Ռադիոակտիվ դեղագործական միջոցներ

Ռադիոակտիվ դեղագործական միջոցներ (ռադիոդեղագործական միջոցներ)՝ դեղագործական պատրաստուկներ, որոնք պարունակում են անկայուն իզոտոպներ, որոնք այդ դեղերը դարձնում են ռադիոակտիվ։ Ճառագայթումը կարող է օգտագործվել կամ մարմնում իզոտոպներով պատված նյութի նյութափոխանակությունը գնահատելու համար, կամ իզոտոպով ներծծած հյուսվածքները արգելակելու համար։ Նախատեսված է կենսաբժշկական հետազոտությունների, ռադիոիզոտոպային ախտորոշման և տարբեր հիվանդությունների բուժման համար, հիմնականում չարորակ ուռուցքների ճառագայթային թերապիայի համար^[1]։

Ախտորոշման նպատակով օգտագործվում են ռադիոիզոտոպներ, որոնք օրգանիզմ ներթափանցելով մասնակցում են նյութափոխանակությանը կամ օրգան համակարգերի ուսումնասիրված գործունեությանը և միևնույն ժամանակ կարող են գրանցվել ռադիոմետրիայի մեթոդներով։ Նման ռադիոակտիվ դեղամիջոցները, հնարավորության դեպքում, ունեն կարճ արդյունավետ կյանք և ցածր ճառագայթում, որոնք թույլ են հյուսվածքներում, ինչը հանգեցնում է առարկայի մարմնի վրա փոքր ճառագայթային^[2]։

Չարորակ նորագոյացությունների ճառագայթային թերապիայի համար նախատեսված ռադիոակտիվ դեղամիջոցների ընտրության չափանիշը իոնացնող ճառագայթման անհրաժեշտ թերապևտիկ չափաբաժին ստեղծելու հնարավորությունն է առողջ հյուսվածքների վրա նվազագույն ազդեցությամբ։ Այս ազդեցությունը ձեռք է բերվում ինչպես ճառագայթման տեսակի, այնպես էլ տևողության ընտրությամբ, այնպես էլ ռադիոֆարմատի մեթոդի ընտրությամբ։ Հնարավոր է ինչպես մարմնի նյութափոխանակության միջոցով ճառագայթահարման ենթակա հյուսվածքներում ռադիոակտիվ իզոտոպի ընտրովի կուտակմամբ, այնպես էլ վիրաբուժական միջոցներով 'հատիկների, զոնդերի, կիրառական վիրակապերի և այլնի տեսքով^[2]։

Դասկարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռադիոակտիվ դեղամիջոցները լինում են բաց և փակ^[1]։

Փակ պատրաստուկներում ռադիոակտիվ նյութը փակվում է պաշտպանիչ ծածկույթի կամ պարկուճի մեջ, որը կանխում է շրջակա միջավայրի ռադիոակտիվ աղտոտումը և հիվանդի և անձնակազմի ռադիոակտիվ միացությունների հետ շփումը։
Բաց պատրաստուկներում իրականացվում է ռադիոակտիվ նյութի անմիջական շփում մարմնի հյուսվածքների և շրջակա միջավայրի հետ։

Օգտագործվող ռադիոիզոտոպների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իզոտոպ	Կես կյանք^[3]^[4]	Ճառագայթման տեսակը և էներգիան*^[3]^[4] [միջին արժեքը]		Դիմում^[2]
¹¹C	20,385 ր․	β⁺	1982,1 кэВ [390 кэВ]	Ախտորոշում պոզիտրոնային էմիսիոն տոմոգրաֆիայի միջոցով։ Սրտի նյութափոխանակության վիճակը, ամինաթթուների (մեթիոնին, լեյցին) սպառման և սպիտակուցների սինթեզի գնահատում, ուղեղի ուռուցքների ախտորոշում, պարաթիրեոիդ գեղձի նյութափոխանակության վիճակի գնահատում, ճարպաթթուների նյութափոխանակության արագությունը սրտամկանում։
¹³N	9,97 ր․	β⁺	1200,3 кэВ	Ախտորոշում պոզիտրոնային արտանետման տոմոգրաֆիայի միջոցով։ Արյան հոսքի չափում, սրտամկանի պերֆուզիայի գնահատում
¹⁵O	122,24 օր	β⁺	1731,9 кэВ [735,28 кэВ]^[5]	Ախտորոշում պոզիտրոնային արտանետման տոմոգրաֆիայի միջոցով։ Թոքերի ֆունկցիայի, Կենտրոնական և ծայրամասային հեմոդինամիկայի ուսումնասիրություն և այլն։
¹⁸F	109,771 ր․	β⁺	633,5 кэВ	Ախտորոշում պոզիտրոնային արտանետման տոմոգրաֆիայի միջոցով։ Տարբեր տեղայնացման ուռուցքների պատկերացում, սրտամկանի, թոքերի, ուղեղի գլյուկոզի նյութափոխանակության գնահատում, ալցհայմերի հիվանդության ախտորոշում, լևիի ցրված մարմինների հիվանդության ախտորոշում, պարկինսոնի հիվանդության ախտորոշում, էպիլեպտիկ ֆոկուսի տեղայնացում։
³²P	14,262 օր	β⁻	1710,66 кэВ [694,9 кэВ]	Ուռուցքների ինտերստիցիալ և ներխոռոչային ճառագայթային թերապիա, պոլիցիտեմիայի և հարակից խանգարումների բուժում։
⁶⁰Co	5,2714 տարի	β⁻	317,88 кэВ	կանանց սեռական օրգանների ուռուցքների, բերանի և թոքերի լորձաթաղանթի քաղցկեղի, ուղեղի ուռուցքների և այլնի բուժման ժամանակ։
⁶⁰Co	5,2714 տարի	γ	1173,237 кэВ 1332,501 кэВ
⁸⁵Kr	10,756 տարի	β⁻	687,4 кэВ	թոքերի ֆունկցիայի, կենտրոնական և ծայրամասային հեմոդինամիկայի ուսումնասիրություն և այլն։
⁹⁰Y^[6]	64,1 ժ․	β⁻	2280,1 кэВ [933,7 кэВ]	ներարգանդային ճառագայթային թերապիայի համար (կանանց սեռական օրգանների ուռուցքների, բերանի և թոքերի լորձաթաղանթի քաղցկեղի, ուղեղի ուռուցքների և այլնի բուժման ժամանակ)
^99mTc	6,01 ժ․	γ	140,511 кэВ	Ուղեղի ուռուցքների գամմա պալատների միջոցով ախտորոշում, Կենտրոնական և ծայրամասային հեմոդինամիկայի ուսումնասիրություն և այլն, թոքերի, լյարդի, ուղեղի և այլնի ուսումնասիրություն։
¹¹¹In^[6]	2,8047 օր	γ	171,28 кэВ 245,40 кэВ	թոքերի, լյարդի, ուղեղի և այլնի ուսումնասիրություն։
^113mIn^[7]	1,6582 ժ,	γ	391,69 кэВ	լյարդի հետազոտություն և այլն։
¹²³I	13 ժ․	γ	160 кэВ	Ախտորոշում վահանաձև գեղձի և սրտի նյարդային համակարգի միջոցով։
¹²⁵I	59,5 օր	γ	35 кэВ	Շագանակագեղձի քաղցկեղի բուժում բրախիթերապիայի միջոցով։ Ախտորոշում երկարատև հետազոտությունների համար, որտեղ յոդ-123-ի կյանքի տևողությունը բավարար չէ։
¹³¹I^[6]	8,02070 օր	β⁻	606,3 кэВ [191,58 кэВ]	Վահանաձև գեղձի չարորակ ուռուցքների յոդ ներծծող մետաստազների բուժում։ Յոդի նյութափոխանակության միաժամանակյա բուժման ուսումնասիրություններ։
¹³¹I^[6]	8,02070 օր	γ	364,489 кэВ
¹³³Xe^[6]	5,243 օր	β⁻	346,0 кэВ [100,5 кэВ]	Թոքերի ֆունկցիայի, կենտրոնական և ծայրամասային հեմոդինամիկայի ուսումնասիրություն և այլն։
¹³³Xe^[6]	5,243 օր	γ	80,997 кэВ
¹⁹²Ir	73,827 օր	β−	672 кэВ (50,46 %)	կանանց սեռական օրգանների ուռուցքների, բերանի խոռոչի և թոքերի լորձաթաղանթի քաղցկեղի, գլխուղեղի ուռուցքների և այլնի բուժման մեջ։
		β−	535 кэВ (43,55 %)
		γ	468,0688 кэВ 316,50618 кэВ
		γ	308,45507 кэВ 295,9565 кэВ 316,50618 кэВ
¹⁹⁸Au	2,69517 сут	β⁻	962 кэВ	թոքերի, լյարդի, ուղեղի և այլնի հետազոտություն, ուռուցքների ինտերստիցիալ և ներխոռոչային ճառագայթային թերապիայի համար
¹⁹⁸Au	2,69517 сут	γ	411,80205 кэВ
²⁰¹Tl	3,038 օր	γ	919,50 кэВ	Սրտի իշեմիկ հիվանդության դեպքում իշեմիա և սրտամկանի ինֆարկտ
⁶⁴Cu	12,701 ± 0,002 ч	γ		Ուռուցքների պատկերացում
⁶⁸Ga	1,2 ч			Ուռուցքների պատկերացում
¹⁷⁷Lu	6,647 օր			Ուռուցքների բուժման մեջ

^{*β - - Բետա-մասնիկներ (էլեկտրոններ), որոնք արտանետվում են բետա-մինուս քայքայման ժամանակ; β+-պոզիտրոններ, որոնք արտանետվում են պոզիտրոնի քայքայման ժամանակ; γ — գամմա քվանտա։}

Ծանոթաագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Бочкарев В. В. Радиоактивные препараты // Краткая медицинская энциклопедия / Гл. ред. Б. В. Петровский. — 2-е изд. — М.: Советская Энциклопедия, 1989. — Т. 2: Криз гипертонический — Риккетсии. — С. 573. — 608 с. — ISBN 5-85270-056-8
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Ռադիոակտիվ դեղագործական միջոցներ հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
↑ ^3,0 ^3,1 «Table of Nuclides» (անգլերեն). Nuclear Data Evaluation Lab. 2000. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 29 декабря 2007-ին.
↑ ^4,0 ^4,1 Chu S.Y.F., Ekström L.P. and Firestone R.B. (28.02.1999). «WWW Table of Radioactive Isotopes». Nuclear Data Search. Version 2.0 (անգլերեն). Lund/LBNL. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 31 декабря 2007-ին.
↑ Позитроны почти мгновенно аннигилируют с электронами окружающего вещества, излучая при этом два гамма-кванта с энергией 511 кэВ и противоположно направленным импульсом.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 «Medical Isotopes» (անգլերեն). MDS Nordion. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2 января 2008-ին.
↑ ¹¹³In — стабильный нерадиоактивный изотоп.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Саксонов П. П., Шашков В. С., Сергеев П. В. Радиационная фармакология. — М.: Медицина, 1976.
ая 2020

[KME-1] 1,0 ^1,1 Бочкарев В. В. Радиоактивные препараты // Краткая медицинская энциклопедия / Гл. ред. Б. В. Петровский. — 2-е изд. — М.: Советская Энциклопедия, 1989. — Т. 2: Криз гипертонический — Риккетсии. — С. 573. — 608 с. — ISBN 5-85270-056-8

[BSE-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Ռադիոակտիվ դեղագործական միջոցներ հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում

[NT1-3] 3,0 ^3,1 «Table of Nuclides» (անգլերեն). Nuclear Data Evaluation Lab. 2000. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 29 декабря 2007-ին.

[NDS1-4] 4,0 ^4,1 Chu S.Y.F., Ekström L.P. and Firestone R.B. (28.02.1999). «WWW Table of Radioactive Isotopes». Nuclear Data Search. Version 2.0 (անգլերեն). Lund/LBNL. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 31 декабря 2007-ին.

[5] Позитроны почти мгновенно аннигилируют с электронами окружающего вещества, излучая при этом два гамма-кванта с энергией 511 кэВ и противоположно направленным импульсом.

[MDSN1-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 «Medical Isotopes» (անգլերեն). MDS Nordion. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2 января 2008-ին.

[7] ¹¹³In — стабильный нерадиоактивный изотоп.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]