Պտղոմեոս X Ալեքսանդր I, եգիպտական փարավոն, կառավարել է մ.թ.ա. 107-89 թվականներին։ Պատկանում է Պտղոմեոսների դինաստիային, Պտղոմեոս VIII Ֆիսկոնի և նրա զարմուհի Կլեոպատրա III-ի որդին է, Պտղոմեոս IX Լաֆուրի՝ եղբարը։
Ըստ Պտղոմեոս VIII-ի կտակի, գահը պետք է ժառանգեր նրա կին Կլեոպատրա III-ը նրանց այն որդու հետ, ում կինը կընտրեր։ Մայրը ցանկանում էր ընտրել իրենց ավելի շատ ենթարկվող, իր կողմից սիրելի Ալեքսանդրին։ Այս պրոցեսին խանգարեց Ալեքսանդրիայի ժողովուրդը, և, նրանց ընդառաջ գնալով, Պտղոմեոս IX Սոտեր II-ը, առավել հայտնի որպես Լաֆուր, հայտարարվեց որպես փարավոն։
Ալեքսանդրն ուղարկվեց Կիպրոս որպես փոխարքա՝ ստրատեգոսի պաշտոնով, սակայն, եղբոր կառավարման 4-րդ տարում(մ.թ.ա. 114 թվական), ընդունեց փարավոնի պաշտոնը։ Իրադարձության իրողությունը պարզ չէ, սակայն փարավոնն իր կառավարման ժամանակաշրջանը հաշվում է այդ թվականից[1]։ Նա առանց միջադեպերի կառավարել է Կիպրոսը մինչև մ.թ.ա. 107 թվականը, երբ Կլեոպատրան, Լաֆուրին աքսորելով, կանչել է Ալեքսանդրին, որպեսզի վերջինս զբաղեցնի Եգիպտոսի գահը (սա պատահել է Կլեոպատրայի գահակալման 11-րդ տարում և Ալեքսանդրի կառավարման 8-րդ տարում)։ Ալեքսանդրը իր մոր հետ միասին կառավարել է մինչև վերջինիս մահը՝ մ.թ.ա. 101 թվականին։ Մոր ամբարտավան և տիրակալ բնույթը, ամենայն հավանականությամբ, խանգարել են նրան բավարար մասնակցություն ունենալ գործերի կառավարման մեջ։ Միակ դեպքը, երբ նրա անունը կարելի է հանդիպել աշխատություններում, Սիրիայի վրա հարձակումն է, որտեղ այն ժամանակ Պտղոմեոս Լաֆուրը մարտական գործողություններ էր իրականացնում մ. թ. ա. 102-ին։ Կլեոպատրան իր որդուն ՝ Ալեքսանդրին, հրաման տվեց հսկայական նավատորմի հետ նավարկել Փյունիկիա, իսկ ինքը ցամաքային բանակի հետ գնաց Պաղեստին[2][3]։
Մ. թ. ա. 101 թվականից հետո Մայր թագուհու անունն անհետանում է թվագրման բանաձևերից (նրա վերջին հիշատակումը կատարվել է մ. թ. ա. 101 թվականի սեպտեմբերի 16-ին) և դա, ըստ երևույթին, պայմանավորված է նրա մահվով։ Դրանից հետո Պտղոմեոս X Ալեքսանդր I-ի անունը հիշատակվում էր իր թագուհու ՝ Բերենիկա III-ի հետ, որը նրա եղբոր ՝ Պտղոմեոս Լաֆուրի դուստրն էր։ Մինչ մեր ժամանակը պահպանված առաջին աղբյուրը, որում հայտնվում է Բերենիկի անունը, պապիրուսն է, որը գրվել է մ. թ. ա. 101 թվականի հոկտեմբերի 31-ին։ Հունական պատմական ավանդությունները (Յուստինոս, Պավսանիաս, Աթենեոս) փաստում են, որ Ալեքսանդրը հրամայել է սպանել իր մորը. Յուստինոսը պատմում է, թե ինչպես ալեքսանդրիայի ժողովուրդը վրդովվել է և հետ է կանչել Լաֆուրին։ Սակայն, քանի որ Ալեքսանդրի աքսորը տեղի է ունեցել մոր մահից միայն տասներկու տարի անց, Յուստինոսը, իր սովորության համաձայն, տարվել է դրամատիկ էֆեկտով ՝ ի վնաս փաստերի։ Արդյոք Կլեոպատրա III-ը իսկապես սպանվել է որդու հրամանով, մնում է անհասկանալի[4]։
Մ. թ. ա. 96 թվականին տեղի ունեցավ մի իրադարձություն, որը նշանավորեց Պտղոմեոսների Թագավորության փլուզման նոր փուլի սկիզբը։ Ալեքսանդրի կիսարյուն եղբայր Պտղոմեոս Ապիոնը, որը թագավորում էր Կիրենայիկաում, մահացավ և իր թագավորությունը կտակեց հռոմի ժողովրդին[5]։ Սա Հռոմի կողմից գրավված առաջին Պտղոմեական ժառանգության տարածքն էր։ Հռոմեացիները տարածաշրջանի իշխանությունն անմիջապես չվերցրին իրենց ձեռքը։ Նրանք թույլ տվեցին հունական Կիրենայկայի հինգ քաղաքներին տնօրինել իրենց գործերը այնպես, ինչպես հարմար են գտնում։ Հռոմն պահանջում էր միայն թագավորական ունեցվածքը և սիլֆիումի բուժիչ բույսի հարկի մի բաժին՝ որը երկրում արտացրվող հիմանական արտադրանքն էր։ Սակայն, որոշ ժամանակ անց, Կիրենայիկան դարձավ հռոմեական նահանգ։ Ասպիսով, հռոմեացիները ձեռք բերեցին Հռոմին՝ որպես անցանկալի հարևան, Ալեքսանդրիայից ընդամենը 800 կիլոմետր հեռավորությամբ[6]։
Մ.թ.ա.89 թվականին մոտ Պտղոմեոս Ալեքսանդրը Ալեքսանդրիայում կորցնում էր իր դիրքերը։ Հայտնի էր, որ իր հոր նման, Ալեքսանդրը բավականին գեր էր:
«Պտղոմեոսի որդի ԱԼեքսանդրը ավելի ու ավելի էր ուռճանում ճարպից, այն որդին, ով սպանել է սեփական մորը, ով կառավարում էր նրա հետ միասին։ Պոսիդոնիոսը նրա մասին գրում է իր «Պատմություն» գրքի քառասունյոթերորդ հատորում։ Ամբոխի կողմից ատելի, պալատականների կողմից սիրաշահված Եգիպտոսի տիրակալը ապրում էր շքեղության մեջ և նույնիսկ ինքնուրույն կանգնել չէր կարող ՝ առանց երկու ուղեկիցների վրա հենվելու։ Սակայն, երբ խմելու ժամանակ բանը հասնում էր պարելուն, նա ոտաբոբիկ ցատկում էր բարձր անկողնուց եւ պարողներից ավելի աշխույժ պարում:[7]
Պտղոմեոս X Ալեքսանդրի մայր Կլեոպատրա III-ը չէր վայելում ալեքսանդրացիների հարգանքը. նրան տվել են "Կոկե", այսինքն ՝ "կարմիր" անպարկեշտ մականունը, որը ժարգոնով նշանակում էր "կանանց սեռական օրգաններ": «Պասկալի քրոնիկոնում» հստակ ասվում է, որ Պտղոմեոս Աեքսանդրը «Կոկիի» որդին է[8]։ Այս անպարկեշտ մականունը փոխանցվել էր նաև Ալեքսանդրին, որին Ստրաբոնն իր աշխատության մեջ Կոկես (հին հունարեն՝ Κόκκης, այսինքն՝ «Կարմիրի որդի») և Պարիսակտ (հին հունարեն՝ Παρείσακτος, ինչը նշանակում է «անօրինական հավակնորդ», «Ուզուրպատոր») էր անվանում[9][10]։
Երկրի բանակը դուրս էր եկել թագավորի դեմ։ Ապստամբության ղեկավարը նրա թագավորական բարեկամ Տուրհուսն էր։ Ալեքսանդրը փախել էր Պաղեստին, որտեղ, հրեաների օգնությամբ, վարձկանների բանակ էր հավաքել, որոնց հետ նորից վերադարձել էր Ալեքսանդրիա։ Որպեսզի վարձկաններին վճարեր իրենց ծառայությունների համար, նա Սեմայից հանել էր Ալեքսանդր Մակեդոնացու ոսկե սարկոֆագը (դրա հետևանքով այն փոխարինվել է ճենապակիով)[9]։ Այս արարքը կատաղության նոր ալիք էր առաջացրել ալեքսանդրացիների շրջանում։ Ծովային ճակատամարտում ջախջախվելով ՝ Ալեքսանդրը կրկին վտարվել է, և այս անգամ նա, Բերենիկա թագուհու և դստեր հետ միասին, փախել է Լիկիայի քաղաք Միրա։ Նրա աքսորից հետո Ալեքսանդրիայի բնակիչները դեսպաններ են ուղարկել նախկին արքայի ավագ եղբոր ՝ Պտղոմեոս Սոտերի մոտ և ընտրել նրան որպես թագավոր։ Երբ վերջինս Կիպրոսից նավարկել Եգիպտոս, Ալեքսանդրը փորձել է գնալ Կիպրոս ՝ հույս ունենալով սպանել եղբորը, սակայն Ալեքսանդրիայի նավատորմի հրամանատար Հերեյը ծովում հարձակվել է նրա վրա, և Ալեքսանդրը սպանվել է կռվի ժամանակ[1][11]։
Եգիպտոսում Պտղոմեոս Ալեքսանդրը թագավորել է 18 տարի, չնայած պաշտոնապես, ըստ նրա արձանագրությունների, նա թագավորել է 26 տարի, ներառելով Կիպրոսում իր թագավորության տարիները։ Եվսեբիոս Կեսարացին, ելնելով Տյուրոս Պորֆիրիոսի խոսքերից, իր " Քրոնիկոնի " մեջ պնդում է, որ չնայած Ալեքսանդրիայի բնակիչները ի վիճակի չէին ամբողջությամբ հեռացնել Ալեքսանդրի թագավորության մասին հիշատակումները գրառումներից, սակայն, որքան կարող էին, ջնջել են նրա մասին բոլոր հիշատակումները, քանի որ կարծում էին, որ Ալեքսանդրը շատ էր սիրում հրեաներին և նրանց օգնությամբ հարձակվել էր նրանց վրա։ Այդ պատճառով, պատմաբանները նրա կառավարման բոլոր տարիները վերագրում էին նրա ավագ եղբորը ՝ Լաֆուրին։
Ալեքսանդրն ունեցել է 2 զավակ. որդին՝ Ալեքսանդրը, ով բարձրացել է Եգիպտոսի գահին, և աղջիկը, ում մասին ոչինչ հայտնի չէ[1]։
ՆախորդողՊտղոմեոս IX Լաֆուր