Ջրական
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ջրական (այլ կիրառումներ)
| Գյուղաքաղաք | ||
|---|---|---|
| Ջրական | ||
,_Memorial_Cross,_2014.05.09_-_panoramio.jpg) | ||
| Երկիր |  Արցախ | |
| Շրջան | Հադրութի շրջան | |
| Հիմնադրված է | 18-րդ դար թ. | |
| Այլ անվանումներ | Մեխակավան | |
| Տվյալ կարգավիճակում | 1980 թվականից | |
| ԲԾՄ | 470 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | ադրբեջաներեն | |
| Բնակչություն | ▲6300 մարդ (1991) | |
| Ժամային գոտի | UTC+4, ամառը UTC+5 | |
| Հեռախոսային կոդ | +3 | |
| ||
Ջրական (հայտնի է նաև որպես Մեխակավան, ադրբեջանական անունը Ջաբրայիլ, ադրբ.՝ Cəbrayıl[2]), բնակավայր Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանում։ Հարևանությամբ գտնվում են Առաջամուղ և Առաքել (կամ Առաքյուլ) գյուղերը։
Համաձայն Ադրբեջանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման՝ այն քաղաքի կարգավիճակով ընդգրկված է Ջաբրայիլի շրջանում։ 2020 թվականի հոկտեմբերի 4֊ին Հայ-ադրբեջանական երկրորդ պատերազմի ժամանակ անցել է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջրականի տարածքը պատմականորեն գտնվել է Արցախ նահանգի Մյուս Հաբանդ (միջնադարում՝ Բելուկան կամ Դիզակ) գավառի հարավում[3]։ Բնակավայրի պատմական հայկական անվանումը, ինչպես նաև հայաթափման տարեթիվը, անհայտ են[3]։ Ըստ Սամվել Կարապետյանի՝ բնակավայրը հավանաբար հայաթափ է եղել XVIII դարի սկզբներին[3]։
1855 թվականին գյուղն ուներ 250 թյուրքախոս շիա դավանանքի բնակիչներ[4], իսկ 1897 թվականին՝ 228 հայ, 186 թյուրքո-թաթար և 76 ռուս բնակիչներ[5]։ Համաձայն Ռուսական կայսրության վարչական բաժանման՝ ընդգրկված էր Ջաբրայիլի գավառում։ XX դարի սկզբներին Ջաբրայիլի գավառի հողագործ տարրը հայերն ու փոքրաթիվ ռուս մոլոկաններն էին, իսկ թյուրքախոս մեծամասնությունը վարում էր քոչվորական կյանք[3]։
Խորհրդային ժամանակաշրջանում Ջրականը զգալի զարգացում ապրեց որպես Ջաբրաիլի շրջանի կենտրոն[3]։ 1950 թվականին այն ստացավ քաղաքատիպ ավանի, իսկ 1980 թվականին՝ քաղաքի կարգավիճակ[3]։ 1989 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը 6070 էր[6]։
Արցախյան պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջրականն ազատագրվեց Արցախի Հանրապետության ուժերի կողմից 1993 թվականի օգոստոսի 23-ին։
Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2020 թվականի հոկտեմբերին Ջրականն օկուպացվեց ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից։ 2021 թվականի մարտին հայտնի դարձավ, որ ադրբեջանցի օկուպացիոն ուժերը ոչնչացրել են 2017 թվականին կառուցված Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին[7]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
- ↑ «Ազատագրված Կովսականը (նախկին Զանգելանուն) 19 տարեկան է»։ ՊանԱրմենիա։ 2012, նոյեմբերի 29։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-11-05-ին։ Վերցված է 2012-11-02
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Կարապետյան Սամվել (1999)։ Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում։ Երևան: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» Հրատարակչություն։ էջեր 240–241։
- ↑ Кавказский календарь на 1856 год։ Тифлис: Канцелярия Кавказского Наместника։ 1855։ էջ 412
- ↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи, 1897 г. т.63 Елисаветопольская губерния. Н.А.Тройницкий, С.-Петербург, 1904. стр. 138
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу»։ Demoscope.ru (ռուսերեն)։ 1989
- ↑ «Who Won the Karabakh War?»։ bbc.co.uk։ BBC։ 2021-03-26