Ջուզեպպե Մորելլո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Warning
Ուշադրություն, այս էջը կամ բաժինը այլ լեզվով հոդվածի վատ թարգմանություն է։

Դուք կարող եք բարելավել թարգմանությունը։ Օրիգինալ տեքստը կարող եք գտնել ձախ կողմի «այլ լեզուներով» ենթաբաժնում։
Եթե յոթ օրվա ընթացքում բովանդակությունը չվերանայվի, հոդվածը կջնջվի։
Հոդվածը պիտակողին՝ խնդրում ենք տեղադրել այս {{subst:Ծանուցում/Վատ թարգմանություն|Ջուզեպպե Մորելլո}} հաղորդագրությունը հոդվածը ստեղծած մասնակցի քննարկման էջում։
Հոդվածը պիտակվել է՝ 2024,1,24-ին։
Մեքենական թարգմանությունը ենթակա է ջնջման առանց զգուշացման։

Ջուզեպպե Մորելլո
իտալ.՝ Giuseppe Morello
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 2, 1867(1867-05-02)
ԾննդավայրԿորլեոնե, Պալերմո, Սիցիլիա, Իտալիայի թագավորություն
Մահացել էօգոստոսի 15, 1930(1930-08-15) (63 տարեկան)
Մահվան վայրՆյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
ԳերեզմանCalvary Cemetery
Քաղաքացիություն ԱՄՆ և  Իտալիայի թագավորություն
Մասնագիտությունհանցագործ
 Giuseppe Morello Վիքիպահեստում

Ջուզեպպե «Կառչուն ձեռք» Մորելլո (իտալ.՝ Giuseppe Morello;), հայտնի է նաև որպես «Ծեր աղվես», Մորելլո հանցագործ ընտանիքի հիմնադիր և Ջո Մասերիայի գլխավոր խորհրդական։ Կաստելամարեզի խմբավորման շրջանակներում նա հայտնի էր որպես Պիետրո Մորելլո[1]։ Նաև հայտնի էր նրանով, որ ուներ դեֆորմացված աջ ձեռք և ընդամենը մեկ մատ, որը նման էր ճանկի։

1890-ական թվականներին Ջուզեպպեն հիմնել է մի բանդա, որը հայտնի էր որպես «107-րդ փողոցի մաֆիա», որը հետագայում դարձել է Մորելոյի հանցագործ ընտանիքը։ Այսօր Մորելլոյի ընտանիքը հայտնի է որպես Ջենովես հանցագործ ընտանիք, որը Նյու Յորքի հինգ ընտանիքներից ամենահինն է։

Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջուզեպպե Մորելոն ծնվել է Սիցիլիայի Կորլեոնե քաղաքում 1867 թվականի մայիսի 2-ին[2]։ Նրա հայրը՝ Կալոգերո Մորելոն մահացել է 1872 թվականին, իսկ մայրը՝ Անջելինա Պիացան մեկ տարի անց կրկին ամուսնացել է Կորլեոնե քաղաքի մաֆիայի անդամ Բերնարդո Տերրանովայի հետ[3]։ Բերնարդոն և Անջելինան ունեցել են յոթ հայտնի երեխաներ՝ երկու որդի՝ Վինչենցո (ծնվել է 1874 թվականին[4], մահացել է երկու տարեկանում[5], երկրորդը ծնվել է 1886 թվականին), Չիրոն (ծնված 1888 թվականին), Նիկոլո (ծնված 1890 թվականին), Լյուսիա (ծնված 1877 թվականին), Սալվատրիսը (ծնված 1880 թվականին) և Ռոզալիան (ծնված 1892 թվականին, մահացել է 1915 թվականի հոկտեմբերի 14-ին)։ Մորելլոյի և Տերանովայի երեխաները միասին են մեծացել, և Բերնարդոն կարող է նպաստել Ջուզեպպեի վաղաժամ մուտքին մաֆիոզ կլանի[6]։

Հեղինակ Դեյվիդ Քրիշլին նշում է, որ Մորելլոն նաև ուներ հորեղբայր՝ Ջուզեպպե Բատտալիան, որը Կորլեոնեզի մաֆիայի առաջնորդն էր և ով կարող էր օգնել իր եղբորորդու անցմանը[2]։ Ջուզեպպե Մորելոն ամուսնացել է Մարիա Ռոզա Մարսալիսիի (1867–1898) հետ 1889 թ.[7] զույգն ուներ երկու երեխա՝ դուստր Անժելան (ծնված 1891 թվականին[8] և մահացավ 1892 թվականին[9]), և որդի Կալոգերո «Չարլզ» Մորելլոն (ծնված 1892 թվականի նոյեմբերին Կորլեոնեում - մահացավ 1912 թվականին)[3]։

Մորելլոյի ԱՄՆ արտագաղթի տարին անհայտ է[2]։ Հեղինակ Մայք Դաշը գրում է, որ Մորելլոն արտագաղթել է 1892 թվականին՝ կասկածյալ դառնալով Կորլեոնե քաղաքի սպանությունների մեջ և այն բանից հետո, երբ նրա կեղծ մատանին կոտրվել է[6]։ Չնայած նրա հեռանալուն, Իտալիայի կառավարությունը գործ հարուցեց դատարան և նրան մեղավոր ճանաչեց կեղծ փողերի համար։ 1894 թվականի սեպտեմբերի 14-ին նա դատապարտվեց 6 տարի 45 օր ազատազրկման՝ գումարած տուգանք և զրկվեց պետական պաշտոն զբաղեցնելուց[2]։ Հնարավոր է, որ վճիռը կայացվել է հեռակա; Ըստ Քրիթչլիի, Մորելլոն Սիցիլիայից մեկնել է Նյու Յորք մոտավորապես այս ժամանակ[2]։

Մորելլոյի երեք խորթ եղբայրները՝ Նիկոլոն, Վինչենցոն և Չիրոն, նրա խորթ հայրը՝ Բերնարդոն, մայրը՝ Անջելինա, քույր Մարիան, խորթ քույր Ռոզան, կինը՝ Մարիա Ռոսա Մարսալիսին և որդին՝ Կալոգերոն, ժամանել են Նյու Յորք 1893 թվականի մարտի 8-ին[3][10] 1890-ականների կեսերին Ջուզեպպե Մորելոն աշխատանք փնտրելու նպատակով տեղափոխվեց Լուիզիանա, և նրան միացան Մորելլո-Տերրանովա ընտանիքի այլ անդամներ։ Հաջորդ տարի նրանք տեղափոխվեցին Տեխաս և սկսեցին բամբակ աճեցնել[2]։ Մալարիայով վարակվելուց հետո նրանք վերադարձան Նյու Յորք մոտ 1897 թվականին[2]։ Մորելլոն փորձեց իր ուժերը տարբեր բիզնես ձեռնարկություններում, այդ թվում՝ անհաջող ներդրումները սրահում և խուրմայի գործարանում։ Մորելլոյի առաջին կինը՝ Մարիա Ռոզա Մարսալիսին, մահացել է 1898 թվականին Կորլեոնեում[11]։ 1903 թվականի դեկտեմբերին Մորելլոն ամուսնացավ Նիկոլինա «Լենա» Սալեմիի (1884-1967 թթ.)[12] հետ, որը նրա հետ մնաց մինչև կյանքի վերջ[3]։

Մորելլոյի հանցագործ ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1890-ականներին Ջուզեպպեն հիմնեց 107-րդ փողոցի ամբոխը, որը հետագայում վերածվեց Մորելոյի հանցագործների ընտանիքի։ 1903 թվականին Իգնացիո «Գայլը» Լուպոն՝ Մանհեթենում գտնվող սիցիլիական մաֆիայի ղեկավարը, ամուսնացավ Մորելլոյի խորթ քրոջ՝ Սալվատրիսի հետ[3]։

Մորելլոն կառուցեց իր կայսրությունը՝ հիմնվելով նրա անողոք հրամանի վրա՝ մահապատժի ենթարկելու բոլոր նրանց, ովքեր համարձակվել էին առերեսվել նրան։ Լուպոն՝ նրա գլխավոր հարկադիր կատարողը, պատասխանատու է եղել 10 տարվա ընթացքում ավելի քան վաթսուն սպանությունների համար։ Մորելլոյի ընտանիքը հաճախ օգտագործում էր տխրահռչակ տակառների սպանության համակարգը՝ մասնատված դիակները նետելով մեծ փայտե տակառների մեջ։ Այնուհետև տակառները կնետվեին ծովը, թողնեին փողոցի պատահական անկյունում, լքեցին հետնանցքում կամ ուղարկեին այլ քաղաքի գոյություն չունեցող հասցեներ։

Ընտանեկան բիզնեսները ներառում էին շորթում, վարկերի տրամադրում, իտալական վիճակախաղ, կողոպուտ և կեղծիք։ Ապօրինի կերպով վաստակած գումարն այնուհետև օրինականացվել է օրինական բիզնեսների կողմից, ինչպիսիք են խանութները կամ ռեստորանները, որոնք պատկանում են ընտանիքին՝ դարձնելով նրանց քաղաքում առաջին հանցագործ ընտանիքը, որը կազմակերպել է փողերի լվացման այս տեսակը։ Նրանք նաև ներդրեցին հեղափոխական եղանակներ՝ ամեն շաբաթ ձեռնարկատերերից փոքր գումարներ շորթելու՝ «պաշտպանության» դիմաց՝ ի տարբերություն խոշոր գումարների գողության, որը կարող էր նրանց սնանկացնել։ Այս տեխնիկան ընդունվել է «Black Hand» գանգստերների կողմից և հանգեցրել է բանդայի շահույթի ավելացմանը։

Մորելլոյի ընտանիքի երկու անդամները, ովքեր Մորելլոյի օրոք դարձան կապիտաններ, և ովքեր հետագայում մեծ հեղինակություն ձեռք բերեցին Նյու Յորքի անդրաշխարհում, Ջուզեպպե Մասերիան և Սալվատոր Դ'Աքվիլան էին։

1905 թվականին Մորելլոն ստեղծել էր սիցիլիական հանցագործների ամենամեծ ընտանիքը Նյու Յորքում և ճանաչվել որպես Capo di Tutti Capi (շեֆերի ղեկավար) ԱՄՆ այլ քաղաքների մաֆիայի ղեկավարների կողմից, ըստ Նիկոլա Ջենտիլեի։

Անկում և վերածնունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1910 թվականին Մորելոն կրկին մեղավոր ճանաչվեց կեղծարարության մեջ և դատապարտվեց 25 տարվա ազատազրկման։ Ավելի ուշ նա պայմանական կերպով վաղաժամկետ ազատ է արձակվել։ 1922 թվականին նախագահ Ուորեն Հարդինգը Մորելլոյին վաղաժամկետ ազատ արձակեց ազատման սահմանափակումներից՝ պայմանականորեն փոխարինելով պատիժը[13][14]

Նրա երեք խորթ եղբայրներից ամենաերիտասարդը՝ Նիկոլո Տերրանովան, իր վերահսկողության տակ վերցրեց մինչև 1916 թվականը, երբ սպանվեց նեապոլիտանական ղեկավար Պելեգրինո Մորանոյի կողմից Բրուքլինում, ինչպես նաև Թոնի Պարետտին մաֆիա-Կամորա պատերազմում[15][16]։ Մորելլոյի մնացած երկու խորթ եղբայրները՝ Վինչենցո Տերրանովան և Չիրո Տերանովան, ստանձնեցին որպես շեֆ և ղեկավար և ղեկավարեցին ընտանիքը մինչև Մորելլոյի ազատ արձակումը բանտից։

1920թ.-ին Ատլանտայի դաշնային բանտից ազատ արձակված և իր կայսրության նկատմամբ վերահսկողությունը վերականգնելու փորձով, Մորելլոն հայտնվեց որպես սպառնալիք իր նախկին կապիտանի, այժմ վերածված մաֆիայի ղեկավար Սալվատորե Դ'Աքվիլայի համար, ով Մորլլոյի ազատ արձակումից մեկ տարվա ընթացքում հրամայեց սպանել Մորելլոյին։ .[1]

Մորելլոն, մի շարք այլ մարդկանց հետ միասին, որոնք այժմ մահապատժի են ենթարկվել Դ'Աքվիլայի հրամանով, փախել են Սիցիլիա հմայության համար։ Այդ մարդկանցից մեկը՝ նախկին Դ'Աքվիլայի զինված անձը՝ Ումբերտո Վալենտին, գնաց Մորելլոյի և նրա գլխավոր պաշտպան ու դաշնակից Ջուզեպպե Մասերիայի հետևից՝ Դ'Աքվիլայի բարեհաճությունը վերականգնելու համար։ Պատերազմ սկսվեց, և բազում բռնություններից և ներգրավված մաֆիոզների շրջանում որոշ ակնառու մահերից հետո Վալենտին սպանվեց Մասերիայի զինյալների կողմից (ոմանք ասում են՝ ներառյալ կամ բացառապես Չարլզ Լուչիանոն) 1922 թվականի օգոստոսին[2]։ Վալենտիի հեռանալուց հետո Դ'Աքվիլայի իշխանությունը սկսեց կորցնել իր անխոցելիության փայլը։ Մորելլոն, զգալով, որ իր կառավարման ժամանակն անցել է, և Մասերիայի իշխանությունը վերելք է ապրում, դարձավ Մասերիայի խորհրդատուն և բարգավաճեց նրա օրոք 1920-ականների արգելքի տարիներին[17]։

Կաստելամարեզե պատերազմ և մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաստելամմարեզյան պատերազմի ժամանակ՝ 1930-ից 1931 թվականներին, Մասերիան և Մորելլոն կռվել են Բրուքլինում տեղակայված հակառակորդ խմբի դեմ՝ Սալվատորե Մարանզանոյի և Ջոզեֆ Բոնանոյի գլխավորությամբ։ Մորելլոն, որը հին ձեռքը սպանել էր, դարձավ Մասերիայի «պատերազմի ղեկավարը» և ռազմավարական խորհրդականը[15]։

Պատերազմի առաջին զոհերից մեկը՝ Ջուզեպպե Մորելլոն սպանվեց գործընկեր Ջոզեֆ Պերրիանոյի հետ 1930 թվականի օգոստոսի 15-ին՝ իր Արևելյան Հարլեմի գրասենյակում կանխիկ դրամական մուտքեր հավաքելիս[18][19]։ Ջոզեֆ Վալաչին՝ ամերիկյան մաֆիայի առաջին մարդը, ով ապացույցներ ներկայացրեց պետությանը, Մորելլոյի մարդասպանին ճանաչեց որպես Կաստելամմարացի մաֆիոզ, որին նա ճանաչում էր որպես «Բասթեր Չիկագոյից»[20]։

Կինոռեժիսոր Մարտին Ա. Գոշի «The Last Testament of Lucky Luciano-ն», Չարլզ Լուչիանոյի ենթադրյալ ինքնակենսագրական պատմությունը, որն ունի վիճելի իսկություն, պնդում է, որ Լուչիանոն կազմակերպել է Մորելլոյի սպանությունը[21]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Dash, Mike (2009). The first family: terror, extortion, revenge, murder, and the birth of the American Mafia. Old Saybrook, CT: Tantor Audio. էջեր 330–331. ISBN 978-1-4001-1364-4. OCLC 428027812. «Masseria would be accompanied by [Giuseppe] Morello, whom the Castellammarese knew as Peter Morello – 'Don Petru' – an alias he adopted since leaving prison.»
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Critchley, David (2008). The Origin of Organized Crime in America : the New York City Mafia, 1891–1931. London: Routledge. էջեր 37–40. ISBN 978-0-415-99030-1.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Critchley p.51–54
  4. ↑ Certificato di nascita, stamped 13 January 1998 by the municipality of Corleone, received by Justin Cascio from Vivian Lima on 1 September 2016.
  5. ↑ Certificato di morte, stamped 13 January 1998 by the municipality of Corleone, received by Justin Cascio from Vivian Lima on 1 September 2016.
  6. ↑ 6,0 6,1 Yardley, Jonathan (2009 թ․ օգոստոսի 16). «Review of 'The First Family: Terror, Extortion, Revenge, Murder, and the Birth of the American Mafia' by Mike Dash». The Washington Post.
  7. ↑ Marriage of Joseph Morello and Maria Rosa Marsalisi, record no. 24, 2 March 1889, "Italia, Palermo, Diocesi di Monreale, Registri Parrocchiali, 1531–1998", images, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-266-11622-19708-55?cc=2046915&wc=MG37-L23:351041801,351041802,351112201 : accessed 21 January 2015), Corleone > San Martino > Matrimoni 1888–1902 > image 47 of 445; Archivio di Arcidiocesi di Palermo [Palermo ArchDiocese Archives, Palermo].
  8. ↑ Baptism of Angela Morello, record no. 380, 3 August 1891, "Italia, Palermo, Diocesi di Monreale, Registri Parrocchiali, 1531–1998", images, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-266-12332-72847-30?cc=2046915 : accessed 29 November 2015), Corleone > San Martino > Battesimi 1889–1895 > image 156 of 427; Archivio di Arcidiocesi di Palermo (Palermo ArchDiocese Archives, Palermo).
  9. ↑ "Italia, Palermo, Palermo, Stato Civile (Tribunale), 1866–1910", images, FamilySearch(https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-1951-32358-14590-78?cc=2051639 : accessed 10 March 2016), Palermo > Corleone > Nati, pubblicazioni, matrimoni, cittadinanze, morti 1882–1893 > image 2478 of 3063; Tribunale di Cagliari (Cagliari Court, Cagliari).
  10. ↑ Hunt, Thomas (2002). «'Clutch Hand' Confusion - Mafia Boss of Bosses Giuseppe Morello». The American Mafia. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 23-ին. Note: the archived link has four pages; the live version, dated 18 November 2019, only includes the first page.
  11. ↑ Death of Maria Rosa Marsalisi, record no. 159, 30 June 1898; "Italia, Palermo, Diocesi di Monreale, Registri Parrocchiali, 1531–1998", images, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-266-11742-45466-24?cc=2046915&wc=MG3W-JWP:351041801,351041802,351085401 : accessed 4 March 2015), Corleone > San Martino > Morti 1889–1910 > image 246 of 546; Archivio di Arcidiocesi di Palermo [Palermo ArchDiocese Archives, Palermo].
  12. ↑ Marriage of Giuseppe Morello and Nicolina Salemi, Transcript: Church of Santa Lucia, 344 East 104th St, New York, NY. Record no. 108, "Italia, Palermo, Diocesi di Monreale, Registri Parrocchiali, 1531–1998", images, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-266-11580-167401-72?cc=2046915 : accessed 3 October 2015), Corleone > San Martino > Matrimoni 1903–1911 > image 41 of 284; Archivio di Arcidiocesi di Palermo (Palermo ArchDiocese Archives, Palermo).
  13. ↑ Annual Report of the U.S. Attorney General, 1922, p. 400.
  14. ↑ Capeci, Jerry (2004). The complete idiot's guide to the Mafia. Indianapolis, IN: Alpha Books. էջեր 31–46. ISBN 978-1-59257-305-9. OCLC 57428053.
  15. ↑ 15,0 15,1 Sifakis, Carl (2005). The Mafia Encyclopedia (3. ed.). New York: Facts on File. էջ 312. ISBN 978-0-8160-5694-1. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  16. ↑ Revisits The Death Cell, The New York Times, February 13, 1927
  17. ↑ Cawthorne, Nigel (2012 թ․ հունիսի 26). Mafia: The History of the Mob. Arcturus Publishing. ISBN 9781848589445 – via Google Books.
  18. ↑ Sifakis, p. 313.
  19. ↑ Arthur Nash; Eric Ferrara (2011). Manhattan Mafia Guide: Hits, Homes & Headquarters. History Press. էջ 194. ISBN 978-1-60949-306-6. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.(չաշխատող հղում)
  20. ↑ Maas, Peter (1968). The Valachi Papers (1986 Pocket Books ed.). New York: Simon and Schuster. էջ 60. ISBN 0-671-63173-X.
  21. ↑ Sifakis, pp. xi–xii, 313

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկյան մաֆիա
New title
Մորելլոյի կողմից հիմնադրված հանցավոր ընտանիք
 Մորելլոյի հանցագործ ընտանիք
Բոսս
1890s–1909 		Հաջորդող:
Նիկոլաս Մորելլո
Նախորդող:
Վինչենցո Տերրանովա 		Մորելլոյի հանցագործ ընտանիք
Բոսս
1920–1922 		Հաջորդող:
Ջո Մասերիա
Նախորդող:
Վինչենցո Տերրանովա 		Ձենովեսի հանցագործ ընտանիք

1922–1930 		Հաջորդող:
Ջոզեֆ Կատանիա
Նախորդող:
Նոր վերնագիր 		Կապո դե Կապի
Բոսերի շեֆը
1898–1909 		Հաջորդող:
Սեբաստիանո Դիգաետանո
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջուզեպպե_Մորելլո&oldid=9731989» էջից