Atlas of the World's Submerged Sites. — Нью-Йорк: Mcgraw-Hill. — ISBN 978-0-07-043951-1
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Vogelinsel Runde՝ կղզու մասին տեղեկատվություն և լուսանկարներ (գերմ.)
- Ռուննե կղզու թռչունները, լուսանկարներ։
- Ռուննե կղզու թռչունները, լուսանկարներ։
- Den tause våren i fuglefjellet (Խաղաղ գարուն թռչունների լեռներում) (նորվ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռուննե» հոդվածին։ |
|