Շոկ-արթ
_-_panoramio.jpg)
Շոկ-արթ (անգլ.՝ Shock art), արվեստագիտական եզր, որը բնորոշում է ժամանակակից արվեստի առանձնահատուկ ուղղությունը` ձևավորված 1960-ական թվականների սկզբին։ Այս ուղղության շրջանակներում նկարիչները փորձել են ստեղծել արվեստի գործեր, որոնք գեղարվեստական անսովոր նյութերի կիրառման հաշվին արտահայտման պրովոկացիոն ձևերով կամ գաղտնի իմաստներով պետք է ցնցեն հանդիսատեսին[1]։
Այս ուղղությունը սահմանափակումներ չունի գեղարվեստական մեթոդի առումով, ոճով կամ ժանրով, սակայն ամենից հաճախ արվեստի ցնցող գործեր են ներկայացնում ինստալյացիան, փերֆորմանսը, ավելի հազվադեպ` գեղանկարչությունն ու քանդակագործությունը։
Շոկ-արթի կողմնակիցները պնդում են, որ այս ձևը հասարակութան պահանջարկն է, իսկ քննադատները մերժում են այն` որպես մշակութային աղտեղություն։ Այսպիսով, արվեստի այս տեսակի շուրջ բանավեճերը դեռ շարունակվում են։ Արվեստագետներից մեկը 2001 թվականին շոկ-արթն անվանել է «արվեստի ամենաանվտանգ տեսակը, որով նկարիչը այսօր կարող է մտնել արվեստի բիզնեսի մեջ»[2]։
Չնայած այն բանին, որ շոկային արվեստը կարող է գրավել թանգարանային գործիչներին և հայտնվել թերթերի առաջին էջերում, 2007 թվականին The Art Newspaper ամսագրում հայտնվել է այն տեսակետը, որ ավանդական արվեստի ցուցադրությունները նախկինի պես մեծ ճանաչում են վայելում[3]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այն ժամանակ, երբ շարժումն ավելի ու ավելի լայն տարածում է գտնում, շոկային արվեստի արմատները հասնում են արվեստի պատմության խորքերին։ Այսպես, Լոնդոնի Գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայի հոգաբարձու Նորման Ռոզենթալը շոկային արվեստի` 1997 թվականին կայացած Sensation ցուցահանդեսի կատալոգում նշել է, որ նկարիչները «միշտ զբաղվել են այնպիսի տարածությունների նվաճմամբ, որոնք միշտ տաբու են ունեցել»[2]։ Չինաստանում, որտեղ շոկային արվեստի ակտիվ շարժում է սկսվել, 1989 թվականին Տյանանյմեն հրապարակի ցույցերից հետո տաբուի նկատմամբ ոտնձգությունները մշակույթի նախարարությանը ստիպել են արվեստի անհարմար ձևերի ճնշման փորձեր անել[4]։
1998 թվականին The Independent Ջոն Վինձորը նշել է, որ «Բրիտանացի երիտասարդ նկարիչների» աշխատանքները ձանձրալի են թվում 1970-ական թվականների «շոկային արվեստի» ներկայացուցիչների գործերի համեմատությամբ, սակայն վերջիններիս արվեստն անցել է, իսկ «Բրիտանացի երիտասարդ նկարիչների» աշխատանքներն ընդմիշտ մտել է պատմության մեջ[5]։
2008 թվականին ԱՄՆ-ում դատարանին է փոխանցվել դատական գործ, որը պետք է որոշեր, թե արդյոք Այրա Այզեքսի ֆետիշային ֆիլմերը շոկային արվեստի օրինակնե՞ր են, ինչպես պնդում է ինքը ռեժիսորը, թե՞ անօրինական անպարկեշտություն[6]։
Շոկ-արթի նշանավոր օրինակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Նկարչի կղկղանք» (1961) -իտալացի Պիերո Մանձոնիի գործը, որ բաղկացած էր բաղկացած էր պահածոյի 90 տուփերից, որոնցից յուրաքանչյուրը լցված էր նկարչի արտաթորանքի 30-ական գրամով։ Տուփերից մեկը Սոթբիս աճուրդի տանը 2007 թվականի մայիսի 23-ին վաճառվել է 124.000 եվրոյով, իսկ մեկ ուրիշը 2015 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Քրիստիս աճուրդում վաճառվել է 182.500 ֆունտ սթերլինգով[7][8]։
- Orgies of Mystery Theatre ներկայացում, որ ստեղծել է ավստրիացի Հերման Նիտչը։ Այն երաժշտության ու պարի ներկայացում էր կենդանիների անդամահատված մարմինների մեջ «Ոչնչացումը արվեստում» սիմպոզիումի շրջանակներում (1966, Լոնդոն)։
- Shoot ներկայացում (1971), որի հեղինակը ամերիկացի Քրիս Բերդենն է։ Ներկայացման ժամանակ ընկերը 3.5 մ տարածությունից կրակել է նրա ձեռքին 22 կալիբրի զենքից[9]։
- «12 քառակուսի մետր» ներկայացում (Պեկին, 1994)։ Հեղինակ Չժան Խուանը իր մերկ մարմինը պատել է մեղրով և ձկան յուղով և այն հանձնել «ճանճերի ու միջատների տիրապետմանը»։
- «Իմ մահճակալը» (1998)։ Նկարչուհի Թրեյսի Էմինը պատկերել է իր մահճակալը` ծածկված կեղտոտ սավաններով, շրջապատված աղբով[10]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ R. Rawdon Wilson The Hydra's Tale: Imagining Disgust. — University of Alberta, 2002. — 484 с. — ISBN 9780888643681
- ↑ 2,0 2,1 Silberman, Vanessa. (March 2001) Inside shock art. Art Business News Accessed October 31, 2007.
- ↑ Miller, Cheryl. (January 2007) Crying censorship. Reason Accessed October 31, 2007.
- ↑ Baby-eating art show sparks upset. BBC. (January 3, 2003). Accessed October 31, 2007.
- ↑ Windsor, John. «Art 98: Collecting—Let the love affair begin», The Independent, 17 January 1998. Retrieved 14 August 2010.
- ↑ «'Shock Art' or Porn?». National Public Radio. 2008 թ․ հունիսի 10. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ Sotheby’s, asta record per «merda d’artista»
- ↑ John; Miller Excremental Value(անգլ.) : magazine. — 2007. — № 10.
- ↑ Mahoney, Jeff (1999 թ․ հոկտեմբերի 1). «The 20th Century Has Seen Plenty of Examples of Shock Art». The Spectator. էջ A.12. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ Beyond Shock Value(անգլ.) // Newsweek : magazine. — 2003.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Շոկ-արթ կատեգորիայում։ |